စင်ကာပူနိုင်ငံ

စင်ကာပူသမ္မတနိုင်ငံ
စင်ကာပူသမ္မတနိုင်ငံ; အခြားသော တရားဝင်နာမည် ၃ ခု Republik Singapura (မလေး); 新加坡共和国 (တရုတ်); சிங்கப்பூர் குடியரசு (တမီးလ်); ;
	အလံတော် အမှတ်တံဆိပ်
	ဆောင်ပုဒ်: Majulah Singapura (မလေး); "စင်ကာပူရေ အရှေ့ဆက်သွားကြ"
	နိုင်ငံတော် သီချင်း: မာဂျူလာ စင်ကာပူရ; ("ရှေ့ဆက်ကြစို့ စင်ကာပူ")
ရုံးသုံး ဘာသာစကားများ	အင်္ဂလိပ်; မလေး; မန်ဒါရင်း; တမီလ်;
အမျိုးသားဘာသာ	မလေး
လူမျိုးစု (၂၀၂၀)	၇၅.၉% တရုတ်; ၁၅.၀% မလေး; ၇.၅% အိန္ဒိယ; ၁.၆% အခြား;
ကိုးကွယ်မှု	၃၁.၁% ဗုဒ္ဓဘာသာ; ၂၀.၀% ဘာသာမဲ့; ၁၈.၉% ခရစ်ယာန်; ၁၅.၆% အစ္စလာမ်; ၈.၈% တာအို; ၅.၀% ဟိန္ဒိူ; ၀.၆% အခြား;
လူမျိုး	Singaporean
အစိုးရ	တစ်ပြည်ထောင် အသာစီးပါတီ ပါလီမန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ သမ္မတနိုင်ငံစနစ်
• သမ္မတ	သာမင် ရှန်မူဂါရတ်နမ်
• ဝန်ကြီးချုပ်	လောရစ် ဝေါ်
ဥပဒေပြုလွှတ်တော်	ပါလီမန်
လွတ်လပ်ရေးရရှိခြင်း ယူနိုက်တက် ကင်းဒမ်းနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံမှ
• Self-governance	၁၉၅၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၃ ရက်
• မလေးရှားနှင့် သဘောတူညီမှု	၁၉၆၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်
• စင်ကာပူ ကြေညာချက်	၁၉၆၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၉ ရက်
• အာဆီယံ ကြေညာချက်	၁၉၆၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်
ဧရိယာ
• စုစုပေါင်း	၇၂၈.၆ km2 (၂၈၁.၃ sq mi) (အဆင့်: ၁၇၆)
လူဦးရေ
• ၂၀၂၁ ခန့်မှန်း	၅,၄၅၃,၆၀၀ (အဆင့် - ၁၁၅)
• သိပ်သည်းမှု	၇,၈၀၄/km2 (၂၀,၂၁၂.၃/sq mi) (အဆင့် - ၂)
GDP (PPP)	၂၀၂၁ ခန့်မှန်း
• စုစုပေါင်း	$၆၀၀.၀၆၃ ဘီလီယံ (အဆင့် - ၃၈)
• Per capita	$၁၀၂,၇၄၂ (အဆင့် - ၂)
GDP (nominal)	၂၀၂၁ ခန့်မှန်း
• စုစုပေါင်း	$၃၇၄.၃၉၄ ဘီလီယံ (အဆင့် - ၃၈)
• Per capita	$၆၄,၁၀၃ (အဆင့် - ၈)
Gini (၂၀၁၇)	၄၅.၉; အလယ်
HDI (၂၀၁၉)	၀.၉၃၈; အလွန်မြင့် · ၁၁
ငွေကြေး	စင်ကာပူ ဒေါ်လာ (S$) (SGD)
အချိန်ဇုန်	စင်ကာပူ စံတော်ချိန် (UTC+8)
ရက်စွဲပုံစံ	dd/mm/yyyy
ယာဉ်ကြောစနစ်	ဘယ်
တယ်လီဖုန်းကုဒ်	+၆၅
ISO 3166 ကုဒ်	SG
Internet TLD	.sg

စင်ကာပူ (English:Singapore; Chinese: 新加坡; pinyin: Xīnjiāpō; Malay: Singapura; Tamil: சிங்கப்பூர், Cingkappūr) တရားဝင်အမည်အားဖြင့် စင်ကာပူသမ္မတနိုင်ငံ သည် ကျွန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး မလေးကျွန်းဆွယ်၏ တောင်ဘက်အစွန်ဆုံး တွင်တည်ရှိသည်။ အီကွေတာ၏မြောက်ဘက် ၈၅မိုင်(၁၃၇ ကီလိုမီတာ) အကွာတွင် တည်ရှိပြီး မလေးရှားနိုင်ငံ ဂျိုဟိုး(Johor) ပြည်နယ်၏ တောင်ဘက်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ရီအောကျွန်းစု(Riau Islands) ၏ မြောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသည်။ စတုရန်းမိုင် ၂၇၃မိုင် (စတုရန်းကီလိုမီတာ ၇၀၇.၁ ကီလိုမီတာ)သာ ရှိသဖြင့် စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံနှင့်မြို့တော်တစ်ခုတည်းဖြစ်သော နိုင်ငံ ၃ ခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှတွင် အသေးငယ်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။

ဥရောပသားတို့ အခြေချမနေထိုင်မီအချိန်က ယခုသိရှိသော စင်ကာပူသည် စင်ကာပူမြစ်ဝတွင် တည်ရှိသော မလေးငါးဖမ်းရွာကလေးတစ်ရွာမျှသာဖြစ်သည်။ ရာပေါင်းများစွာသော အိုရန်လော့ (Orang Laut) ခေါ် နယ်မြေခံ မလေးလူမျိုးတို့သည် ကမ်းရိုးတန်းအနီး၊ မြစ်ချောင်းများအနီးနှင့် ကျွန်းကလေးများပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှ အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီမှ ကျွန်းပေါ်တွင် ကုန်သွယ်ရေးစခန်းကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ သစ်မြစ်ဆေးဝါးတို့ သယ်ယူရာကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း၏ ဗျူဟာကျသော ကုန်သွယ်ရေးစခန်းအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ စင်ကာပူသည် ဗြိတိသျှအင်ပိုင်ယာ၏ အရေးပါသော ကုန်သွယ်ရေး နှင့် စစ်ရေး ဒေသ တစ်ခုဖြစ်လာပြီး ဗြိတိသျှအုပ်ချုပ်မှု၏ အချက်အချာနေရာတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း၌ ဂျပန်တို့က မြို့တော်ကိုသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဝင်စတန်ချာချီက ဗြိတိသျှတို့၏ အကြီးကျယ်ဆုံးရှုံးနိမ့်မှု ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် စင်ကာပူ သည် ၁၉၄၅ တွင် ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်သို့ လျင်မြန်စွာ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၁၈နှစ်ကြာပြီးနောက် ဗြိတိသျှလက်အောက်မှ လွတ်လပ်ရေးရပြီးသည့်အခါ မလေးရှားအောက်မှ မလာယာ(Malaya)၊ ဆာဘား (Sabah) ၊ ဆာရာဝပ် (Sarawak) တို့နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ သို့သော် ၂ နှစ်မျှ မကြာမီအချိန်၌ပင် စင်ကာပူသည် မလေးရှားလက်အောက်မှ ခွဲထွက်ခဲ့ပြီး ၁၉၆၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၉ ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ စင်ကာပူသည် ထိုနှစ်အတွင်းမှာ ပင် စက်တင်ဘာလ ၂၁ ရက်တွင် ကုလသမဂ္ဂသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ စင်ကာပူ၏ လူနေမှုအဆင့်အတန်းသည် မြင့်မားလာခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားမှ တိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ နှင့်အတူ ဒတ်ချ်စီးပွားရေးပညာရှင် အဲလ်ဘတ် ဝင်းစီးမီးယပ် (Albert Winsemius) ရေးဆွဲခဲ့သည့် စီမံကိန်းအပေါ်အခြေပြု၍ နိုင်ငံတော်မှလမ်းညွှန်သည့် စက်မှုထုတ်လုပ်ငန်း ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် အီလက်ထရွန်းနစ်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်း၊ ရေနံဓာတုလုပ်ငန်း၊ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း နှင့် ငွေကြေးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတို့အပြင် ရိုးရာကုန်သွယ်ရေးနှင့် ထုတ်ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ငန်းတို့ ပါဝင်သော ခေတ်သစ်စီးပွားရေးတစ်ခုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။

သမိုင်း

အမည်ရင်းမြစ်

Singapura (စင်ဂါပူရ) ခေါ်သောနာမ သည် မလေးဘာသာစကား Singapura မှ ဆင်းသက်လာပြီး ^[၆] ကလယ်နှင့် သက္ကတဘာသာ (singa சிங்க सिंह siṃha ("ခြင်္သေ့"၊ သီဟ) နှင့် புர पुर pura ("မြို့"၊ ပူရ)) တွင် အရင်းခံသည်။ မလေးရာဇဝင်အရ ထိုနာမည်သည် ၁၄ ရာစုနှစ် စန်းနီလာအုတ္တမခေါ်သော စူမတြန်မင်းသားသည် ကျွန်းတွင်သင်္ဘောဆိုက်ပြီး မင်္ဂလာနရားတွေ့ခဲ့သောကြောင့် စင်ဂါ (ခြင်္သေ့) ဟုနာမည်မှည့်ခဲ့သည် ဟုဆိုသည်။^[၇] သို့သော် လတ်တလော ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်များအရ ခြင်္သေ့သည် ဘယ်သောအခါမှ နေထိုင်ခဲ့ဖူးခြင်း မရှိကြောင်းသိရသည်။ ယုတ်စွအဆုံး အာရှခြင်္သေ့ပင် နေထိုင်ခဲ့ဖူးခြင်းမရှိပေ။ ထို့ကြောင့် စန်းနီလာအုတ္တမ မြင်ခဲ့ရသော သားရဲတိရစ္ဆာန်မှာ ကျား သာဖြစ်နိုင်သည်။ ဖြစ်နိုင်ခြေမှာ မလေးရှားကျား ဖြစ်သည်။^[၈]^[၉]

အခြေချနေထိုင်ခြင်း

စင်ကာပူနိုင်ငံနှင့် ပတ်သတ်သော ပထမဦးဆုံး အခြေချနေထိုင်မှု သမိုင်းကြောင်းမှာ အေဒီ ၂ရာစုတွင်ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူကျွန်းသည် စူမာတယန် ဆရီဝိဂျာယ (Sumatran Srivijaya) အင်ပါယာ၏ အစွန်အဖျားဖြစ်ပြီး မူလပထမအားဖြင့် ဂျာဗားကျွန်းသား စကားဖြင့် တီမားဆက် (Temasek) (ပင်လယ်မြို့) ဟုခေါ်သည်။ တီမားဆက်သည် လျင်မြန်စွာပင် ကုန်သွယ်မှုအတွက် အခြေချနေထိုင်ရာ ဖြစ်လာခဲ့သော်လည်း ၁၄ရာစုအတွင်းတွင် ဆုတ်ယုတ်ပျက်စီးလာခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း တီမားဆက်ခေတ်မှ အကြွင်းအကျန်မှာ အနည်းငယ်သာရှိသော်လည်း စင်ကာပူမှ ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်တို့က တီမားဆက် နှင့် အခြားခေတ်မှ လက်မှုပစ္စည်းအချို့ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ၁၆ ရာစုနှင့် ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် စင်ကာပူကျွန်းသည် ဂျဟိုးစူလတန်၏နယ်မြေ (Sultanate of Johor) အတွင်းတွင် ပါဝင်သည်။ ၁၆၁၃ ခုနှစ် မလေး-ပေါ်တူဂီစစ်ပွဲအတွင်းတွင် အခြေချနေထိုင်ရာနေရာအားလုံးကို ပေါ်တူဂီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ထိုရာစုနှစ်အတွင်းတွင် စင်ကာပူကျွန်းကို ပေါ်တူဂီတို့က ဆက်လက် ထိန်းချုပ်ခဲ့ကြပြီး ၁၇ ရာစုတွင် ဒတ်ချ်တို့က ထိန်းချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအချိန်များတွင် ကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်သူများသည် အဓိကအားဖြင့် ငါးဖမ်းသမားများသာ ဖြစ်သည်။

ကိုလိုနီခေတ်

၁၈၁၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၈ ရက်တွင် ဆာသောမတ်စ် စတန်းဖို့ဒ် ရပ်ဖဲလ်သည် စင်ကာပူကျွန်းမကြီးဆီသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ စင်ကာပူကျွန်းသည် ပထဝီအနေအထားအားဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် မဟာဗျူဟာကျသော ကုန်သွယ်ရေးအခြေစိုက်စခန်း ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း ရပ်ဖဲလ်က သတိထားမိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရပ်ဖဲလ်သည် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ (East India Company) ကိုကိုယ်စားပြု၍ စင်ကာပူကျွန်း၏တောင်ဘက်ပိုင်းကို ဗြိတိသျှတို့၏ ကုန်သွယ်ရေးအခြေစိုက်စခန်းအဖြစ်ထူထောင်ရန် စူလတန်ဟူစိန်ရှား (Sultan Hussein Shah) နှင့် ၁၈၁၉ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့တွင် သဘောတူညီချက်စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။

သက္ကရာဇ် ၁၈၂၄ ခုနှစ်အထိ စင်ကာပူသည် မလေးစူလတန်အုပ်ချုပ်သောနယ်မြေ ဖြစ်ခဲ့ပြီး ၁၈၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင်မှ ဗြိတိသျှကိုလိုနီအဖြစ် တရားဝင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ စင်ကာပူကျွန်း၌ ဒုတိယမြောက်အခြေချနေထိုင်သူ ဂျွန်ကရောဖို့ဒ်သည် စင်ကာပူကျွန်းကို အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီသို့လွှဲပြောင်းပေးရန် စူလတန်ဟူစိန်ရှားနှင့် သဘောတူညီချက်စာချုပ်ကို ၁၈၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး စင်ကာပူကျွန်းတစ်ခုလုံးကို ဗြိတိသျှပိုင် ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ စင်ကာပူကျွန်း၏ ခေတ်သစ်တစ်ခေတ်စခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှ အိန္ဒိယရုံးသည် ၁၈၅၈ ခုနှစ်မှစ၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း စင်ကာပူ သည် ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် မှ ဘုရင်မသို့ သတင်းပို့ရသော ဗြိတိသျှဘုရင်မပိုင် ကိုလိုနီဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၈၆၉ ခုနှစ်တွင် ကျွန်းပေါ်တွင် လူ ၁ သိန်းမျှ နေထိုင်ခဲ့သည်။

ကိုလိုနီခေတ် စင်ကာပူ၏ အစပထမမြို့တည်ဆောက်ပုံမှာ အများအားဖြင့် ခွဲခြားအုပ်ချုပ်ရေးစနစ် အတိုင်းဖြစ်ပြီး ကွဲပြားခြားနားသောလူမျိုးစုတို့သည် ကျွန်း၏တောင်ဘက်ရှိ ကွဲပြားခြားနားသောနေရာတို့တွင် နေထိုင်ကြသည်။ စင်ကာပူမြစ်သည် ကုန်သည်များ နှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်တို့၏ ကုန်သွယ်ရေး အချက်အချာနေရာဖြစ်ပြီး တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယကူလီ တို့ bumboats ဟု ခေါ်ကြသော တုံကင်းများမှ ကုန်ပစ္စည်းများကို ထမ်းချရာ နှင့် ထမ်းတင်ရာ နေရာဖြစ်သည်။ ဒေသခံ အိုရန်လော့တ် (Orang Lauts) မလေးလူမျိုးများမှာ ငါးဖမ်းသမားများ နှင့် ပင်လယ်ပြင် ခရီးသွားများအဖြစ် အသက်မွေးကြသည်။ အာရပ်ကုန်သည်များနှင့် ပညာတတ်လူတန်းစားများကိုမူ ယနေ့ ကန်ပေါင်း ဂလန် (Kampong Glam) တည်ရှိရာ မြစ်ဝ၏ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် တွေ့ရသည်။ အနည်းငယ်မျှသော ဥရောပ အခြေချနေထိုင်သူများမှာမူ ဖို့ဒ်ကိန်းနင်းဟေး (Fort Canning Hill) နှင့် စင်ကာပူမြစ်၏ အပေါ်ပိုင်းဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဥရောပတိုင်းရင်းသားများကဲ့သို့ပင် အစောပိုင်း အိန္ဒိယမှ ပြောင်းရွေ့လာသူတို့သည်လည်း ကုန်းတွင်းပိုင်းဒေသများတွင် အခြေချနေထိုင်ကြပြီး ယနေ့ လစ်တဲလ်အင်ဒီးယား (Little India) တည်ရှိရာနေရာဖြစ်သည်။ ကမ်ပေါင်း (kampongs) ဟုခေါ်သော ကျေးလက်ဒေသ အခြေချနေထိုင်သူများနှင့် ပတ်သက်၍မူ အသိနည်းပြီး လွတ်လပ်ရေးရပြီး ၁၉၆၀ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်း စင်ကာပူအစိုးရမှ ထိုသို့နေထိုင်သူများကို အများအပြား ရွေ့ပြောင်းနေရာချသည့် အချိန်မှသာ သိရှိရသည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်

