Меѓународна математичка олимпијада
Меѓународна математичка олимпијада — меѓународно првенство по математика за ученици на крајот од средното образование. Олимпијадата се одржува секоја година во различна земја.
Историја
[уреди | уреди извор]Првата меѓународна математичка олимпијада се одржала во 1959 година во Романија на која учествувале претставници од 7 источноевропски земји (Бугарија, Унгарија, Полска, Германска Демократска Република, Романија, Чехословачка, Советскиот Сојуз и Југославија). Оттогаш, тие се одржуваат секоја година, освен во 1980 година, поради внатрешни несогласувања.[1]
Денес, повеќе од 100 земји од пет континенти земаат учество. Секоја земја испраќа тим од најмногу 6 кандидати (со шеф и заменик на делегацијата, како и можни набљудувачи). Учениците мора да бидат помлади од 20 години и да немаат започнато високо образование, но нема ограничување на бројот на учесници. Настанот е индивидуален, но има (неофицијално) тимско рангирање (види подолу).
Формат на настанот и награди
[уреди | уреди извор]Тестот се состои од решавање на задачи во два дена, во две сесии по 4 и пол часа, две серии од три задачи од рамнинска геометрија, аритметика, неравенки или комбинаторика. Нивното решавање бара повеќе расудување отколку софистицирано знаење: решенијата често се кратки и елегантни. На секое решение на проблем му се доделуваат вкупно 7 бода.
Секоја земја, освен земјата организатор, може да предложи проблеми до селекциониот комитет што го основа земјата организатор. Шефовите на делегациите пристигнуваат неколку дена пред учениците и потоа се собираат за да ги изберат 6-те проблеми. Бидејќи ги знаат проблемите пред тестовите, тие се одвоени од учениците до крајот на истите. Учениците пред тестовите ги придружуваат замениците шефови на делегации.
Ученичките трудови заеднички ги оценуваат шефовите на делегациите на таа земја и координаторите избрани од земјата организатор (или шефот на делегацијата кој го предложил проблемот за учениците од земјата организатор). Во случај на несогласување, сите шефови на делегации даваат конечно мислење.
Медалите и признанијата се доделуваат поединечно, според бодовите на учесниците, по следните критериуми:
- 1/12 од учесниците добиваат златен медал;
- 2/12 од учесниците добиваат сребрен медал;
- 3/12 од учесниците добиваат бронзен медал;
- секој ученик кој не добива никаков медал, но кој добива оценка 7/7 на проблем, добива почесно признание.
Може да се доделат посебни награди за исклучително елегантни решенија. Почести пред 1980 година, оттога се поретки: последните биле доделени во 1988, 1995 и 2005 година.
Процес на селекција
[уреди | уреди извор]Процесот на избор на тим во голема мера се разликува од земја до земја. На пример во Соединетите Американски Држави, кандидатите поминуваат низ неколку фази на зголемена тежина : American Mathematics Competitions (AMC), American Invitational Mathematics Examination (AIME) и United States of America Mathematical Olympiad (USAMO).
Во Франција, здружението Animath, поточно Француската математичка олимпијада, организира тест на почетокот на учебната година за однапред да се изберат кандидати кои потоа следат подготовка во текот на целата година. Тимот се одредува преку неколку временски ограничени тестови.
Список на олимпијади
[уреди | уреди извор]
.svg){kind=small}
Забелешки
[уреди | уреди извор]- Од 1959 до 1981 година, тимовите биле составени од 8 ученици; во 1982 година, од 4; од 1983 година, 6.
- Во 1980 година, натпреварот што требало да се одржи во Монголија бил откажан; наместо тоа, се одржале два натпревари, кои се сметаат за неофицијални: едниот во Финска, другиот во Мерш (Луксембург).
- Во 2020 година, поради пандемијата „Ковид-19“, натпреварот што требало да се одржи од 8 до 18 јули во Санкт Петербург (Русија) бил одложен за септември — прво од 16 до 26 септември [2], потоа од 18 до 28 — и се одржал во секоја земја под надзор на неутрален набљудувач.[3]
- Првично планирана да се одржи во Вашингтон, олимпијадата за 2021 година се одржала во Санкт Петербург поради финансиските последици од пандемијата во САД.[4]
Посебен случај
[уреди | уреди извор]- Севернокорејскиот тим е единствениот тим што бил дисквалификуван, поради мамење во 1991 и 2010 година[5][6], а учесниците на сличен начин користеле лема од официјалното решение.