ဂျပန်တို့ အင်အားကြီးထွားမလာမီနှစ်များတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် ဂျပန်တို့၏စစ်တပ်များ လျင်မြန်စွာ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်လာသည် ကို သတိပြုမိသည်။ အရှေ့တောင်အာရှရှိ သူတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ဗြိတိသျှတို့သည် စင်ကာပူ၏ မြောက်ဘက်ဆုံးအပိုင်းတွင် ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းကို တည်ဆောက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဥရောပရှိ ဂျာမန်စစ်ပွဲကြောင့် စစ်သင်္ဘောများနှင့် စစ်လက်နက်များကို ဥရောပသို့ ယူဆောင်သွားခဲ့ရသည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် ဂျပန်ဘုရင့်တပ်မတော် (the Imperial Japanese Army) သည် မလာယာ ကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး စင်ကာပူတိုက်ပွဲကို ပြင်းထန်စွာဖြစ်စေခဲ့သည်။ ပြင်ဆင်မှုအားနည်း၍ တပ်အမြောက်အမြားမှာ ဥရောပတွင် ရောက်နေသော ဗြိတိသျှတို့မှာ ၆ ရက်အတွင်းတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး မသိမ်းပိုက်နိုင်သည့် ခံတပ်ဟုဆိုသော နေရာကို ၁၉၄၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၅ ရက်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တိုမိုယူကီ ယာမာရှီတာ (General Tomoyuki Yamashita) သို့ လက်နက်ချခဲ့ရသည်။ ထိုလက်နက်ချမှုနှင့် ပတ်သက်၍ "ဗြိတိသျှသမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံး ကပ်ဆိုက်မှု နှင့် အကြီးကျယ်ဆုံးသော လက်နက်ချမှု" ဟူ၍ ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ် ဝင်စတန်ချာချီက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှ ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းကို ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်၍ အသုံးမပြု နိုင်ခင်အချိန်က ပင် ဖျက်စီးခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့ က စင်ကာပူကို ရှိုးနန်တိုး (昭南島, Shōnantō?) ဟုအမည်ပေးခဲ့ပြီး "Shōwa no jidai ni eta minami no shima" ("昭和の時代に得た南の島", "Shōwa no jidai ni eta minami no shima"?) သို့ ရှိုဝါခေတ်တွင် ရရှိခဲ့သော တောင်ဘက်ကျွန်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဂျပန်တို့သည် လက်နက်ချပြီး တစ်လအကြာ ၁၉၄၅ စက်တင်ဘာလ ၁၂ ရက်အထိကျွန်းကို သိမ်းယူထားခဲ့ပြီး ထို့နောက်တွင် ဗြိတိသျှတို့က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

ရှိုးနားတိုးကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့် စယိုနန်(Syonan-to) တို သို့ စယိုနန် (Syonan) ဟု ရေးကြပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ တောင်ဘက်၏ အလင်းရောင်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

လွတ်လပ်ရေးခေတ်

စင်ကာပူသည် ၁၉၅၉ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှအင်ပါယာအတွင်း၌ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရပြည်နယ် ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ယူစွတ်ဘင် အီရှက် (Yusof bin Ishak) သည် ပထမဆုံး Yang di-Pertuan Negara (ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ ထင်ရှားသောအုပ်ချုပ်သူ) ဖြစ်လာခဲ့ပြီး လီကွမ်းယု မှာ ပထမဆုံး ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သည်။ ဗြိတိန်၏ အောက်မှ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် လွတ်လပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ စက်တင်ဘာတွင် ခွဲရေးတွဲရေး ဆန္ဒခံယူပွဲ၏ ရလဒ်ကြောင့် မလာယာ၊ ဆာဘား နှင့် ဆာရာဝက်တို့ နှင့်အတူ မလေးရှား ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ သို့သော် ၂ နှစ်အကြာတွင် ပြည်နယ်၏ ပီအေပီ အစိုးရနှင့် ဖက်ဒရယ် ကွာလာလမ်ပူ အစိုးရတို့ အယူအဆပိုင်းဆိုင်ရာ အကြီးအကျယ်အငြင်းပွားမှု တို့ကြောင့် စင်ကာပူသည် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ခဲ့သည်။ စင်ကာပူသည် ၁၉၆၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၉ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် တရားဝင်ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ယူစွတ်ဘင်အီရှက်သည် စင်ကာပူ၏ ပထမဆုံးသမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့ပြီး လီကွမ်းယုမှာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေခဲ့သည်။

မိမိဘာသာ ပြည့်စုံလုံလောက်အောင် ကြိုးစားသော်လည်း နိုင်ငံအသစ်တစ်ခုအနေနှင့် စင်ကာပူသည် အလုပ်လက်မဲ့ဦးရေ ပေါများခြင်း၊ နေအိမ်အလုံအလောက်မရှိခြင်း၊ မြေနေရာ နှင့် သဘာဝ အရင်းအမြစ် ရှားပါးခြင်းစသည့် ပြဿနာများနှင့် ကြုံတွေ့ရသည်။ လီကွမ်းယူ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ၁၉၅၉ မှ ၁၉၉၀ အထိအချိန်ကာလအတွင်း သူ၏အစိုးရသည် အလုပ်လက်မဲ့များပြားသည့် ပြဿနာ၊ လူနေမှုအဆင့်အတန်းကို မြှင့်တင်ခြင်း နှင့် ပြည်သူ့အိမ်ရာ စီမံကိန်းအများအပြားကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း စသည့် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်သည် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး အခြေခံအဆောက်အအုံ၏ အုတ်မြစ်ကို ချပေးခဲ့သော အချိန်ကာလဖြစ်သည်။ လူမျိုးရေးပြဿနာများ၏ ခြိမ်းချောက်မှုများကိုလည်း ထိန်းချုပ်ပေးခဲ့ပြီး ယောက်ျားလေးတိုင်း စစ်မှုမထမ်းမနေရစနစ်ဖြင့် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံ၏ ကာကွယ်ရေးစနစ်တကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။

၁၉၉၀ တွင် ဂိုချုပ်တောင်မှ လီကွမ်းယု၏ ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဆက်ခံခဲ့သည်။ သူ၏အချိန်ကာလအတွင်းတွင် ၁၉၉၇ အာရှစီးပွားရေး ပြဿနာ ၏ ရိုက်ခတ်မှုများ၊ ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဆားရောဂါ ပျံနှံ့မှု၊ စက်တင်ဘာ ၁၁ရက် တိုက်ခိုက်မှုအပြီး ဂျမားအစ္စလာမ်မီးယားအဖွဲ့၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မည့် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ဖြေရှင်းပေးခဲ့သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် လီကွမ်းယု၏ သားအကြီးဆုံးဖြစ်သည့် လီရှန်လုံးသည် စင်ကာပူ၏ တတိယမြောက် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များထဲမှ မှတ်သားလောက်သော ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ နိုင်ငံခြားကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ကာစီနို လောင်းကစားရုံဖွင့်လှစ်မည့် အစီအစဉ်ပင် ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံရေးနှင့် အစိုးရ

စင်ကာပူသည် ဝက်မင်စတာစနစ် ကျင့်သုံးသော ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အစိုးရတွင် လွှတ်တော်တစ်ခုတည်းသာရှိ၍ မဲဆန္ဒနယ် အသီးသီးကို ကိုယ်စားပြုသော ကိုယ်စားလှယ်များပါဝင်သည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ နိုင်ငံရေးစနစ်ကို ကိုယ်စားပြုပါဝင်သော ဒီမိုကရေစီစနစ်အဖြစ် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။^[၁၀] ဖရီးဒမ်း ဟောက်စ်မှ စင်ကာပူအား ကမ္ဘာ့လွတ်လပ်မှု အစီရင်ခံစာတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း လွတ်လပ်သော နိုင်ငံအဖြစ် ဖော်ပြထားပြီး အီကော်နောမစ် မဂ္ဂဇင်းကမူ စင်ကာပူ နိုင်ငံအား ဒီမိုကရေစီ ညွှန်းကိန်းတွင် ၄ ဆင့် ရှိသည့် အနက် တတိယ အဆင့် အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ^[၁၀] စင်ကာပူအား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု အဖွဲ့မှ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ခြစားမှု အကင်းဆုံး နိုင်ငံ အဖြစ် အစဉ်တစိုက် သတ်မှတ်လေ့ ရှိသည်။^[၁၁]

အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာသည် ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် သမ္မတ ဦးဆောင်သော အစိုးရ အဖွဲ့တွင် ရှိသည်။ ^[၁၁] သမ္မတအား တစ်နိုင်ငံလုံးမှ မဲစနစ်ဖြင့် ရွေးချယ်လေ့ ရှိပြီး နိုင်ငံတော်၏ပိုင်ဆိုင်မှုများ နှင့် တရားသူကြီးများ ရွေးချယ်ခြင်းစသော ကိစ္စရပ်များ နှင့် ပတ်သက်လျှင် ဗီတိုအာဏာ ကျင့်သုံးနိုင်သော အခွင့်ရှိပြီး ကျန်သောအချိန်များတွင်မူ ပြယုဂ်ရာထူးတစ်ခုသာလျှင် ဖြစ်သည်။^[၁၂]

ပါလီမန်သည် အစိုးရ၏ ဥပဒေပြု အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် တည်ရှိသည်။ ပါလီမန်အမတ်များတွင် ရွေးချယ်ခံရသူများ၊ မဲဆန္ဒနယ် မရှိသောသူများအပြင် ခန့်အပ်ထားသူများလည်း ပါဝင်သည်။ အရွေးချယ်ခံ အမတ်များမှာ ပါလီမန်သို့ မဲများသောသူ အနိုင်ရသော စနစ်ဖြင့် မဲဆန္ဒနယ် တစ်ခုတွင် တစ်ဦးချင်းသော်လည်းကောင်း၊ အချို့သော မဲဆန္ဒနယ်များတွင် အုပ်စုလိုက်သော်လည်းကောင်း ရွေးချယ်လေ့ ရှိသည်။^[၁၃] ၁၉၅၉ ခု ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရသော အချိန်မှစ၍ ပြည်သူ့ အက်ရှင် ပါတီမှ ရွေးကောက်ပွဲတိုင်းတွင် အများစုကို အနိုင်ရခဲ့သည်။^[၁၄] ရွေးကောက်ပွဲများမှာ သန့်ရှင်းသော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲအာဏာပိုင်အဖွဲ့မှာ အစိုးရမှ သီးခြားဖြစ်မနေခြင်း နှင့် အစိုးရမှ မီဒီယာများပေါ်တွင် ကြီးစွာသော ဩဇာသက်ရောက်မှု ရှိခြင်းတို့ ရှိသည်။ ဖရီးဒမ်းဟောက်စ်မှ စင်ကာပူအား တစိတ်တပိုင်း လွတ်လပ်သည်ဟု ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လွတ်လပ်မှု အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားပြီး^[၁၄] အီကော်နောမစ် မဂ္ဂဇင်းမှ စင်ကာပူအား ဒီမိုကရေစီ ညွှန်းကိန်း အဆင့် ၄ဆင့်တွင် ဒုတိယမြောက် အဆင့် ဖြစ်သော ချို့ယွင်းချက် ရှိသော ဒီမိုကရေစီ စနစ် ရှိသော နိုင်ငံဟု ဖော်ပြထားသည်။^[၁၅]^[၁၆] သို့သော်လည်း ၂၀၁၁ ခုနှစ် ပါလီမန်ရွေးကောက်ပွဲတွင် အလုပ်သမားပါတီဦးဆောင်သော အတိုက်အခံအဖွဲ့က ပါလီမန်တွင် အမတ် ၇ နေရာအထိ တိုးတက်ရယူလာနိုင်ခဲ့သည်။^[၁၇] ၂၀၁၅ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပြည်သူ့အက်ရှင်ပါတီမှ အပြတ်အသတ်အနိုင်ရ၍ အာဏာရခဲ့ပြီး အမတ်နေရာ ၈၉ နေရာတွင် ၈၃ နေရာ ရယူနိုင်ခဲ့ကာ မဲရာခိုင်နှုန်း ၇၀% ရရှိခဲ့သည်။ ဂေါလ်အပ် စစ်တမ်းမှ စင်ကာပူတွင် နေထိုင်သူ ၈၄%သည် အစိုးရ အပေါ်တွင် ယုံကြည်သည်ဟု အစီရင်ခံ ဖော်ပြထားသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင်အမြင့်ဆုံး ရရှိသည့်နိုင်ငံများတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။^[၁၈]

စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ဥပဒေမှာ အင်္ဂလိပ် အများသုံး ဥပဒေကို အခြေခံထားသော်လည်း ကွဲလွဲချက်အချို့ရှိသည်။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် ဂျူရီလူကြီးများဖြင့် ဆုံးဖြတ်သော စနစ်ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး တရားစီရင်ခြင်းကို တရားသူကြီး တစ်ဦးကသာ ဆုံးဖြတ်တော့သည်။ စင်ကာပူတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြစ်ဒဏ်ပေးမှုများ ရှိပြီး မုဒိမ်းမှု၊ အဓိကရုဏ်းမှု၊ ဖျက်ဆီးမှုနှင့် အချို့သော လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာပြစ်မှုများ အတွက် ကြိမ်ဒဏ်ပေးသော စနစ် ရှိသည်။^[၁၉]^[၂၀] လူသတ်မှုနှင့် အချို့သော မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်မှု၊ သေနတ်နှင့်ပတ်သက်သော ပြစ်မှုများအတွက် မပေးမနေရ သေဒဏ်စနစ် ရှိသည်။^[၂၁] အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ အချို့သော တရားဥပဒေကျင့်သုံးမှုများမှာ အပြစ်ရှိကြောင်းမပြနိုင်မချင်း အပြစ်ကင်းမဲ့သည် ဆိုသော တရားခံ၏ ရပိုင်ခွင့်နှင့် ပတ်သက်၍ ရှုပ်ထွေးမှုများ ရှိသည်ဟု ဆိုထားပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အချိုးအစားအရ တွက်ကြည့်လျှင် သေဒဏ်ပေးမှု အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်သည်ဟု ဆိုထားသည်။ အစိုးရက လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့၏ ပြောကြားချက်ကို ပြန်လည် ငြင်းချက် ထုတ်ခဲ့သည်။^[၂၂] ၂၀၀၈ ခုနှစ် စစ်တမ်းအရ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းများက အာရှ၌ စင်ကာပူ နှင့် ဟောင်ကောင်တို့တွင် အကောင်းဆုံး တရားစီရင်ရေး စနစ် ရှိသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။^[၂၃]

၂၀၁၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့တရားမျှတမှု စီမံကိန်း၏ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု ညွှန်းကိန်းတွင် စင်ကာပူသည် လုံခြုံရေးနှင့် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေး၊ ခြစားမှု ကင်းမဲ့ခြင်း၊ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ တရားစီရင်မှု အတွက် ထိရောက်မှုတို့တွင် ကမ္ဘာ့ထိပ်ဆုံးနိုင်ငံများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်နှင့် လွပ်လပ်စွာစုဝေးခွင့် နှစ်ခုစလုံးတွင်မူ ရမှတ် နည်းခဲ့သည်။^[၂၄] လူငါးဦးထက် ပို⁠၍ စုဝေးပါက ရဲတပ်ဖွဲ့မှ ခွင့်ပြုချက် လိုအပ်ပြီး ဆန္ဒပြမှုများကို စပီကာကော်နာတွင်သာ တရားဝင် ပြုလုပ်ခွင့် ရှိသည်။ ^[၂၅]

နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး

စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီမှာ အရှေ့တောင်အာရှနှင့် ပတ်ဝန်းကျင် နယ်မြေများအား လုံခြုံစိတ်ချရမှု ရှိစေရန် ရည်ရွယ်ချမှတ် ထားသည်။ အခြေခံ သဘောတရားမှာ ဒေသအတွင်း နိုင်ငံရေး နှင့် စီးပွားရေး တည်ငြိမ်မှု ရရှိစေရေး ဖြစ်သည်။^[၂၆] စင်ကာပူတွင် အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံ ၁၈၀ ကျော်နှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး ရှိသည်။^[၂၇] ၂၀၀၂ ခုနှစ်မှစတင်၍ နှစ်စဉ် နိုင်ငံတကာ မဟာဗျူဟာ လေ့လာရေး ဌာန မှ ကြီးမှူး၍ အစိုးရ များ ပူးပေါင်းကျင်းပသည့် လုံခြုံရေး ဖိုရမ် ဖြစ်သော ရှန်ဂရီလာ ဒိုင်ယာလော့ခ်ကို အိမ်ရှင် အဖြစ်လက်ခံ ကျင်းပခဲ့ကာ အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသ နှင့် ဥရောပမှ ဝန်ကြီးများ နှင့် ကာကွယ်ရေး အရာရှိကြီးများ တက်ရောက်လေ့ ရှိသည်။ ထိုသို့ အဆင့်မြင့် အရာရှိကြီးများ အကြား ဆွေးနွေးပွဲမှ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှု ပြဿနာ များ ဖြစ်သော အရှေ့ နှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရှိ နယ်မြေ အငြင်းပွားမှုများ ကို ဩဇာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး နှင့် အကြမ်းဖက်မှု နှိမ်နင်းရေး ကိစ္စရပ်များကိုလည်း ဆွေးနွေးကြသည်။

အာဆီယံ အဖွဲ့ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော နိုင်ငံ ၅ နိုင်ငံတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ^[၂၈] စင်ကာပူနိုင်ငံသည် အာဆီယံ ကုန်သည်မှု လွတ်လပ်ဒေသ နှင့် အာဆီယံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဒေသတို့ ဖြစ်ပေါ်စေရေး အတွက် အခိုင်အမာ အားပေးသူ ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် စင်ကာပူ၏ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုမှာ ဒေသအတွင်း စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုများနှင့် နီးနီးစပ်စပ် ဆက်နွယ်နေသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ယခင် ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်သော ဂိုချောက်တောင် က အာဆီယံ စီးပွားရေး အသိုင်းအဝန်း ဖြစ်ပေါ်စေရန် အဆိုပြုခဲ့ပြီး ယခု လက်ရှိ အာဆီယံ ကုန်သည်မှု လွတ်လပ်ဒေသ ထက် ပိုမို သော ဘုံဈေးကွက် တစ်ခု ဖြစ်စေရန် အထိပင် ဖြစ်သည်။ ထို အကြံအစည်ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် သဘောတူညီမှု ရခဲ့ပြီး ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အကောင်အထည်ဖော်ရန် ဖြစ်သည်။ အခြားသော ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများကလည်း စင်ကာပူနိုင်ငံ အတွက် အရေးပါသည်။ စင်ကာပူသည် အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ် ရုံးထိုင်ရာ မြို့ ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူသည် အခြားသော ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ ဖြစ်ကြသော အာရှ-ဥရောပ အစည်းအဝေး အဖွဲ့၊ အရှေ့အာရှ နှင့် လက်တင် အမေရိက ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေး ဖိုရမ်၊ အဓိက မြို့တော် ၂၁ မြို့၏ အာရှ ကွန်ယက် နှင့် အရှေ့အာရှ ထိပ်သီး အစည်းအဝေး အဖွဲ့ တို့တွင်လည်း ပါဝင်သည်။^[၂၆] ထို့ပြင် ဘက်မလိုက် လှုပ်ရှားမှု၏ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည့်အပြင်^[၂၉] ဓနသဟာယ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။^[၃၀]

ယေဘုယျအားဖြင့် အခြားသော အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေး ခိုင်မာသော်လည်း သဘောထား ကွဲလွဲမှုများ ရှိတတ်ပြီး ^[၂၆] အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများ ဖြစ်သော မလေးရှားနိုင်ငံ နှင့် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ တို့၏ ဆက်ဆံရေးမှာ တစ်ခါတစ်ရံတွင် တင်းမာ တတ်သည်။^[၃၁] မလေးရှား နှင့် စင်ကာပူတို့သည် ရေချို ရောင်းဝယ်မှု ကိစ္စနှင့် ^[၃၂] မလေးရှား ဝေဟင် ပိုင်နက်အား စင်ကာပူ စစ်တပ်မှ အသုံးပြုမှု^[၃၁] စသည့် ကိစ္စရပ်များနှင့် ပတ်သက်၍ အချင်းများခဲ့ ဖူးသည်။ နယ်နိမိတ် ကိစ္စများနှင့် ပတ်သတ်၍ မလေးရှား နှင့် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံတို့နှင့် ပြဿနာ ရှိပြီး နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှ စင်ကာပူမှ ပင်လယ်တွင်း မြေများ တိုးချဲ့တည်ဆောက်မှု နှင့် ပတ်သက်၍ စင်ကာပူအား သဲရောင်းချခြင်းကို ပိတ်ပင်ထားသည်။^[၃၃] ယခင်က အငြင်းပွားမှုများကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တရားရုံးမှ ဖြေရှင်း ပေးခဲ့ဖူးသည်။ မလက်ကာ ရေလက်ကြားရှိ ပင်လယ်ဓားပြ ပြဿနာမှာမူ သုံးနိုင်ငံ လုံးအတွက် ရတက်မအေးစရာ ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ^[၃၂] ဘရူနိုင်းနိုင်ငံနှင့် စီးပွားရေး ပေါင်းစပ်မှု နီးကပ်စွာ တည်ရှိပြီး စင်ကာပူ ဒေါ်လာနှင့် ဘရူနိုင်း ဒေါ်လာမှာ တန်ဖိုး အတူတူ ဖြစ်ပြီး စင်ကာပူ ဒေါ်လာကို ဘရူနိုင်း နိုင်ငံတွင် သုံးစွဲနိုင်သကဲ့သို့ ဘရူနိုင်း ဒေါ်လာကိုလည်း စင်ကာပူတွင် သုံးစွဲနိုင်သည်။^[၃၄]

တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတ နိုင်ငံနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေးကို ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များတွင် စတင်ခဲ့ပြီး ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များတွင် သံတမန် ဆက်ဆံမှု အပြည့်အဝ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ တရုတ် နှင့် စင်ကာပူ နှစ်နိုင်ငံသည် အာဆီယံ-တရုတ် ဆက်ဆံရေးကို ခိုင်မာအောင် အဓိက လုပ်ဆောင်သူများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။^[၃၅] စင်ကာပူ နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့၏ နီးစပ်သော ဆက်ဆံရေးမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် ကာကွယ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ ကျန်းမာရေး နှင့် ပညာရေး ကဏ္ဍများတွင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် စင်ကာပူ၏ တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ဖက် ဖြစ်ပြီး တရုတ်မှာ ဒုတိယ ဖြစ်၍ မလေးရှားမှာ ပထမ ဖြစ်သည်။^[၃၆] စင်ကာပူ နှင့် အမေရိကန် နှစ်နိုင်ငံကြားတွင် လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက် ရှိပြီး စင်ကာပူသည် အမေရိကန်နှင့် ဆက်ဆံရေးအား တရုတ်၏ လွှမ်းမိုးမှုကို တန်ပြန်ရန် အတွက် အရေးပါသည်ဟု ယူဆသည်။^[၃၇] ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော နှစ်နိုင်ငံကြား မဟာဗျူဟာ ဖရိမ်ဝခ် သဘောတူညီချက်သည် လုံခြုံရေး နှင့် ကာကွယ်ရေး ကိစ္စရပ်များကို ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ခြင်းကို တရားဝင် ဖြစ်စေခဲ့သည်။^[၃၈] စင်ကာပူသည် ဒေသဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်သမား နှိမ်နင်းရေး ကိစ္စရပ်များကို ဦးဆောင်ဦးရွက် တွန်းအားပေးခဲ့ပြီး ၎င်း၏ နယ်နိမိတ်အတွင်း အကြမ်းဖက်သမားများကို ကိုင်တွယ်ရန် ပြင်းထန်ခိုင်မာသည့် ရပ်တည်ချက် ရှိသည်။ ယခု အချိန်ထိ အမေရိကန် ဦးဆောင်သော ညွန့်ပေါင်း အဖွဲ့၏ အကြမ်းဖက်သမားများအား တိုက်ခိုက်မှုကို ပံ့ပိုးခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံ ပူးပေါင်း၍ အကြမ်းဖက်သမား နှိမ်နင်းခြင် နှင့် အကြမ်းဖက်သမား ထိန်းချုပ်ရေး ကိစ္စရပ်များ နှင့် နှစ်နိုင်ငံ ပူးပေါင်း စစ်ရေး လေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ^[၂၆]

စစ်ရေး

စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ စစ်တပ်သည် မည်သို့ပင် ဆိုစေကာမူ အရှေ့တောင် အာရှတွင် နည်းပညာ အားဖြင့် အမြင့်မားဆုံး စစ်တပ် ဖြစ်သည်။^[၃၉] စင်ကာပူ စစ်တပ်တွင် စစ်ကာပူ ကြည်းတပ်၊ စင်ကာပူ သမ္မတနိုင်ငံ ရေတပ် နှင့် စင်ကာပူ သမ္မတနိုင်ငံ လေတပ်တို့ ပါဝင်သည်။ စင်ကာပူ စစ်တပ်သည် နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို အာမခံပေးသူ အဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။^[၄၀] စင်ကာပူ၏ စစ်ရေးဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်မှာ သံတမန်ရေး နှင့် တားဆီးကာကွယ်ရေး အတွက် ရည်ရွယ်သည်။^[၄၁] ထိုအယူအဆမှ ယဉ်ကျေးမှု အဖြစ် အသွင်ပြောင်းပြီး နိုင်ငံသားတိုင်း နိုင်ငံ ကာကွယ်ရေး အတွက် ပါဝင် ဆောင်ရွက်ကြသည်။^[၄၂] အစိုးရသည် နိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၄.၉% ကို စစ်တပ် အတွက် အသုံးပြုပြီး အစိုးရ သုံးစွဲသော ငွေ ၄ ဒေါ်လာတွင် ၁ ဒေါ်လာမှာ ကာကွယ်ရေး အတွက် ဖြစ်သည်။^[၄၃]

လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် စင်ကာပူတွင် ဗြိတိသျှ အရာရှိများ အုပ်ချုပ်သော ခြေလျင် ရီဂျီမင့် တပ် နှစ်တပ် ရှိသည်။ ထို တပ်နှစ်တပ်မှာ နိုင်ငံအသစ် အတွက် လုံခြုံရေးကို ပေးနိုင်ရန် သေးငယ်လွန်းသည်ဟု ယူဆသဖြင့် စစ်တပ်အား တည်ဆောက်မှုသည် ဦးစားပေး ဖြစ်လာခဲ့သည်။^[၄၄] ဗြိတိသျှ စစ်တပ်သည် စင်ကာပူမှာ ၁၉၇၁ အောက်တိုဘာတွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး စစ်တပ် အဖြစ် ကျန်ရှိနေစေရန် အနည်းငယ်မျှသော ဗြိတိသျှ၊ ဩစတြေးလျ နှင့် နယူးဇီလန် တပ်တို့ကို ချန်ထားခဲ့သည်။ နောက်ဆုံး ဗြိတိသျှ စစ်သားသည် စင်ကာပူမှ ၁၉၇၆ မတ်လတွင် ထွက်ခွာခဲ့သည်။ နယူးဇီလန်တပ်များသည် စင်ကာပူမှ နောက်ဆုံး ရုပ်သိမ်းသော တပ်များ ဖြစ်ပြီး ၁၉၈၉ တွင်မှ ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။^[၄၅]

စင်ကာပူ စစ်တပ်ကို တည်ထောင်ရန် အတွက် အဓိက အကူအညီကို အစ္စရေးနိုင်ငံမှ ရရှိခဲ့ပြီး အစ္စရေးကို စင်ကာပူ၏ အိမ်နီးချင်း မွတ်စလင် ဘာသာဝင် အများစု နိုင်ငံများ ဖြစ်ကြသော မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ဘရူနိုင်းတို့က အသိအမှတ် မပြုကြပေ။^[၄၆]^[၄၇]^[၄၈] လွတ်လပ်ရေး ရပြီး အဓိက ကြောင့်ကြမှုမှာ မလေးရှားမှ ကျူးကျော်မည်ကို ဖြစ်သည်။ အစ္စရေး ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ (အိုင်ဒီအက်ဖ်)၏ တပ်မှူးများမှာ စင်ကာပူ စစ်တပ်အား အစမှ စ၍ အိုင်ဒီအက်ဖ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အတိုင်း ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ရန် တာဝန်ယူခဲ့ကြပြီး အစ္စရေး လေ့ကျင့်ရေးမှူးများကို စင်ကာပူသို့ ခေါ်ဆောင်၍ စင်ကာပူ စစ်သားများအား လေ့ကျင့် ပေးခဲ့သည်။ စစ်ရေး လေ့ကျင့်ခန်းများကို အိုင်ဒီအက်ဖ်၏ ပုံစံ အတိုင်း သင်ကြားပို့ချခဲ့ပြီး စင်ကာပူသည် စစ်မှုမထမ်း မနေရ ပုံစံ နှင့် ပြန်လည် စစ်မှုထမ်း ဝင်ရောက်ရန် ပုံစံကို အစ္စရေး၏ ပုံစံ အတိုင်း အတုယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။^[၄၄] စင်ကာပူသည် လုံခြုံရေး ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် အစ္စရေး နှင့် ဆက်ဆံရေး ခိုင်မာစွာ ရှိဆဲ ဖြစ်ပြီး အစ္စရေး၏ လက်နက် နှင့် လက်နက်စနစ်များကို အများဆုံး ဝယ်ယူသည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ လည်း ဖြစ်သည်။^[၄၉]မာတာဒေါ လက်နက်သည် စင်ကာပူနှင့် အစ္စရေးတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၏ ဥပမာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။^[၅၀]

စင်ကာပူ စစ်တပ်သည် သမာရိုးကျနှင့် သမာရိုးကျ မဟုတ်သော စစ်ပွဲများ အတွင်း ပြဿနာပေါင်း များစွာကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်ရန် လေ့ကျင့် ပေးထားသည်။ ကာကွယ်ရေး သိပ္ပံ နှင့် နည်းပညာ အေဂျင်စီသည် စစ်တပ်နှင့် ဆိုင်သော အရင်းအမြစ်များ ဝယ်ယူရန် တာဝန်ရှိသူ ဖြစ်သည်။^[၄၁] စင်ကာပူ၏ ပထဝီ အနေအထား အရ စင်ကာပူ စစ်တပ်အနေဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုကို အပြည့်အဝ တွန်းလှန်နိုင်ရန် ပြင်ဆင် ထားရပြီး ဆုတ်ခွာရန် နှင့် ပြန်လည် စုစည်းရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။ လူဦးရေ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိခြင်းကလည်း စင်ကာပူ စစ်တပ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို သက်ရောက်မှု ရှိစေသည်။ အမြဲတမ်း စစ်သား အနည်းငယ်သာ ရှိပြီး အရန်အင်အားမှာ အများ အပြား ရှိသည်။^[၄၂]

စင်ကာပူတွင် သန်စွမ်းသော ယောက်ျားလေးတိုင်း ၁၈ နှစ်တွင် စစ်မှု မထမ်း မနေရ အမိန့် စတင်သည်။ ရာဇဝတ်မှတ်တမ်း ရှိသူများနှင့် ၎င်းတို့ မရှိသည့် အချိန်တွင် မိသားစု အတွက် အခက်အခဲများ ခံစားရနိုင်ကြောင်း သက်သေပြနိုင်သူများသာ လွတ်ကင်းသည်။ တက္ကသိုလ် အကြို ပညာရေးကို မပြီးဆုံးသေးသူများ နှင့် အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှု ကော်မရှင်မှ စကော်လာရှစ် ရရှိထားသူများ အနေနှင့် စစ်မှု မထမ်းမနေရ အချိန်ကို ရွှေ့ဆိုင်းနိုင်သည်။ စစ်မှုမထမ်း မနေရ မဟုတ်သော်လည်း စင်ကာပူ စစ်တပ် အတွင်း မိန်းကလေး ဦးရေမှာ များပြားလာလျက် ရှိသည်။ ၁၉၈၉ ခုနှစ် အမျိုးသားများ အတွက် သီးသန့် သတ်မှတ်ထားသော ရာထူးနေရာ များကို အမျိုးသမီးများအား စတင်ခန့်အပ်သည့် အချိန်မှစ၍ ဖြစ်သည်။ အထူးပြုတပ်တစ်ခု စီသို့ မရောက်မီတွင် တပ်သားသစ်များသည် အခြေခံ စစ်သင်တန်းကို ၉ ပတ်မျှ သင်ကြားရသည်။^[၅၁]

ပင်မ ကျွန်းမကြီးပေါ်တွင် မြေနေရာလွတ် ရှားပါးသောကြောင့် ကျည်ဆန် အစစ်ဖြင့် သေနတ်ပစ်ခြင်း နှင့် ကမ်းတက် တိုက်ပွဲ လေ့ကျင့်ခြင်း အစရှိသော လေ့ကျင့်မှုများကို အရပ်သားများ ဝင်ရောက်ရန် တားမြစ်ထားသော ကျွန်းငယ်ကလေးများပေါ်တွင် ပြုလုပ်လေ့ ရှိသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ကျွန်းမကြီး နှင့် မြို့အား အန္တရာယ် ကျရောက်မှုမှ ရှောင်ရှားနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ကြီးမားသော လေ့ကျင့်မှုများ အတွက် ထိုနေရာများတွင် ပြုလုပ်ရန် အန္တရာယ် ရှိသဖြင့် ၁၉၇၅ မှစ၍ ထိုသို့သော လေ့ကျင့်မှုများကို ထိုင်ဝမ်တွင် ပြုလုပ်လေ့ ရှိသည်။^[၅၁] လေ့ကျင့်မှုများကို အခြားသော နိုင်ငံ တစ်ဒါဇင်ခန့်တွင်လည်း ပြုလုပ်ကြသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် နိုင်ငံခြား စစ်တပ်များနှင့် တွဲဖက် လေ့ကျင့်မှုကို တစ်ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ် နှစ်ကြိမ်မျှ ပြုလုပ်လေ့ ရှိသည်။^[၄၂]