- Неколку екипи ги освоиле олимпијадите со шест златни медали од шест можни: Кина во 1992, 1993, 1997, 2000, 2001, 2002, 2004, 2006, 2009, 2010, 2011, 2019, 2021, 2022 и 2023, Соединетите Држави во 1994, 2016 и 2019 (3 пати), Јужна Кореја во 2012 и 2017 година (двапати), Бугарија во 2003 година (еднаш). Другите тимови исто така го постигнаа овој резултат без да завршат први: Русија во 2002 и 2008 година (двапати), САД во 2011 година и Јужна Кореја во 2019 година (еднаш).
- Унгарскиот тим победил на Олимпијадата во 1975 година без да добие златни медали (5 сребрени медали, 3 бронзени медали). Тимот кој завршил на второто место, оној на ГДР, исто така не добил ниту еден златен медал (4 сребрени медали, 4 бронзени медали).[7]
Македонија на математичката олимпијада
[уреди | уреди извор]Од 1993 година Македонија редовно учествува на математичките олимпијади. Најдобар пласман остварила во 1995 година кога го освоила 31. место, а најлош во 2018 со освојување на 82. место.[8]
Во поединечна конкуренција:[9]
- Дамјан Давков во своите 5 учества од 2020 до 2024 година, освоил 2 златни (2023, 2024) и 2 сребрени медали (2021, 2022) како и 1 почесно признание (2020), со што се наоѓа на 56. место од сите натпреварувачи од почетокот до 2024 година.
- Бодан Арсовски во своите 5 учества од 2006 до 2010 година освоил 2 сребрени (2009, 2010) и 2 бронзени медали (2007, 2008) како и 1 почесно признание (2006).
- Никола Спировски во своите 3 учества од 2021 до 2023 година освоил 1 сребрен (2022) и 2 бронзени медали (2021, 2023).
- Илија Јовчевски во своите 4 учества од 2000 до 2003 година освоил 1 сребрен (2002) и 2 бронзени медали (2000, 2003).
- Алексиј Тасиќ во своите 3 учества од 2022 до 2024 година освоил 1 сребрен (2023) и 1 бронзен медал (2024) како и 1 почесно признание (2022).
- Наско Караманов во своите 3 учества од 1993 до 1995 година освоил 1 сребрен (1995) и 1 бронзен медал (1993) како и 1 почесно признание (1994).
- Светлана Познановиќ во своите 2 учества (1998, 2000) освоила 1 сребрен (2000) медал.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ (англиски) Nura D. Turner, « A Historical Sketch of Olympiads: U.S.A. and International », The College Mathematics Journal, Vol. 16, No. 5 (Nov., 1985),
330-335.
- ↑ « The IMO 2020 organizing Committee informs about the approved postponement of the IMO 2020 event to September 16-26, 2020 due to the covid-19 pandemic. »
- ↑ « Virtual IMO2020 in St. Petersburg », imof.co, 11 juillet 2020.
- ↑ Geoff Smith, président du IMO Board, écrit : « There is also a difficulty with IMO2021. This was scheduled to be held in July 2021 in Washington DC. The funding model for this event was so disrupted by the pandemic that it soon became clear that it would be impossible to hold the event, and the USA was forced to withdraw its offer to host IMO2021. »
- ↑ „Olympiade Internationale de Mathématiques“. Посетено на 2022-08-07.
- ↑ International Mathematical Olympiad 2010. UK leader's report. Astana, Kazakhstan, compte-rendu de Geoff Smith, chef de la délégation britannique.
- ↑ „Olympiade Internationale de Mathématiques“. Посетено на 2022-08-07.
- ↑ „International Mathematical Olympiad - Results“. IMO. Посетено на 27 јули 2024.
- ↑ „International Mathematical Olympiad - Hall of fame“. IMO. Посетено на 27 јули 2024.
Библиографија
[уреди | уреди извор]- Mohammed Aassila, Olympiades internationales de mathématiques, Paris, Ellipses, 2003 ISBN 2-7298-1526-0.
- Paul Bourgade, Annales des Olympiades internationales de mathématiques, 1976-2005, Paris, Cassini, 2005 ISBN 2-84225-087-7.
- Samuel L. Greitzer, International Mathematical Olympiads 1959-1977, The Mathematical Association of America, New Mathematical Library, no 27, 1978 ISBN 0-88385-600-X
- Pierre Bornsztein; Thomas Budzinski; Vincent Jugé (2021). Olympiades internationales de mathématiques 2006-2021. Enseignement des mathématiques. Paris: Cassini. стр. 368. ISBN 978-2-84225-262-5..