လေပိုက်နက်နှင့် ကုန်းမြေပိုင်နက် အကန့်အသတ် ရှိသောကြောင့် စင်ကာပူ သမ္မတနိုင်ငံ လေတပ်သည် နိုင်ငံခြား အခြေစိုက်စခန်းများကို ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံ တို့တွင် ထားရှိသည်။ စင်ကာပူ လေတပ်၏ လေယာဉ်အုပ် အမှတ် ၁၃၀ သည် အနောက် ဩစတြေးလျရှိ ဩစတြေးလျ လေတပ်မတော် ပီးယာ့စ် အခြေစိုက် စခန်းတွင် တပ်စွဲထားပြီး ^[၅၂] လေယာဉ်အုပ် အမှတ် ၁၂၆ မှာ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ကွင်းစလန် ပြည်နယ်ရှိ အုတ်ကီစစ်တပ် လေကြောင်းထိန်းသိမ်းရေး ဌာနတွင် အခြေစိုက်ထားသည်။^[၅၃] စင်ကာပူ လေတပ်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ကာဇော့ လေတပ် အခြေစိုက်စခန်းတွင် အခြေစိုက်ထားသော လေယာဉ်အုပ် အမှတ် ၁၅၀ လည်း ရှိသည်။^[၅၄]^[၅၅] စင်ကာပူလေတပ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်ရှိ စန်ဒီယေးဂိုး၊ အရီဇိုးနား ပြည်နယ်ရှိ မာရာနာ၊ တက်ကဆပ်ပြည်နယ် ရှိ ဂရန်း ပရေရီ တို့တွင် တပ်စွဲထားသော တပ်ဆွယ် အချို့လည်း ရှိသည်။

စင်ကာပူ စစ်တပ်သည် နိုင်ငံပြင်ပ စစ်ဆင်ရေးများ ဖြစ်သော အီရတ်နှင့်^[၅၆] အာဖဂန် နစ္စတန်နိုင်ငံ^[၅၇] ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများ အတွက် စစ်ရေး နှင့် အရပ်သား ကိစ္စများတွင် ကူညီရန် တပ်များ စေလွှတ်လေ့ ရှိသည်။ ဒေသအတွင်းတွင်မူ အရှေ့တီမောနိုင်ငံ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး အတွက် လည်းကောင်း၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာ ငလျင် နှင့် ဆူနာမီ အပြီးတွင်လည်း အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ အာချေး တွင် အကူအညီ ပေးရန် အတွက် လည်းကောင်း ပါဝင် ကူညီခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူ ရေတပ် သင်္ဘောများ ဖြစ်သော အာရ်အက်စ်အက်စ် ရီဆော်လု နှင့် တန်နေးရှပ်တို့အား အေဒင် ပင်လယ်ကွေ့တွင် ပင်လယ်ဓားပြတို့ အား တန်ပြန် စစ်ဆင်ရေး ပြုရန်အတွက် အထူး တပ်ဖွဲ့ အမှတ် ၁၅၁ တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ စင်ကာပူ စစ်တပ်သည် ဟာရီကိန်း ကက်ထရီနာနှင့် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း ဟိုင်ယန်တို့ ကျရောက်စဉ်ကလည်း ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် အကူအညီ ပေးခဲ့သည်။^[၅၈] စင်ကာပူသည် အင်အားကြီးနိုင်ငံ ငါးနိုင်ငံ ကာကွယ်ရေး အစီအစဉ်ဟု ခေါ်သော ဩစတြေးလျ၊ မလေးရှား၊ နယူးဇီးလန် နှင့် ယူနိုက်တက် ကင်းဒမ်းတို့နှင့် ပေါင်းစပ် ဖွဲ့စည်းထားသော မဟာမိတ် အဖွဲ့၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။^[၄၂]

ပထဝီဝင်

စင်္ကာပူနိုင်ငံသည် စင်ကာပူကျွန်း သို့မဟုတ် မလေးဘာသာဖြင့် ပုလော ဥဂျွန်းဟု ခေါ်သော အဓိက ကျွန်းကြီးအပါအဝင် ကျွန်းပေါင်း (၆၃) ကျွန်းဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ^[၅၉] လူတို့ တည်ဆောက်ထားသော မလေးရှားနိုင်ငံ ဂျဟိုးမြို့နှင့် ဆက်သွယ်ထားသည့် တံတား နှစ်ခု ရှိသည်။ ပထမတစ်ခုမှာ မြောက်ပိုင်းရှိ ဂျဟိုး-စင်ကာပူ ကော့စ်ဝေး တံတားရှိပြီး အနောက်ဘက်တွင် တွားစ် ဒုတိယ ဆက်သွယ်ရေးလမ်း တံတား ဟုခေါ်သော တံတားတစ်စင်း ရှိသည်။ စင်ကာပူရှိ ကျွန်းငယ်လေးများထဲတွင် ဂျူရောင်းကျွန်း၊ ပုလောတီကောင်း ကျွန်း၊ ပုလော အူဘင် ကျွန်း နှင့် ဆန်တိုဆာ ကျွန်းတို့မှာ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ သဘာဝ အလျှောက် အမြင့်ဆုံး နေရာမှာ ဘူကစ်တီးမားတောင် ဖြစ်ပြီး ၅၃၇ ပေ (၁၆၃.၆၃ မီတာ) မြင့်သည်။^[၆၀]

ပင်လယ်ပြင် အတွင်း မြေဖို့၍ မြေနေရာ အသစ်များ ချဲ့ထွင်ခြင်းကြောင့် စင်ကာပူ၏ ကုန်းမြေ ဧရိယာမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် ၂၂၄.၅ စတုရန်းမိုင် (၅၈၁.၅ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) သာ ရှိသော်လည်း ယခုအခါတွင် ၂၇၇.၆ စတုရန်းမိုင် (၇၁၉.၁ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) အထိ ရှိလာသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံ အနေနှင့် ၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် နောက်ထပ် ၄၀ စတုရန်းမိုင် (၁၀၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) မျှ ထပ်မံ တိုးချဲ့ရန် စီမံကိန်း ချမှတ် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။^[၆၁] အချို့သော စီမံကိန်းများမှာ သေးငယ်သော ကျွန်းများကို မြေဖို့၍ ပေါင်းစပ်ပြီး ကြီးမား၍ အလုပ်လုပ်ရန် အဆင်ပြေသော ကျွန်းများ အဖြစ် တည်ဆောက်ရန် ဖြစ်ကာ ဂျူရောင်း ကျွန်းကို ထိုကဲ့သို့ တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။^[၆၂]

စင်ကာပူ ကုန်းမြေ၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ပန်းခြံများ နှင့် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရာ နေရာ များ အဖြစ် ဖယ်ချန်ထားသည်။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရာ နေရာများ၏ ကွန်ယက်များ၊ ပန်းခြံအချင်းချင်း ချိတ်ဆက်ရာ နေရာများ၊ သဘာဝလမ်းများ၊ သစ်ပင်များ စီတန်းစိုက်ပျိုးထားသော လမ်းများ နှင့် အခြားသော သဘာဝ အတိုင်း ရှိနေသော နေရာများက မြို့တော် အတွင်း စိမ်းလန်းစိုပြေသော ခံစားမှုကို ရရှိစေသည်။^[၆၃] ထိုသို့ဖြစ်လာရခြင်းမှာ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ထိုစဉ်က စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ် လီကွမ်းယုက ပထမဆုံး သစ်ပင်စိုက်ပျိုးသည့် လှုံ့ဆော်မှုကို သစ်ပင် တစ်ပင် စိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် စတင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှ စ၍ ဆယ်စုနှစ် ၅ ခုကြာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သော စိမ်းလန်းစိုပြေရေး ကြိုးပမ်းမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြို့ပြ၏ မွန်းကျပ်မှုများကို ဖြေလျှော့ရန်နှင့် ဘဝ၏ အရည်အသွေးကို တိုးမြှင့်ရန် ဖြစ်သည်။^[၆၄] ထို အစပျိုးမှုမှာ ၁၉၇၀ ခုနှစ် နှင့် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်း ပန်းခြံနှင့် အပန်းဖြေရေး ဌာနမှ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၉၆ တွင် ထိုဌာနကို အမျိုးသား ပန်းခြံ ဘုတ်အဖွဲ့ ဟု အမည် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။

ထိုသို့သော ကြိုးပမ်းမှု များကြောင့် စင်ကာပူသည် ၂၀၁၄ တွင် ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး စွမ်းဆောင်မှု ကိန်းညွှန်းတွင် အဆင့် ၄ ရရှိခဲ့ပြီး ထိုကိန်းညွှန်းမှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းနိုင်စွမ်း အပေါ် နိုင်ငံတော်၏ ပေါ်လစီများမှ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို တိုင်းတာခြင်း ဖြစ်သည်။^[၆၅]

ရာသီဥတု

စင်ကာပူနိုင်ငံသည် အပူပိုင်း မိုးသစ်တော ရာသီဥတု ရှိပြီး နွေမိုးဆောင်းဟု ရာသီ ကွဲပြားခြင်း မရှိပေ။ အပူချိန် နှင့် လေဖိအားမှာ တသမတ်တည်း ဖြစ်ပြီး စိုထိုင်းဆ များပြားကာ မိုးအများအပြား ရွာသွန်းသည်။ အပူချိန်မှာ ၂၂ မှ ၃၅ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးယပ်စ် အတွင်း (၇၂ မှ ၉၅ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် အတွင်း) ရှိသည်။ နှိုင်းရ စိုထိုင်းဆမှာ မနက်ပိုင်း ပျမ်းမျှ ၇၉% ဖြစ်ပြီး နေ့လယ်ပိုင်း ပျမ်းမျှ ၇၃% ဖြစ်သည်။ ဧပြီလ နှင့် မေလတို့သည် အပူဆုံး လများ ဖြစ်ပြီး ပိုမို စိုစွတ်သော မုတ်သုံ ရာသီဥတုမှာ နိုဝင်ဘာလမှ ဇန်နဝါရီလ အထိ ဖြစ်သည်။^[၆၆] ဇူလိုင်လမှ အောက်တိုဘာလအတွင်း အိမ်နီးချင်း အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ အထူးသဖြင့် ဆူမာတြားကျွန်းမှ သစ်တောများ မီးရှို့မှုကြောင့် မီးခိုးငွေ့ ဖုံးလွှမ်းမှု ရှိတတ်သည်။^[၆၇] စင်ကာပူတွင် နေ့တာခြွေတာချိန်ကို အသုံးပြုလေ့မရှိသော်လည်း ဂရင်းဝစ် စံတော်ချိန် ထက် ၈ နာရီ ပိုသော အချိန်ဇုံကို အသုံးပြုသဖြင့် ၎င်း၏ ပထဝီအနေအထား အရ တည်နေရာထက် ၁ နာရီ စောနေသည်။^[၆၈]

စီးပွားရေး

လွတ်လပ်ရေး မရခင် စီးပွားရေး

၁၉၆၅ မတိုင်မီ လွတ်လပ်ရေး မရမီ အချိန်က စင်ကာပူသည် ဗြိတိသျှ တို့၏ ရေလက်ကြား အခြေချ နေထိုင်ရာ ကရောင်းကိုလိုနီ၏ မြို့တော်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ဗြိတိသျှတို့၏ အရှေ့အာရှ ရေတပ်စခန်း အခြေစိုက်ရာ နေရာလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။^[၆၉] ဒေသအတွင်း ဗြိတိသျှတို့၏ အဓိက ရေတပ် အခြေစိုက် စခန်း ရှိရာ ဖြစ်သည့် အပြင် ထိုအချိန်က အကြီးဆုံး လွန်းတင် သင်္ဘောကျင်း ရှိရာ နေရာ ဖြစ်သဖြင့် သတင်းစာများက အရှေ့၏ ဂျီဘရော်လ်တာ ဟု ကင်ပွန်းတပ်ကြသည်။^[၇၀] ၁၈၆၉ ခုနှစ် စူးအက်တူးမြောင်း ကို ဖွင့်လှစ်ပြီးနောက် ဥရောပနှင့် အာရှကြား ကုန်သွယ်မှု အကြီးအကျယ် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ထိုအကြောင်းရင်းများက စင်ကာပူ ကမ္ဘာ၏ အဓိက ကုန်သွယ်ရာ ဌာန တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည့် အပြင် စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်းကို ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်း တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။^[၇၁] ၁၉၆၅ မတိုင်မီက စင်ကာပူရှိ လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် ဂျီဒီပီမှာ ၅၁၁ ဒေါ်လာ ဖြစ်သဖြင့် အရှေ့အာရှတွင် တတိယမြောက် အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်သည်။^[၇၂] လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် နိုင်ငံခြား တိုက်ရိုက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် ဂိုကန်ဆွီး နှင့် အဲလ်ဘတ်ဝင်းဆီးမီးယပ်စ် တို့၏ စီမံကိန်း အပေါ် အခြေခံ၍ နိုင်ငံတော်က ဦးဆောင်သော စက်မှုပြောင်းလဲရေးများကြောင့် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမှာ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။^[၇၃]

ယနေ့ခေတ် စီးပွားရေး

**စီးပွားရေး စာရင်းဇယားများ (လတ်တလောနှစ်များ) : ၂၀၁၁ မှ ၂၀၁၄ အထိ**
ရည်ညွှန်း:^[၇၄]^[၇၅]^[၇၆]^[၇၇]^[၇၈]^[၇၉]^[၈၀]^[၈၁]
ခုနှစ်	ဂျီဒီပီ အမည်ခံ (ဘီလီယံ)	ဂျီဒီပီ အမည်ခံ လူတစ်ဦးချင်း	ဂျီဒီပီ အစစ် (ဘီလီယံ)	ဂျီအင်န်အိုင် အမည်ခံ (ဘီလီယံ)	ဂျီအင်န်အိုင် အမည်ခံ လူတစ်ဦးချင်း	နိုင်ငံခြား အရန်ငွေ (ဘီလီယံ)	ပျမ်းမျှ ငွေလဲနှုန်း (US$ ၁ ဒေါ်လာ မှS$)
၂၀၁၁	S$၃၄၆.၃၅၃	S$၆၆,၈၁၆	S$၃၄၂.၃၇၁	S$၃၃၈.၄၅၂	S$၆၅,၂၉၂	S$၃၇၃.၉၆၀	S$၁.၂၅၇၃
၂၀၁၂	S$၃၆၂.၃၃၂	S$၆၈,၂၀၅	S$၃၅၄.၀၆၁	S$၃၅၁.၇၆၅	S$၆၆,၂၁၆	S$၃၂၄.၀၈၁	S$၁.၂၄၉၈
၂၀၁၃	S$၃၇၈.၂၀၀	S$၇၀,၀၄၇	S$၃၂၄.၅၉၂	S$၃၆၆.၆၁၈	S$၆၇,၉၀၂	S$၃၄၄.၇၂၉	S$၁.၂၅၁၃
၂၀၁၄	S$၃၉၀.၀၈၉	S$၇၁,၃၁၈	S$၃၈၀.၅၈၅	S$၃၇၈.၃၂၉	S$၆၉,၁၆၈	S$၃၄၀.၄၃၈	S$၁.၂၆၇၁

ယနေ့ခေတ် စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် အလွန်တိုးတက်သော ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ် ရှိပြီး သမိုင်းကြောင်းအရ ကုန်သွယ်ရေး အချက်အချာ ဌာန တစ်ခု အဖြစ်မှ ချဲ့ထွင်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟောင်ကောင်၊ တောင်ကိုရီးယား ၊ ထိုင်ဝမ် တို့နှင့် အတူ စင်ကာပူသည် အာရှ ကျားလေးကောင်တွင် ကနဦး ကတည်းက ပါဝင်ခဲ့ပြီး လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် ဂျီဒီပီ အရ အခြား ကျားသုံးကောင်ကို ကျော်တက် သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူသည် စီးပွားရေး စနစ်အားဖြင့် အလွတ်လပ်ဆုံး^[၈၂] တီထွင်ကြံဆမှု အကောင်းဆုံး^[၈၃] ပြိုင်ဆိုင်မှု အများဆုံး ^[၈၄] နှင့် စီးပွားရေး လုပ်ရန် အကောင်းဆုံး ^[၈၅] သော နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ် စီးပွားရေး လွတ်လပ်မှု ညွှန်းကိန်းမှ စင်ကာပူကို ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် လွတ်လပ်မှု အရှိဆုံး စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ခြစားမှု ရှုမြင် ကိန်းညွှန်းတွင် စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာတွင် ခြစားမှု အနည်းဆုံးသောနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် နယူးဇီလန် နှင့် စကင်ဒီနေးဗီးယား နိုင်ငံများနှင့် အတူ အမြဲတစေ ပါဝင်လေ့ ရှိသည်။

စင်ကာပူသည် ယခင် ဆယ်စုနှစ် အတွင်း စတန်းဒတ် အင်န် ပူးဝါး၊ မူဒီ နှင့် ဖစ်ချ် တို့ အပါအဝင် အားလုံးသော ချေးငွေ အဆင့်သတ်မှတ်သည့် အေဂျင်စီ များမှ နိုင်ငံ အလိုက် ချေးငွေအဆင့် အနေနှင့် ထိပ်ဆုံး ဖြစ်သော အေသုံးလုံး အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည့် တစ်ခုတည်းသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ တကမ္ဘာလုံး အနေနှင့် ဆိုလျှင် အကြီးဆုံး ချေးငွေ အဆင့်သတ်မှတ်သည့် အေဂျင်စီ သုံးခုမှ အေသုံးလုံး အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသော နိုင်ငံ ကိုးနိုင်ငံ တွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ်ပါဝင်သည်။^[၈၆]^[၈၇]^[၈၈] စင်ကာပူသည် တည်နေရာ အရ လည်းကောင်း၊ ခြစားမှု ကင်းစင်ခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ ကျွမ်းကျင် အလုပ်သမားများ ပေါများမှုကြောင့်လည်းကောင်း၊ အခွန်အခ နှုန်းထား သက်သာခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ခေတ်ရှေ့ပြေးသော အခြေခံ အဆောက်အအုံ များကြောင့် လည်းကောင်း များပြားလှစွာသော နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ စင်ကာပူတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဂျပန်နိုင်ငံ နှင့် ဥရောပတို့မှ နိုင်ငံတကာ ကုမ္ပဏီပေါင် ၇,၀၀၀ ကျော် ရုံးစိုက်ကြသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံ မှ ကုမ္ပဏီ ၁,၅၀၀ ခန့် နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှလည်း ၁,၅၀၀ ခန့် ရှိသော ကုမ္ပဏီများ ရုံးစိုက်ကြသည်။ နိုင်ငံခြား ကုမ္ပဏီများကို နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ကဏ္ဍ အသီးသီးတွင် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ စင်ကာပူသည် အိန္ဒိယတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးမားဆုံးသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပြုသည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။^[၈၉] စင်ကာပူရှိ အလုပ်သမားများ၏ ၄၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စင်ကာပူနိုင်ငံသားများ မဟုတ်ကြပေ။^[၉၀] ဆယ်ခုကျော်သော နိုင်ငံ နှင့် ဒေသများ နှင့် လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်များကိုလည်း လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။ ^[၂၆] ဈေးကွက် အရ လွတ်လပ်မှု ရှိသော်လည်း စင်ကာပူ အစိုးရ၏ လုပ်ငန်းများသည် စီးပွားရေး ကဏ္ဍအတွင်း သိသိသာသာ နေရာယူထားပြီး နိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၂၂% ကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။ ^[၉၁]

စင်ကာပူအား ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေး၏ ကျန်းမာရေး အခြေအနေကို ညွှန်ပြသည့် တိုင်းတာ ကိရိယာ တစ်ခု အနေနှင့် ရှုမြင်နိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် အာရှတိုက်၏ စီးပွားရေး အခြေအနေ နှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပြီး ပြင်ပ ကုန်သွယ်ရေး အပေါ်တွင် များစွာ မှီခို ရပ်တည်နေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြား ကုန်သွယ်ရေး နှင့် ငွေကြေးစီးဆင်းမှုမှာ ဂျီဒီပီ၏ ၄၀၇.၉% မျှ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကုန်သွယ်ရေးကို အမှီခိုဆုံး တိုင်းပြည်တစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံး အများဆုံး ကုန်တင်ပို့ မှုတွင် အဆင့် ၁၄ ရှိပြီး ကုန်တင်သွင်းမှုတွင် အဆင့် ၁၅ ရှိသည်။

စင်ကာပူတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၁ ခုမြောက် အများပြားဆုံး နိုင်ငံခြား အရန်ငွေ ရှိပြီး^[၉၂] လူတစ်ဦးချင်း အချိုးအားဖြင့် နိုင်ငံတကာ တွင် အများဆုံး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုသော တိုင်းပြည်များထဲတွင်လည်း တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။^[၉၃]^[၉၄] စင်ကာပူနိုင်ငံသုံး ငွေကြေးမှာ စင်ကာပူဒေါ်လာဖြစ်ပြီး စင်ကာပူငွေကြေးအာဏာပိုင် အဖွဲ့မှ ရိုက်နှိပ် ထုတ်ဝေသည်။ ^[၉၅] ဘရူနိုင်းဒေါ်လာနှင့် တန်ဖိုး အညီအမျှ လဲလှယ် အသုံးပြုခြင်း ပြုနိုင်သည်။^[၉၆]

လတ်တလောနှစ်များတွင် စင်ကာပူနိုင်ငံသည် ချမ်းသာသူများ၏ အခွန်ရှောင်ရာ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ရေပန်းစား လာပြီး ကိုယ်ပိုင် ဝင်ငွေ အပေါ်တွင် အခွန်ကောက်ခံမှုနှုန်း နည်းပါးပြီး နိုင်ငံခြားမှ လာသော ဝင်ငွေ နှင့် အမြတ်ငွေ တိုးပွားမှုများကို အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးသောကြောင့် ပင် ဖြစ်သည်။ ဩစတြေးလျမှ လက်လီ ရောင်းချမှုဖြင့် ခန့်မှန်းခြေ ဩစတြေးလျ ဒေါ်လာ ၈၃၅ သန်းမျှ ချမ်းသာကြွယ်ဝသော သူဌေး ဘရက် ဘလန်ဒီ နှင့် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်အား ပူးတွဲ တည်ထောင်သူ ဘီလီယံပေါင်းများစွာ ကြွယ်ဝသော ယူဒရေဒို ဆာဗရင် တို့မှာ စင်ကာပူတွင် အခြေချသော ချမ်းသာကြွယ်ဝသူများ၏ ဥပမာ နှစ်ခု ဖြစ်သည်။ (ဘလန်ဒီသည် ၂၀၁၃ တွင် ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ပြီး ဆာဗရင်သည် ၂၀၁၂ တွင် ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့သည်။^[၉၇] အခွန်အခ မျှတမှု ကွန်ယက်၏ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အခွန်ရှောင်ရန် အကောင်းဆုံး နိုင်ငံများကို ပြသော ငွေကြေးဆိုင်ရာ လျှို့ဝှက်မှု ညွှန်းကိန်းတွင် စင်ကာပူအား ပဉ္စမအဆင့် သတ်မှတ်ထားပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ထက် အနည်းငယ်မျှ ပို၍ အမှတ်များသည်။^[၉၈]

စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သန်းကြွယ်သူဌေးများ၏ ရာခိုင်နှုန်း အများဆုံး ရှိသော တိုင်းပြည်ဖြစ်ပြီး အိမ်ထောင်စု ၆ ခုတွင် တစ်ခု၌ အပိုသုံးစွဲနိုင်သော ငွေကြေး အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁ သန်းမျှ အနည်းဆုံး ရှိသည်။ ထိုသို့ ရေတွက်ရာတွင် ပိုင်ဆိုင်မှုများ၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများနှင့် ဇိမ်ခံတန်ဖိုးကြီး ပစ္စည်းများကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ခြင်း မပြုဘဲ အကယ်၍ ထိုသို့သာ ရေတွက်ပါက သန်းကြွယ်သူဌေး အရေအတွက် ပိုမို များပြားလာနိုင်သည်။ စင်ကာပူမှာ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲ၌ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အိမ်ခြံမြေ တန်ဖိုး ဈေးအကြီးဆုံးသော နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။^[၉၉] စင်ကာပူတွင် အနည်းဆုံး လုပ်ခလစာ သတ်မှတ်ချက် မရှိပေ။ အနည်းဆုံး လုပ်ခလစာမှု ယှဉ်ပြိုင်မှုကို အားလျော့စေသည်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့် ပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲ၌ လစာမညီမျှမှု အများဆုံးသော နိုင်ငံများတွင်လည်း တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ^[၁၀၀]^[၁၀၁]

စီးပွားရေး ကဏ္ဍများ

စင်ကာပူသည် အချို့သော စီးပွားရေး ကဏ္ဍများတွင် ကမ္ဘာ့ ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်တည်ရှိသည်။ စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာ့ စတုတ္ထမြောက် ဦးဆောင်ဦးရွက်ပြုရာ ငွေကြေးဌာန တစ်ခု ဖြစ်ပြီး^[၁၀၂] ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး ကက်စီနို လောင်းကစား ပြုရာ နေရာ ဖြစ်သည့်အပြင် ^[၁၀၃] ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ထိပ်တန်း ရေနံချက်လုပ်ရာ နေရာ သုံးခုတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံး ရေနံတူးစင် ထုတ်လုပ်ရာ နှင့် သင်္ဘောများ ပြင်ဆင်ရေး အတွက် အဓိက နေရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။^[၁၀၄]^[၁၀၅]^[၁၀၆] ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ စင်ကာပူနိုင်ငံအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေး လုပ်ရန် အလွယ်ကူဆုံး နေရာ တစ်ခု အဖြစ် သတ်မှတ်ဖော်ပြခဲ့ပြီး ^[၁၀၃] ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံး ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး ဌာန တစ်ခု အဖြစ် အဆင့်သတ်မှတ် ခဲ့သည်။ ^[၁၀၇] စတုတ္ထအကြိမ် ထုတ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိမ်းလန်းသော စီးပွားရေး ညွှန်းကိန်းမှ ကျွမ်းကျင်သူများမှ စင်ကာပူအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် သတ္တမမြောက် အစိမ်းလန်းဆုံး မြို့တော် တစ်ခု အဖြစ် အဆင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။^[၁၀၈]

စင်ကာပူ၏ စီးပွားရေးသည် ငွေကြေးဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများ၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ နှင့် ရေနံချက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် များစွာ မှီခိုရပ်တည်လျက် ရှိသည်။ စင်ကာပူ၏ ထိပ်ဆုံး ပြည်ပပို့ကုန်များမှာ သန့်စင်ပြီးသော ရေနံ၊ အိုင်စီ ဆားကစ် နှင့် ကွန်ပျူတာ တို့ ဖြစ်ကြပြီး^[၁၀၉] ၂၀၁၀ ခုနှစ် နိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၂၇% မျှ ရှိကာ အီလက်ထရွန်းနစ် လုပ်ငန်းများ၊ ရေနံချက်လုပ်ငန်းများ၊ ဓာတုလုပ်ငန်းများ၊ စက်မှုအင်ဂျင်နီယာ ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ နှင့် ဇီဝဆေးပညာ သိပ္ပံ ဆိုင်ရာ ကဏ္ဍများ သိသာထင်ရှားစွာ ပါဝင်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အီလက်ထရွန်းနစ် ဝေဖာချစ်ပ်များ ထုတ်လုပ်ရာ ဖောင်ဒရီများ၏ ဝေဖာ ချစ်ပ် ထုတ်လုပ်မှုမှ ၁၀% ခန့်ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ^[၁၁၀]

စင်ကာပူ၏ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများမှာ ဆက်သွယ်ရေး၊ ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကဏ္ဍများတွင် ပါဝင်ကာ အများစုမှာ နိုင်ငံတော်မှ ဦးဆောင်ဦးရွက်ပြု လုပ်ကိုင်ရာ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ ဖြစ်ပြီး စင်ကာပူ စတော့ခ် အိတ်ချိန်းတွင် ရှယ်ယာ အရောင်းအဝယ်ပြုကြသည်။ ၎င်းတို့ ထဲတွင် ဆင်းတဲလ် ခေါ် စင်ကာပူ ဆက်သွယ်ရေး ကုမ္ပဏီ၊ စင်ကာပူ တက်ခနော်လော်ဂျီ အင်ဂျင်နီယာရင်း၊ ကပ်ပဲလ် ကော်ပိုရေးရှင်း၊ အိုစီဘီစီ ခေါ် ပြည်ပတရုတ်ဘဏ်လုပ်ငန်း ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဒီဘီအက်စ် ခေါ် စင်ကာပူ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဘဏ်၊ ယူအိုဘီ ခေါ် စည်းလုံးသော ပြည်ပဘဏ် စသည့် ကုမ္ပဏီများ ပါဝင်သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်မှု များ အတွင်းတွင်ပင် ဘလွန်းဘတ်၏ စစ်တမ်းအရ အိုစီဘီစီ၊ ဒီဘီအက်စ် နှင့် ယူအိုဘီ ဘဏ်များကို ကမ္ဘာ့ နံပါတ် ၁၊ ၅ နှင့် ၆ တို့ အနေနှင့် အသီးသီး အဆင့်သတ်မှတ် ဖော်ပြခံခဲ့ရသည်။^[၁၁၁]

နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာ့လူသိအများဆုံးအမှတ်တံဆိပ်များတွင် စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်း၊ ချန်ဂီ လေဆိပ် နှင့် စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်းတို့ ပါဝင်ကာ ထို သုံးခုလုံးမှာ ၎င်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော စီးပွားရေး ကဏ္ဍ အသီးသီးတွင် ဆု အများဆုံး ရရှိသော လုပ်ငန်းများ ဖြစ်ကြသည်။ စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်း အား ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဖော်ကျွန်း စီးပွားရေး စစ်တမ်းအရ အာရှ၏ လေးစားအားကျစရာ အကောင်းဆုံး ကုမ္ပဏီ နှင့် ကမ္ဘာ့ ၁၉ ခုမြောက် လေးစား အားကျစရာ အကောင်းဆုံး ကုမ္ပဏီအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆုအများဆုံး ရရှိသည့် လေကြောင်းလိုင်း တစ်ခု ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်အခြေစိုက် ခရီးသွား နှင့် အပန်းဖြေ စာဖတ်သူများ၏ စစ်တမ်းအရ အကောင်းဆုံး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေကြောင်းလိုင်း အဖြစ် နှစ် ၂၀ ဆက်တိုက် ဖော်ပြခြင်း ခံခဲ့ရသည်။^[၁၁၂]^[၁၁၃] ချန်ဂီ လေဆိပ်သည် လေကြောင်းလိုင်း ၁၀၀ ကျော်ဖြင့် မြို့ကြီးပေါင်း ၃၀၀ ကျော်ကို ဆက်သွယ်ပေးသည်။ မဟာဗျူဟာမြောက် နိုင်ငံတကာ လေဆိပ် မှာ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး လေဆိပ်ဆုပေါင်း ၄၈၀ ကျော်ကို လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။^[၁၁၄]

ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာလည်း စီးပွားရေး၏ ကြီးမားသော အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားပေါင်း ၁၅ သန်းကျော်တို့ စင်ကာပူသို့ လာရောက် လည်ပတ်ခဲ့ကြသည်။^[၁၁၅] ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လုပ်ငန်းကို ပိုမိုတိုးချဲ့ရန် အတွက် ကက်စီနိုလုပ်ငန်းကို ၂၀၀၅ တွင် တရားဝင် ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း ငွေကြေးခဝါချမှု နှင့် လောင်းကစား စွဲလမ်းမှုများကို ထိန်းချုပ်ရန် အတွက် စုပေါင်းအပန်းဖြေစခန်းဟု အမည်တပ်ထားသော လုပ်ငန်းများ အတွက် လိုင်စင် ၂ ခု သာ ချပေးခဲ့သည်။ စင်ကာပူသည် ကျန်းမာရေး ခရီးသွား လုပ်ငန်း အနေနှင့်လည်း မိမိဘာသာ အရောင်းမြှင့်တင်ရေး ပြုခဲ့ပြီး နိုင်ငံခြားသားပေါင်း ၂၀၀,၀၀၀ ကျော်တို့ နှစ်စဉ် လာရောက်၍ ဆေးကုသမှု ခံယူကြသည်။ စင်ကာပူ၏ ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းမှ နှစ်စဉ် နိုင်ငံခြား လူနာပေါင်း ၁ သန်း အနည်းဆုံးကို ဝန်ဆောင်မှု ပေးရန် နှင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၃ ဘီလီယံမျှ အမြတ်ငွေ ရရှိရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။^[၁၁၆]

စင်ကာပူသည် ပညာရေး အချက်အချာ ဌာန တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာ ကျောင်းသားပေါင်း ၈၀,၀၀၀ ကျော် လာရောက် ပညာသင်ကြား ကြသည်။ ^[၁၁၇] မလေးရှားမှ ကျောင်းသားပေါင်း ၅,၀၀၀ ကျော်တို့သည် ဂျဟိုး-စင်ကာပူ ကော့စ်ဝေး တံတားကို ဖြတ်သန်း၍ မလေးရှားမှ စင်ကာပူသို့ နေ့စဉ် ကျောင်းတက် ကြသည်။ ^[၁၁၈] ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူရှိ တက္ကသိုလ်များ၏ ကျောင်းသား ၂၀% မှာ နိုင်ငံတကာမှ ကျောင်းသား များ ဖြစ်ကြပြီး အများစုမှာ အာဆီယံနိုင်ငံများ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ တို့မှ ဖြစ်သည်။^[၁၁၉]

၂၀၀၀ ခုနှစ် အစောပိုင်းကာလများ အတွင်း စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု နှင့် နည်းပညာ ကဏ္ဍတွင် ကျဆင်းလာမှု တို့ကြောင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူ နိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီသည် ၂.၂% မျှ လျော့ကျ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် စီးပွားရေး ပြန်လည်သုံးသပ်ရေး ကော်မတီများကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကို ပြန်လည် ရှင်သန် တက်ကြွလာစေရန် အတွက် ပေါ်လစီ အချို့ကို ပြောင်းလဲပစ်ရန် အကြံပြုတင်ပြခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ စင်ကာပူ၏ စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည် နလန်ထူလာခဲ့ပြီး အဓိက အားဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ပြန်လည်တိုးတက်လာမှုကြောင့် ဖြစ်ကာ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ၈.၃% နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၆.၄% မျှ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး^[၁၂၀] ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ၇.၉% မျှ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် လာခဲ့သည်။ ^[၁၂၁] ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ၀.၈% မျှ လျော့ကျ သွားခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ပြန်၍ နလန်ထူလာခဲ့ကာ ဂျီဒီပီမှာ ၁၄.၅% မျှ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ စင်ကာပူရှိ အလုပ်များ၏ ရာခိုင်နှုန်း အများစုမှာ ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍတွင် ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀ ဒီဇင်ဘာလတွင် အလုပ်ပေါင်း ၃,၁၀၂,၅၀၀ ခုတွင် ၂,၁၅၁,၄၀၀ ခုမှာ ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍတွင် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး အရ အလုပ်လုပ်ကိုင်နိုင်ပြီး အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်နေသော အသက် ၁၅ နှစ် အထက် လူဦးရေ ၏ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ၂% ခန့် ဖြစ်သည်။^[၁၂၂]

ပညာရေး

မူလတန်း၊ အထက်တန်း နှင့် အထက်တန်းလွန် ပညာရေး စနစ်များကို အများအားဖြင့် အစိုးရမှ ထောက်ပံ့ပေးထားသည်။ အားလုံးသော ပုဂ္ဂလိက နှင့် အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်များ အားလုံးမှာ ပညာရေး ဝန်ကြီးဌာနတွင် မှတ်ပုံတင်ရသည်။ ^[၁၂၃] အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ကျောင်းများ အားလုံးတွင် အင်္ဂလိပ် ဘာသာကို အသုံးပြု၍ သင်ကြား ကြပြီး^[၁၂၄] မိခင်ဘာသာစကား ဘာသာရပ်များ မှ လွဲ၍ ဘာသာရပ် အားလုံးကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာ အသုံးပြု၍ သင်ကြား စစ်ဆေးကြသည်။ ^[၁၂၅] နိုင်ငံတကာတွင် မိခင်ဘာသာစကား ဆိုသည်မှာ ပထမ ဘာသာစကားကို ယေဘုယျအားဖြင့် ရည်ညွှန်းခြင်း ဖြစ်သော်လည်း စင်ကာပူ ပညာရေး စနစ်တွင်မူ ဒုတိယ ဘာသာစကားကို ရည်ညွှန်းပြီး အင်္ဂလိပ် ဘာသာကို ပထမ ဘာသာ အဖြစ် ရည်ညွှန်းကြသည်။^[၁၂၆]^[၁၂၇] နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ရောက်ရှိနေသည်မှာ ကြာမြင့်ပြီ ဖြစ်သော ကျောင်းသားများနှင့် မိခင်ဘာသာစကား အတွက် ရုန်းကန် နေရသော ကျောင်းသားများ အတွက် ပိုမိုရိုးရှင်းသော သင်ရိုးညွှန်းတမ်းကို သင်ယူရန် သို့မဟုတ် မိခင်ဘာသာစကားကို သင်ကြားမှု မပြုရန် ရွေးချယ်နိုင်သည်။^[၁၂၈]^[၁၂၉]

ပညာရေး စနစ်မှာ မူလတန်း၊ အထက်တန်း နှင့် တက္ကသိုလ် အကြို ဟူ၍ အဆင့် ၃ ခု ရှိသည်။ မူလတန်း ပညာရေးကသာ မသင်မနေရ ဖြစ်သည်။ ကျောင်းသားများသည် ၆ နှစ်မျှ ကြာသော မူလတန်း ပညာရေးဖြင့် စတင်ရပြီး ၎င်းတွင် အခြေခံ ၄ နှစ် နှင့် မိတ်ဆက် ၂ နှစ် ပါဝင်သည်။ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ၊ မိခင်ဘာသာ၊ သင်္ချာ နှင့် သိပ္ပံ ဘာသာတို့ တိုးတက်စေရန် ရည်ရွယ်ရေးဆွဲထားသည်။ ^[၁၃၀]^[၁၃၁] အထက်တန်း ပညာရေး မှာ ၄ နှစ်မှ ၅ နှစ် အထိ ကြာပြီး စပါယ်ရှယ်၊ အမြန်၊ ပုံမှန် (ပညာရေး) နှင့် ပုံမှန် (နည်းပညာ) ဟူ၍ လေးမျိုး ခွဲခြား ထားကာ ကျောင်းသား၏ သင်ယူနိုင်စွမ်း အပေါ်တွင် မူတည်သည်။ ^[၁၃၂] အခြေခံ သင်ရိုးများမှာ မူလတန်းနှင့် တူညီသော်လည်း သင်ခန်းစာများမှာ ပိုမို၍ အထူးပြု သင်ကြား လာသည်။ ^[၁၃၃] တက္ကသိုလ် အကြို ပညာရေးမှာ ၂ နှစ်မှ ၃ နှစ် အထိ ကြာပြီး ဂျူနီယာ ကောလိပ်ဟု ခေါ်သော ကျောင်းများတွင် သင်ကြား ပို့ချကြသည်။ ^[၁၃၄]

အချို့သော ကျောင်းများမှာ ၎င်းတို့၏ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းတွင် လွတ်လပ်မှု ရှိကြပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိသော ကျောင်းများဟု ခေါ်ကြသည်။ ထိုကျောင်းများမှာ အထက်တန်း ပညာရေး နှင့် ပို၍ မြင့်မားသော အဆင့်များတွင် ရှိသည်။^[၁၃၂]

၂၀၀၅ ခုနှစ် အသက် ၁၅ နှစ် အထက် ကျောင်းသား မဟုတ်သော စင်ကာပူနိုင်ငံသားများ၏ ပညာရေး အဆင့်^[၁၃၅]
အမြင့်ဆုံး ပညာရေး			ရာခိုင်နှုန်း
ပညာရေးမရှိ			18%
မူလတန်း			45%
အထက်တန်း			15%
ဒီပလိုမာ			8%
ဒီဂရီ			14%

နိုင်ငံတော် အဆင့် စာမေးပွဲများကို ကျောင်းများအားလုံးတွင် တညီတညွတ်တည်း ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ထားပြီး အဆင့်တစ်ခု ပြီးတိုင်း ဖြေဆိုကြရသည်။ ပထမ ၆ နှစ် အပြီးတွင် ကျောင်းသားများသည် ပီအက်စ်အယ်လ်အီး ခေါ် မူလတန်းထွက် စာမေးပွဲကို ဖြေဆိုရပြီး^[၁၃၀] ထိုစာမေးပွဲမှ မည်သည့် အထက်တန်းကျောင်းတွင် ဆက်လက် ပညာသင်ကြားခွင့် ရရှိမည်ကို ဆုံးဖြတ်သည်။ အထက်တန်း အဆင့် အပြီးတွင် ဂျီစီအီး အို လယ်ဗယ် စာမေးပွဲကို ဖြေဆိုကြရပြီး တက္ကသိုလ် အကြို အဆင့် အပြီးတွင် ဂျီစီအီး အေ လယ်ဗယ် စာမေးပွဲကို ဖြေဆိုကြရသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများထဲမှ အသက် ၁၅ နှစ် အထက် ကျောင်းသား မဟုတ်သူများတွင် ၁၈% မှာ ပညာရေး မရှိကြပဲ ၄၅% မှာ မူလတန်း အောင်မြင်ကြသည်။ ၁၅ %မှာ အထက်တန်း အောင်မြင်ကြပြီး ၁၄% တွင် ဘွဲ့ရရှိကြသည်။^[၁၃၅]

နိုင်ငံတကာတွင် သင်္ချာ နှင့် သိပ္ပံဘာသာကို စစ်ဆေးသော စာမေးပွဲများတွင် စင်ကာပူ ကျောင်းသားများသည် အမြဲတမ်း ထိပ်ဆုံး အဆင့် ၅ ခုတွင် ပါဝင်ကြသည်။

၂၀၁၁ ခုနှစ် နိုင်ငံတကာ ပညာရေးဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှု သုံးသပ်ရေး အဖွဲ့၏ နိုင်ငံတကာ သင်္ချာနှင့် သိပ္ပံသင်ကြားမှု ရေစီးကြောင်း ပြိုင်ပွဲတွင် စင်ကာပူ ကျောင်းသားများမှ ပထမ ရရှိခဲ့ပြီး ၁၉၉၅ ခုနှစ်မှစ၍ ထိပ်ဆုံး အဆင့် ၃ ခုတွင် အမြဲတမ်း ပါဝင်ခဲ့သည်။^[၁၃၆]^[၁၃၇]
၂၀၀၉ ခုနှစ် နိုင်ငံတကာ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး အဖွဲ့ (အိုအီးစီဒီမှ) ကြီးမှူးကျင်းပသော နိုင်ငံတကာ ကျောင်းသားများ စစ်ဆေးရေး ပရိုဂရမ်တွင် စင်ကာပူ ကျောင်းသားများသည် သင်္ချာ၊ သိပ္ပံ၊ စာဖတ်ခြင်း တို့တွင် ထိပ်ဆုံး အဆင့် ၅ ခုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။^[၁၃၈]

နိုင်ငံ၏ အဓိက အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ် နှစ်ခုဖြစ်သော စင်ကာပူအမျိုးသားတက္ကသိုလ် နှင့် နန်ယန်းနည်းပညာတက္ကသိုလ်တို့မှာ (QS၏ ကမ္ဘာ့တက္ကသိုလ်များ စံခွဲအဆင့်စီစဉ်ခြင်းအရ ၂၀၂၀၊ ဇွန်လတွင် ထုတ်ပြန်သည့် ကမ္ဘာ့တက္ကသိုလ်များအားလုံး ကဏ္ဍ၏ ၂၀၂၁-စာရင်းတွင်) ကမ္ဘာ့ အဆင့် ၁ မှ ၁၃ အတွင်း ဝင်ခဲ့သည်။ ^[၁၃၉]

ကျန်းမာရေး

စင်ကာပူသည် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများ ထဲတွင် ကျန်းမာရေးအသုံးစရိတ် နည်းပါးသော နိုင်ငံ ဖြစ်သော်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့် ထိရောက်သည့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ် ရှိသည်။ ^[၁၄၀] ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေး အဖွဲ့မှ ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေး အစီရင်ခံစာတွင် စင်ကာပူ၏ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်အား ကမ္ဘာ့ အဆင့် ၆ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ^[၁၄၁] ယေဘုယျ အားဖြင့် စင်ကာပူသည် ယခင် ဆယ်စုနှစ် ၂ ခု အတွင်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် မွေးကင်းစ ကလေး သေဆုံးမှုနှုန်း အနည်းဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။ ^[၁၄၂] လူတစ်ဦးချင်း၏ ပျမ်းမျှ သက်တမ်းမှာ အမျိုးသား များ အတွက် အသက် ၈၀ ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီး များအတွက် ၈၅ နှစ်မျှ ဖြစ်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူ့သက်တမ်း အရှည်ဆုံးသော နိုင်ငံများ စာရင်းတွင် အဆင့် ၄ ရှိသည်။ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ အားလုံး လိုလိုသည် သန့်ရှင်းသော ရေ နှင့် အညစ်အကြေး စွန့်ပစ်မှု စနစ်ကို အသုံးပြုခွင့် ရရှိကြသည်။ နှစ်စဉ် လူ ၁သိန်းတွင် အိတ်ချ်အိုင်ဗွီ ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၀ ဦးအောက်တွင် ရှိသည်။ ကာကွယ်ဆေး ထိုးမှုမှာလည်း အလွန်မြင့်မားသည်။ လူကြီးများ၏ အဝလွန်မှုမှာ ၁၀% အောက်တွင် ရှိသည်။^[၁၄၃]

အစိုးရ၏ ကျန်းမာရေး ဆောင့်ရှောက်မှု စနစ်မှာ 3M ဟုခေါ်သော ဘောင်အတွင်းတွင် ရှိသည်။ ၎င်းတွင် အပိုင်း သုံးပိုင်း ရှိပြီး ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို မတတ်နိုင်သူများအတွက် မယ်ဒီဖန် ဟု ခေါ်သော အစိတ်အပိုင်း၊ ၈၅% သော လူဦးရေကို သက်ရောက်မှု ရှိသော မယ်ဒီဆေ့ဖ် ဟု ခေါ်သည့် မစုမနေရ ကျန်းမာရေး ငွေစု စနစ် နှင့် အစိုးရမှ ထောက်ပံ့ထားသော မယ်ဒီရှီးလ်ဒ် ဟုခေါ်သော ကျန်းမာရေး အာမခံ စနစ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။^[၁၄၀] စင်ကာပူရှိ အများပြည်သူပိုင် ဆေးရုံများမှာ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိကြပြီး လူနာများကို အပြိုင်အဆိုင် ခေါ်ယူကြသည်။ ဝင်ငွေနည်းပါးသော သူများ အတွက် ဈေးလျှော့ပေးသော စနစ်လည်း ရှိသည်။^[၁၄၄] ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူ ကျန်းမာရေး စနစ်၏ ၃၂% ကို အစိုးရမှ အထောက်အပံ့ပေးထားပြီး စင်ကာပူ ဂျီဒီပီ၏ ၃.၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့် မျှ ဖြစ်သည်။ ^[၁၄၅]

အခြေခံ အဆောက်အအုံ

ဆက်သွယ်ရေး နှင့် ကွန်ယက်

စင်ကာပူတွင် အင်တာနက် ချိတ်ဆက်မှုကို အင်တာနက် ဝန်ဆောင်သူများမှ ပြုလုပ်ပေးကြပြီး ၁ စက္ကန့်လျှင် ၁ ဂစ်ဂါဘိုက် အထိ ရှိသော အိမ်သုံး အင်တာနက်များကို တပ်ဆင်ပေးသည်။ ထိုသို့ ဂစ်ဂါဘစ် အထိ မြန်နှုန်း ရှိသော ကွန်ယက်များကြောင့် ပို့ကုန် တင်ပို့မှုကို တိုးမြှင့်နိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၆ တွင် အလုပ်ပေါင်း ၈၀,၀၀၀ ကျော်ကို ဖန်တီး ပေးနိုင်ခဲ့သည်။^[၁၄၆] မိုဘိုင်းဖုန်း အသုံးပြုမှုမှာ အလွန်မြင့်မားပြီး လူ ၁၀၀ လျှင် မိုဘိုင်းဖုန်း ၁၄၈ လိုင်း ရှိသည်။^[၁၄၇]

သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး

စင်ကာပူသည် လူဦးရေ အလွန်သိပ်သည်းသော သေးငယ်သော ကျွန်းကလေး တစ်ကျွန်း ဖြစ်သဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှု လျှော့ချနိုင်ရန် နှင့် ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုကို လျှော့ချနိုင်ရန် လမ်းများပေါ်တွင် သွားလာနေသော ကိုယ်ပိုင်ကား စီးရေကို ကန့်သတ် ထားသည်။ ကားဝယ်ယူသူများသည် ကားတန်ဖိုး၏ ဈေးကွက်ပေါက်ဈေး တစ်ဆခွဲမျှသော အခွန်ကို ပေးဆောင်ရပြီး စင်ကာပူ စီအိုအီး ခေါ် ကားပိုင်ဆိုင်ခွင့် လက်မှတ်ကို လေလံဆွဲ ဝယ်ယူရပြီး ထိုလက်မှတ် ရှိပါက ကားကို လမ်းမပေါ်တွင် ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုစာမျှ မောင်းနှင် နိုင်သည်။ စင်ကာပူ ကားပိုင်ဆိုင်ခွင့် လက်မှတ်တစ်ခု၏ တန်ဖိုးဖြင့်ပင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပေါ့ရှ် ဘောက်စတာ ကားတစ်စင်း ဝယ်ယူနိုင်သည်။ စင်ကာပူရှိ ကားတန်ဖိုးမှာ အခြား အင်္ဂလိပ်စကား ပြောသော နိုင်ငံများထက် သိသိသာသာပင် များပြားသည်။^[၁၄၈] အခြားသော ဓနသဟာယနိုင်ငံများ ကဲ့သို့ပင် လမ်းပေါ်ရှိ ကားများ နှင့် လမ်းပေါ်တွင် လျှောက်သောသူများ လက်ဝဲဘက်သို့ ကပ်၍ သွားကြသည်။^[၁၄၉]

နော့သ် ဘရစ်ချ်လမ်းပေါ်ရှိ အီလက်ထရွန်းနစ် စနစ်သုံး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသည့် ဂိတ်

စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် နေထိုင်သူများသည် ခြေလျင်၊ စက်ဘီး၊ ဘတ်စ်ကား၊ အငှားယာဉ်၊ အမ်အာရ်တီ ခေါ် လျှပ်စစ်အမြန်ရထား အကြီးစား၊ အယ်လ်အာရ်တီ ခေါ် လျှပ်စစ် အမြန်ရထား အငယ်စား တို့ဖြင့်လည်း သွားလာကြသည်။ အက်စ်ဘီအက်စ် ထရန်စစ် နှင့် အက်စ်အမ်အာရ်တီ ကော်ပိုရေးရှင်း ဆိုသော ကုမ္ပဏီ နှစ်ခုမှ အများပြည်သူသုံး ဘတ်စ်ကားနှင့် ရထားတို့ကို ပြေးဆွဲကြသည်။ အငှားယာဉ် ကုမ္ပဏီ ၆ ခု ရှိပြီး ထိုကုမ္ပဏီများမှ အငှားယာဉ် ၂၈,၀၀၀ ကျော်ကို လမ်းများပေါ်တွင် ပြေးဆွဲလျက် ရှိသည်။^[၁၅၀] အငှားယာဉ်မှာ လူသုံးများသော အများသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်း တစ်ခု ဖြစ်ပြီး အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အငှားယာဉ် နှုန်းထားမှာ သက်သာသည်ကို တွေ့ရသည်။^[၁၅၁]

စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် စုစုပေါင်း ၂,၀၈၅ မိုင် (၃၃၅၆ ကီလိုမီတာမျှ ) ရှည်လျားသော လမ်းမများ ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၁၀၀မိုင် (၁၆၁ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားသော အိက်စ်ပရက်စ်ဝေး ခေါ် အမြန်လမ်း များလည်း ပါဝင်သည်။^[၁၅၂]^[၁၅၃] ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သော ဧရိယာပေါ်တွင် မူတည်၍ လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသည့်စနစ်မှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပထမဆုံး ယာဉ်ကြောကျပ်တည်းမှု အတွက် ပိုက်ဆံကောက်ခံသည့် စနစ် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ယာဉ်ကြော ကျပ်တည်းမှု ကို လျှော့ချရန် အတွက် အခြားသော လုပ်ဆောင်ချက်များ ဖြစ်သော ကားပိုင်ဆိုင်မှု ပမာဏကို ကန့်သတ်ထားခြင်းနှင့် လူအများသွားလာနိုင်သည့် ရထားစနစ်ကို တိုးတက်ကောင်းမွန် စေခဲ့ခြင်းတို့လည်း လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။^[၁၅၄]^[၁၅၅] ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် စနစ်ကို အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး အီလက်ထရွန်းနစ် စနစ်သုံး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံခြင်း ဟု အမည်ပြောင်းလဲ ခဲ့ပြီး ထိုစနစ်မှာ အီလက်ထရွန်းနစ် နည်းပညာဖြင့် လမ်းအသုံးပြုခကို ကောက်ခံခြင်း၊ အီလက်ထရွန်းနစ် နည်းပညာဖြင့် ထောက်လှမ်း သိရှိခြင်း၊ ဗွီဒီယို သုံး၍ စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။^[၁၅၆]

စင်ကာပူသည် အာရှရှိ နိုင်ငံတကာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အချက်အချာ ဌာနတစ်ခု ဖြစ်ပြီး ပင်လယ် နှင့် လေကြောင်း ကုန်သွယ်မှု လမ်းကြောင်းများ ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ပီအက်စ်အေ အင်တာနေရှင်နယ် နှင့် ဂျူရောင်းဆိပ်ကမ်းတို့ မှ စီမံခန့်ခွဲသော စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်း မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဒုတိယမြောက် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်း တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း တန်ချိန် ၁.၁၅ ဘီလီယံ နှင့် ပေနှစ်ဆယ် ကုန်သေတ္တာပေါင်း ၂၃.၂ သန်းကို အတင်အချ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံး တဆင့်ခံ ကုန်ပို့ရာ ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး သင်္ဘောများ ဆီဖြည့်ရာ အကြီးဆုံး ဆိပ်ကမ်းလည်း ဖြစ်သည်။ ^[၁၅၇]

စင်ကာပူသည် အရှေ့တောင်အာရှ၏ လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး အချက်အချာ ဌာနတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဆစ်ဒနီမြို့ နှင့် လန်ဒန်မြို့ကြား ပျံသန်းသော သားပိုက်ကောင် လမ်းကြောင်း၏ တထောက်နားရာ နေရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။^[၁၅၈] တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် လေဆိပ် ၈ ခု ရှိပြီး စင်ကာပူ ချန်ဂီလေဆိပ် သည် လေကြောင်းလိုင်းပေါင်း ၁၀၀ ကျော်၏ ဆိုက်ရောက်ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးရှိ နိုင်ငံနှင့် ဒေသပေါင်း ၇၀ ကျော်မှာ မြို့ကြီး ၃၀၀ ခန့်ကို ချိတ်ဆက်ပေးထားသည်။^[၁၅၉] နိုင်ငံတကာ ခရီးသွားလာရေး မဂ္ဂဇင်းများမှ ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး လေဆိပ်တစ်ခု အဖြစ် မကြာခဏ သတ်မှတ်လေ့ ရှိကြပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် စကိုင်း ထရက်စ်မှ ကမ္ဘာ့ အကောင်းဆုံး လေဆိပ် အဖြစ် သတ်မှတ် ဖော်ပြခဲ့သည်။^[၁၆၀]

စင်ကာပူ အိစ်ကုတ် ပန်းခြံအလွန် ကျောက်ချရာ နေရာတွင် ကျောက်ချ ရပ်နားထားသော သင်္ဘောများကို စင်ကာပူမြို့ နောက်ခံဖြင့် မြင်ရပုံ

ရေပေးဝေမှု နှင့် မိလ္လာစနစ်

စင်ကာပူတွင် လူတိုင်း ရေကောင်းရေသန့်ကို သင့်တင့်သော ဈေးဖြင့် လုံလောက်စွာ ရရှိနိုင်သည်။ ထူးခြားဆန်းသစ်သော ရေကို စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများဖြစ်သည့် သုံးပြီးသားရေကို ပြန်လည် သုံးစွဲခြင်း၊ မိုးရေကို သိုလှောင်ထားသော ကန့်သတ် နယ်မြေများကို တည်ဆောက်ခြင်း၊ မြစ်ဝ နေရာကို ရေချို သိုလှောင်ရာ နေရာ အဖြစ် အသုံးပြုခြင်း၊ ပင်လယ်ရေမှ ဆားကို ဖယ်ထုတ်ခြင်း စသည့်နည်းလမ်းကို ပေါင်းစပ် အသုံးပြုခြင်းဖြင့် အိမ်နီးချင်း မလေးရှားနိုင်ငံမှ တင်ပို့သော ရေကို မှီခိုနေခြင်းကို လျှော့ချ နိုင်ရန် ပြုလုပ်ကြသည်။

စင်ကာပူ၏ ရေပြဿနာ အဖြေရှာမှုမှာ အခြေခံ အဆောက်အအုံ တစ်ခုတည်းတွင်သာ မှီခိုနေခြင်းမျိုး မဟုတ်ဘဲ နည်းမှန်လမ်းမှန် ဥပဒေများကို အလေးအနက် ပြဋ္ဌာန်းခြင်းနှင့် ကျင့်သုံးခြင်း၊ ရေကို ဈေးနှုန်း သတ်မှတ်ခြင်း၊ အများပြည်သူသို့ ပညာပေးခြင်း များ အပြင် သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှု လုပ်ဆောင်ခြင်းများလည်း ပါဝင်သည်။^[၁၆၁] ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် စင်္ကာပူရှိ ရေနှင့် မိလ္လာတို့ကို ထိန်းသိမ်းရာ ဌာနဖြစ်သော အများပြည်သူ သုံးစွဲမှု ဘုတ်အဖွဲ့ ဌာနသည် ရေအရင်းအမြစ်များကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံ သုံး၍ စီမံခန့်ခွဲမှုများကြောင့် စတော့ခ်ဟုမ်း အင်ဒတ်စထရီ ဝါးတား ဆု ကို ရရှိခဲ့သည်။^[၁၆၂]

လူဦးရေပျံ့နှံ့ နေထိုင်မှု

၂၀၁၅ ခုနှစ် နှစ်လည်တွင် စင်ကာပူ၏ ခန့်မှန်း လူဦးရေမှာ ၅,၅၃၅,၀၀၀ ဦး ရှိပြီး ၃,၃၇၅,၀၀၀ ဦး(၆၀.၉၈%) မှာ စင်ကာပူနိုင်ငံသားများ ဖြစ်ကြသည်။ ကျန်ရှိနေသော ၂,၁၆၀,၀၀၀ ဦး (၃၉.၀၂%) တွင် အမြဲတမ်း နေထိုင်သူ ၅၂၇,၇၀၀ ဦး ၊ နိုင်ငံခြား ကျောင်းသား၊ အလုပ်သမား၊ မှီခိုသူပေါင်း ၁,၆၃၂,၃၀၀ ဦး မျှရှိသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် နိုင်ငံ၏ နောက်ဆုံး ကောက်ခံသည့် လူဦးရေ စာရင်းတွင် စင်ကာပူ နိုင်ငံသားနှင့် အမြဲတမ်းနေထိုင်သူတို့၏ ၂၃% မှာ ပြည်ပတွင် မွေးဖွားသူများ ဖြစ်ကြသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသား၏ ၁၀% မှာ နိုင်ငံခြားတွင် မွေးဖွားပြီး နိုင်ငံသား အဖြစ်ပြောင်းလဲလာသူများဟု ဆိုနိုင်သည်။ နိုင်ငံခြားသားများကိုပါ ထည့်၍ ရေတွက်မည် ဆိုလျှင် နိုင်ငံအတွင်း နေထိုင်သူ၏ ၄၃% မှာ နိုင်ငံခြားတွင် မွေးဖွားသူများ ဖြစ်ကြသည်။^[၁၆၃]^[၁၆၄] ထိုလူဦးရေ စာရင်းမှ သိရသော အခြား အစီရင်ခံချက် တစ်ခုမှာ နိုင်ငံအတွင်း နေထိုင်သူများ၏ ၇၄.၁% မှာ တရုတ်လူမျိုး၊ ၁၃.၄% မှာ မလေးလူမျိုး၊ ၉.၂ % မှာ အိန္ဒိယ လူမျိုး နှင့် အခြား ၃.၃% မှာ ယူရေးရှန်း အပါအဝင် အခြား လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။^[၁၆၃] ၂၀၁၀ မတိုင်မီက လူတစ်ဦးလျှင် လူမျိုး တစ်မျိုး အဖြစ်သာ မှတ်ပုံတင်နိုင်ပြီး ပုံမှန်အားဖြင့် အဖေ၏ မျိုးနွယ်ကို ယူလေ့ ရှိကြသဖြင့် သွေးနှောသော လူတို့မှာ အစိုးရရ၏ လူဦးရေ စာရင်းတွင် လူမျိုးစု တစ်ခုတည်း အောက်တွင်သာ ထည့်သွင်း ဖော်ပြကြသည်။ ၂၀၁၀ မှ စ၍ နိုင်ငံသားတို့သည် ကပြား အဖြစ် မှတ်ပုံတင်နိုင်ပြီး အဓိက လူမျိုး နှင့် ဒုတိယ လူမျိုးဟု နှစ်မျိုး ရွေးနိုင်ကာ နှစ်မျိုး အထက် မရွေးနိုင်ပေ။^[၁၆၅]

စင်ကာပူ နိုင်ငံသား သို့မဟုတ် အမြဲတမ်း နေထိုင်သူ မိသားစုများမှ ဦးဆောင်သော ၉၀.၃ ရာခိုင်နှုန်းသော မိသားစုများသည် ၎င်းတို့နေထိုင်ရာ အိမ်ကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး မိသားစု၏ အရွယ်အစားမှာ နိုင်ငံသား နှင့် အမြဲတမ်း နေထိုင်သူများ မဟုတ်သည့် မှီခိုသူများ အပါအဝင် ၃.၄၃ ဦး ဖြစ်သည်။^[၁၆၆] သို့သော် မြေနေရာ ရှားပါးမှုကြောင့် ၈၀.၄% သော မိသားစုများမှာ အိတ်ချ်ဒီဘီ ခေါ် အစိုးရမှ ဈေးလျှော့ရောင်းသော အထပ်မြင့် အများပြည်သူပိုင် အဆောက်အဦးများတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ထို့အတူ ၇၅.၉% သော မိသားစုများမှာ ၄ ခန်း (အိပ်ခန်း ၃ခန်းနှင့် ဧည့်ခန်း ၁ခန်း) နှင့် ၄ ခန်းအထက် ရှိသော အိတ်ချ်ဒီဘီ တိုက်ခန်းများ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိက အိမ်ရာများတွင် နေထိုင်ကြသည်။^[၁၆၆]^[၁၆၇] မိသားစုများ နှင့် အတူနေသော နိုင်ငံခြားသား အိမ်ဖော်များမှာ စင်ကာပူတွင် နေရာအနှံ့တွေ့ရပြီး ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် စုစုပေါင်း နိုင်ငံခြားသား အိမ်ဖော် ၂၂၄,၅၀၀ ဦးမျှ ရှိသည်။^[၁၆၈]

စင်ကာပူတွင် နေထိုင်သူများ၏ ပျမ်းမျှ အသက်မှာ ၃၉.၃ နှစ်မျှ ဖြစ်ပြီး^[၁၆၉] သားဖွားနှုန်းမှာ မိန်းမ တစ်ဦးလျှင် ကလေး ၀.၈ ဦး ဖြစ်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အနိမ့်ဆုံး ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ လူဦးရေကို အစားထိုးရန် လိုအပ်သော ၂.၁ဦး၏ အောက်တွင် ရှိသည်။^[၁၇၀] ထိုပြဿနာကို ကျော်လွှားနိုင်ရန် အတွက် စင်ကာပူ အစိုးရမှာ ယခင် ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ် အတွင်း နိုင်ငံခြားသားများကို စင်ကာပူ သို့ ပြောင်းရွှေ့အခြေချရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ထိုသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူ အများအပြားက စင်ကာပူ၏ လူဦးရေကို လျော့နည်း မသွားစေရန် ကျားကန် ပေးထားသည်။^[၁၇၁]

ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

စင်ကာပူရှိ ဘာသာတရားများ^[၁၇၂]
Religion			Percent
ဗုဒ္ဓဘာသာ			33%
ခရစ်ယာန်			18%
ဘာသာမဲ့			17%
မွတ်စလင်			15%
အခြား (အများအားဖြင့် တာအိုဘာသာ)			11%
ဟိန္ဒူ			5%
ရိုးရာ			1%

ဗုဒ္ဓဘာသာသည် စင်ကာပူတွင် ကိုးကွယ်သူ အများဆုံး ဘာသာတစ်ခုဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံး လူဦးရေ စာရင်းအရ နေထိုင်သူ၏ ၃၃% သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူများ အဖြစ် ကြေညာကြသည်။ ဒုတိယမြောက် ကိုးကွယ်သူ အများဆုံး ဘာသာမှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ နောက်တွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ ၊ တာအိုဘာသာ၊ ဟိန္ဒူဘာသာ တို့က အစဉ်လိုက် ရှိသည်။ လူဦးရေ၏ ၁၇% မှာ မည်သည့်ဘာသာကိုမျှ မကိုးကွယ်ပေ။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ် ကြားတွင် ခရစ်ယာန်၊ တာအိုဘာသာ နှင့် ဘာသာမဲ့ ဦးရေမှာ ၃% စီ တိုးတက်လာခဲ့သဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ရာနှုန်းမှာ လျော့နည်း သွားခဲ့သည်။ အခြားသော ကိုးကွယ် ယုံကြည်မှုများ၏ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ယခင် အတိုင်း ဆက်လက် တည်ရှိနေခဲ့သည်။^[၁၇၂] ပြူး သုတေသန ဌာန၏ လေ့လာ ဆန်းစစ် ချက် အရ စင်ကာပူနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဘာသာတရား အမျိုးမျိုး ကွဲပြားခြားနားရာ အများဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ် တွေ့ရသည်။^[၁၇၃]^[၁၇၄]

ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိက လမ်းစဉ် ၃ ခု ဖြစ်သော ထေရဝါဒ၊ မဟာယန နှင့် ဗာဂျယာ ယန လမ်းစဉ် သုံးမျိုး စလုံး၏ ဘုန်းကြီးကျောင်းများနှင့် ဓမ္မဌာနများ စင်ကာပူတွင် တည်ရှိသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ အများစုမှာ တရုတ်များ ဖြစ်သဖြင့် မဟာယန ယုံကြည်မှု ရှိကြပြီး^[၁၇၅] ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံ နှင့် တရုတ်နိုင်ငံများ စင်ကာပူသို့ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လာရောက်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ယခင် ဆယ်စုနှစ် အတွင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာမှာ တရုတ်လူမျိုး တစ်မျိုးတည်း မဟုတ်ပဲ စင်ကာပူနိုင်ငံတွင်း နေထိုင်သူများကြားတွင် လူကြိုက်များလာခဲ့သည်။ ဂျပန် ဗုဒ္ဓဘာသာ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဆိုက ဂတ်ကိုင်း အဖွဲ့၏ လမ်းစဉ်ကို စင်ကာပူရှိ လူအများအပြား ကျင့်ကြံကြပြီး အများစုမှာ တရုတ်များ ဖြစ်ကြသည်။ တိဘက်မှ ဗုဒ္ဓဘာသာသည်လည်း လတ်တလော နှစ်များ အတွင်း နိုင်ငံ အတွင်းသို့ ဖြည်းညင်းစွာ ချင်းနင်း ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။^[၁၇၆]

ဘာသာစကား

စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများ၏ မိခင်ဘာသာစကား^[၁၇၇]
Language			Percent
မန်ဒရင်း တရုတ်			50%
အင်္ဂလိပ်			32%
မလေး			12%
ကလယ်			3%

စင်ကာပူတွင် အင်္ဂလိပ်၊ မလေး၊ မန်ဒရင် တရုတ် နှင့် ကလယ် ဟူ၍ ဘာသာစကား လေးမျိုး ရှိသည်။^[၁၇၈] အင်္ဂလိပ် ဘာသာစကားမှာ အများသုံး ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းသုံး၊ အစိုးရသုံး နှင့် ကျောင်းများတွင် သင်ကြားပို့ချရာ ကြားခံဘာသာစကား ဖြစ်သည်။^[၁၇၉]^[၁၈၀]စင်ကာပူ မြို့ပြ ဝန်ဆောင်မှု အဖွဲ့နှင့် အခြား အေဂျင်စီများ ပါဝင်သော စင်ကာပူ အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုအဖွဲ့ ^[၁၈၁]အစရှိသော အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများတွင် အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ကြပြီး မလေး၊ တရုတ်၊ ကလယ် ဘာသာတို့ဖြင့် ရေးသားထားသော ရုံးသုံး စာရွက်စာတမ်းများကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုပြီးမှသာ စာရွက်တင်သွင်းခြင်းကို လက်ခံသည်။ စင်ကာပူ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေနှင့် အခြား ဥပဒေများကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားပြီး^[၁၈၂] စင်ကာပူရှိ တရားရုံးများတွင် အင်္ဂလိပ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားဖြင့် ပြောဆိုလိုပါက ဘာသာပြန် လိုအပ်သည်။ ^[၁၈၃]^[၁၈၄] သို့သော်လည်း စင်ကာပူ နိုင်ငံသား၏ ၃ ပုံ ၁ပုံမျှသာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို မိခင်ဘာသာ စကား အဖြစ် ပြောဆိုကြပြီး စင်ကာပူ တရုတ်လူမျိုးများ၏ ၃ ပုံ ၁ပုံ၊ စင်ကာပူ မလေးလူမျိုးများ၏ ၄ ပုံ ၁ ပုံ နှင့် စင်ကာပူ အိန္ဒိယ လူမျိုးများ၏ တစ်ဝက်ခန့်မှာ သူတို့၏ မိခင်ဘာသာ စကားဖြင့်သာ ပြောဆိုလေ့ ရှိကြသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် အရေး အဖတ် မပြုလုပ်တတ်ပေ။^[၁၇၂]^[၁၈၅]

စင်ကာပူနိုင်ငံသား အားလုံး မဟုတ်သော်လည်း အများစုမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှင့် အခြားသော တရားဝင် ဘာသာ စကား တစ်မျိုးမျိုး ကို ကျွမ်းကျင်မှု အဆင့်အမျိုးမျိုး ဖြင့် တတ်မြောက်ကြသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများကြားတွင် ဘာသာစကား တတ်မြောက်မှုကို ဆန်းစစ်ရာတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ (၈၀%) ၊မန်ဒရင် (၆၅%) ၊ မလေး (၁၇%) နှင့် ကလယ် (၄%) တို့ ဖြစ်ကြသည်။^[၁၇၂]^[၁၈၆] စင်ကာပူတွင် အသုံးပြုသော အင်္ဂလိပ်စကားမှာ ဗြိတိသျှ အင်္ဂလိပ် ပေါ်တွင် အခြေခံ ထားပြီး^[၁၈၇] စင်ကာပူတွင် အသုံးပြုသော အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားများမှာ စင်ကာပူ စတန်းဒတ် အင်္ဂလိပ် ဘာသာ စကားမှ စင်းဂလိပ် ဟုခေါ်သော ကပြားစကားမျိုး အထိ ရှိသည်။ စင်းဂလိပ် အသုံးပြုခြင်းကို အစိုးရမှ အလွန်ပင် အားမပေးပေ။^[၁၈၈]

မန်ဒရင် ဘာသာစကားကို မိခင် ဘာသာစကား အဖြစ် စင်ကာပူနိုင်ငံသား တစ်ဝက်ခန့်က ပြောဆိုကြသည်။ ^[၁၇၇] စင်ကာပူ မန်ဒရင်သည် နိုင်ငံအတွင်း အသုံးအများဆုံး တရုတ်စကား ဖြစ်ပြီး^[၁၈၉] လူဦးရေ ၁.၂ သန်းခန့်ကက အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသည်။ အခြား ၅ သိန်း ခန့်မှာ အခြား တရုတ်စကားများကို ပြောဆိုကြပြီး အဓိက အားဖြင့် ဟောက်ကျန့်၊ တယိုချူး နှင့် ကန်တိုးနိစ် တို့ကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသော်လည်း မန်ဒရင် နှင့် အင်္ဂလိပ်စကားကို လူကြိုက်များလာသောကြောင့် အသုံးပြုသူ လျော့နည်း လာသည်။

ဗြိတိသျှတို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးသော ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် မလေး စကားပြောသော အိမ်နီးချင်း မလေးရှားနိုင်ငံ နှင့် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံတို့နှင့် ပဋိပက္ခများကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အတွက် မလေးဘာသာစကားကို အမျိုးသား ဘာသာစကား အဖြစ် စင်ကာပူ အစိုးရမှ သတ်မှတ်ခဲ့သည်။^[၁၉၀] မလေးစကားမှာ ပြယုဂ် တစ်ခုသာလျှင် ဖြစ်ပြီး တကယ်တမ်း အသုံးချရန် မဟုတ်ပေ။^[၁၇၈]^[၁၉၁]^[၁၉၂] နိုင်ငံတော် သီချင်း မာဂျူးလာ စင်ကာပူရ^[၁၉၃] စင်ကာပူ အမိန့်နှင့် ဘွဲ့တံဆိပ်များမှ ထုတ်နှုတ်ချက်များ၊ စစ်တပ်အတွင်း အမိန့်ပေးမှု များတွင် မလေးဘာသာစကားကို အသုံးပြုထားသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် မလေးဘာသာအား စင်ကာပူ နိုင်ငံသား မလေးလူမျိုး များ အတွင်းတွင်သာ အသုံးပြုကြပြီး စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၁၇% သာ မလေးဘာသာကို တတ်မြောက်ကြပြီး^[၁၉၄] ၁၂% ကသာ မိခင်ဘာသာ အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။^[၁၇၇]

စင်ကာပူ နိုင်ငံသား ၁၀၀,၀၀၀ သို့မဟုတ် ၃% ကသာ ကလယ်ဘာသာ စကားကို မိခင်ဘာသာ အဖြစ် ပြောဆိုကြသည်။ ကလယ်ဘာသာ စကားမှာ စင်ကာပူတွင် တရားဝင် အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသော်လည်း အခြား အိန္ဒိယ ဘာသာစကားများကို အားမပေးခြင်း မျိုး မရှိပေ။^[၁၉၅]

အလုပ်အကိုင်

စင်ကာပူနိုင်ငံသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း အနည်းဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ယခင် ဆယ်စုနှစ် များအတွင်း စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမှာ ၄% ထက် မကျော်ခဲ့ပေ။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားပျက်ကပ် အတွင်း အမြင့်ဆုံး ၃% သို့ တိုးတက်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၅ တွင် ၁.၈% သို့ ပြန်လည် လျော့ကျ သွားခဲ့သည်။^[၁၉၆]^[၁၉၇]

အစိုးရသည် လူမှုရေး နှင့် မိသားစု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ တဆင့် အိမ်ခြေမဲ့ နှင့် လိုအပ်သူများကို ကူညီမှု အစီအစဉ် အမျိုးမျိုးဖြင့် ထောက်ပံ့ခဲ့သဖြင့် အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမှုမှာ အလွန်ပင် ရှားပါးသည်။ အချို့သော အစီအစဉ်များတွင် လိုအပ်သော မိသားစုများသို့ လစဉ် ထောက်ပံ့ငွေ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၄၀၀ မှ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၁၀၀၀ အထိ ထောက်ပံ့ ပေးခြင်း၊ အစိုးရ ဆေးရုံများတွင် အခမဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ပေးခြင်း နှင့် ကလေးများအတွက် ကျောင်းလခကို အစိုးရမှ စိုက်ထုတ်ပေးခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။^[၁၉၈]^[၁၉၉]^[၂၀၀]စင်ကာပူ အစိုးရသည် နိုင်ငံသားများအတွက် အမျိုးမျိုးသော အခွင့်အလမ်းများကိုလည်း ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့တွင် နိုင်ငံတွင်း နေထိုင်သူများ အများပိုင် အားကစားရုံများတွင် လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်နိုင်ရန် အခမဲ့ ငွေကြေး ပေးအပ်ခြင်း၊ ^[၂၀၁] နိုင်ငံသားများမှ မွေးဖွားသော ကလေးတိုင်း အတွက် ကလေးသူငယ် ဆုကြေး အဖြစ် ဒေါ်လာ ၁၆၆,၀၀၀ အထိ ခံစားခွင့် ရရှိခြင်း၊ ^[၂၀၂] များစွာ ဈေးလျှော့ပေးထားသော ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု နှင့် ငွေကြေးတို့ဖြင့် မသန်စွမ်းသူများကို ကူညီခြင်း ၊ ဆင်းရဲသော ကျောင်းသားများ အတွက် ဈေးပေါသော လက်ပ်တော့ပ် ကွန်ပျူတာများ၊ ^[၂၀၃] အများသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊^[၂၀၄] ရေ နှင့် မီတာ ဘီလ်များနှင့် အခြား နေရာများတွင် ဈေးလျှော့ပေးခြင်းများ ပါဝင်သည်။^[၂၀၅]^[၂၀၆]

နိုင်ငံခြား အလုပ်သမားများမှာ နိုင်ငံစီးပွားရေး အတွက် အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင်သည်ကို သိရှိသော်လည်း အစိုးရမှ ထိုအလုပ်သမားများကို ကန့်သတ်ရန် စီစဉ်လျက် ရှိသည်။ ^[၂၀၇] နိုင်ငံခြား အလုပ်သမားများသည် ဆောက်လုပ်ရေး ကဏ္ဍ၏ ၈၀% နှင့် ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍ၏ ၅၀% မျှ ရှိသည်။^[၂၀၈]^[၂၀၉] လူဝင်မှု ကြီးကြပ်ရေး ကဏ္ဍတွင် ကန့်သတ်ရန် နှင့် တဆက်တည်းတွင် နိုင်ငံခြားသား ပါရမီရှင်များကို ဆွဲဆောင် နိုင်ရန် အတွက် အလုပ်သမား ဝန်ကြီးဌာနမှ အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ်များကို အဆင့် ၃ ဆင့်ဖြင့် ချထားပေးသည်။ P1 အဆင့် အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ်မှာ လစာ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၈၀၀၀ နှင့် အထက် ရရှိသူများ အတွက် ဖြစ်ပြီး P2 အဆင့် အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ်များမှာ လစာ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၄၅၀၀ မှ ၇၉၉၉ ဒေါ်လာ အတွင်း ရရှိသူများ အတွက် ဖြစ်ကာ Q1 အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ် မှာမူ လစာ အနည်းဆုံး စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၃၀၀၀ ရရှိသူများ အတွက် ဖြစ်သည်။ ^[၂၁၀]

ယဉ်ကျေးမှု

စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် မူးယစ်ဆေးဝါး သုံးစွဲမှု အနည်းဆုံး နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် မူးယစ်ဆေးဝါး သုံးစွဲမှုကို စင်ကာပူ နိုင်ငံ သားများက အလွန်မလိုလားအပ်သော အရာတစ်ခု အဖြစ် ရှုမြင်ကြသဖြင့် ဥရောပ လူ့အဖွဲ့အစည်းများ နှင့် မတူပေ။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသားတို့ မူးယစ်ဆေးဝါး အပေါ် မလိုလားမှုမှာ အချို့သော ပြင်းထန်သည့် မူးယစ်ဆေးဝါး ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု များအတွက် မပေးမနေရ သေဒဏ် သတ်မှတ်ထားသော ဥပဒေကြောင့် ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူတွင် လူဦးရေ အချိုးအစားအားဖြင့် အနိမ့်ဆုံး အရက်သောက်သည့် နှုန်း ရှိပြီး ကြမ်းတမ်းသည့် ရာဇဝတ်မှုများလည်း အနည်းဆုံးဖြစ်ကာ တကမ္ဘာလုံးတွင် ရည်ရွယ်ချက် ရှိစွာ လူသတ်မှု အနိမ့်ဆုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ပျမ်းမျှ အရက်သောက်နှုန်းမှာ လူကြီး တစ်ယောက်လျှင် တစ်နှစ် ၂ လီတာမျှ ဖြစ်သဖြင့် တကမ္ဘာလုံးတွင် အနိမ့်ဆုံး နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံခြားသားများသည် လူဦးရေ၏ ၄၂% မျှ ရှိပြီး ^[၁၆၄]စင်ကာပူ၏ ယဉ်ကျေးမှု ပေါ်တွင် များစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ စီးပွားရေး ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး ဌာန၏ ၂၀၁၃ ခု မည်သည့်နေရာတွင်မွေးဖွားသင့်သနည်း ကိန်းညွှန်းတွင် စင်ကာပူအား အာရှတွင် အကောင်းဆုံး ဘဝအရည်အသွေး ရှိရာ နေရာနှင့် တကမ္ဘာလုံးတွင် ဆဌမမြောက် ဘဝအရည်အသွေး ရှိရာ နေရာဟု အဆင့်သတ်မှတ် ဖော်ပြထားသည်။^[၂၁၁]

ဘာသာစကား၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု နှင့် ယဉ်ကျေးမှု

စင်ကာပူသည် လူမျိုးစုံပြီး သက်တမ်းနုသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူတွင် ၎င်း၏ နိုင်ငံ အရွယ်အစားနှင့်စာလျှင် များစွာသော ဘာသာစကားများ၊ ဘာသာတရားများ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုများ ရှိသည်။^[၂၁၂]

ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း မှ ၁၉၆၃ တွင် လွတ်လပ်ရေး ရသည့် အခါတွင် စင်ကာပူနိုင်ငံသား အသစ်ကျပ်ချွတ်များသည် မလေးရှား၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ တို့မှ ပညာမတတ်သော အလုပ်သမားများ ဖြစ်ကြသည်။ အများစုမှာ စင်ကာပူတွင် ပိုက်ဆံရှာရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ခဏတဖြုတ် နေမည့်သူများသာဖြစ်၍ ရေရှည် အခြေချ နေထိုင်ရန် အစီအစဉ် မရှိကြပေ။ ပရာနကန်ဟုခေါ်သော စင်ကာပူတွင် မွေးဖွားသော လူလတ်တန်းစား လူနည်းစု လူမျိုးများလည်း ရှိသည်။ ၁၅ ရာစု နှင့် ၁၆ ရာစု တရုတ် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သူများ ၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ပရာနကန် များမှာ စင်ကာပူ ကို သစ္စာရှိကြသော်လည်း အလုပ်သမားများမှာ သူတို့၏ မိခင်နိုင်ငံ ဖြစ်သော မလေးရှား၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ တို့ကိုသာ သစ္စာ စောင့်သိကြသည်။^[၂၁၃]^[၂၁၄] လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် စင်ကာပူ၏ အမျိုးသားရေး လက္ခဏာ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုတို့ကို စတင်ပုံဖော်သည့် လုပ်ငန်းစဉ် စတင်ခဲ့လေသည်။

စင်ကာပူ၏ ယခင် ဝန်ကြီးချုပ်များ ဖြစ်ကြသော လီကွမ်းယူ နှင့် ဂိုချောက်တောင်တို့က စင်ကာပူသည် သမာရိုးကျ အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သော နိုင်ငံဟူသည့် အသုံးအနှုန်း နှင့် မသင့်လျော်ဘဲ စပ်ကူးမပ်ကူး လူ့အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုသာလျှင် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများသည် တူညီသော ဘာသာစကားကို မပြောသကဲ့သို့ ဘာသာတရား တစ်ခုတည်းကိုလည်း မကိုးကွယ်ကြဘဲ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်း စဉ်လာလည်း အတူတူ မရှိကြပေ။^[၂၁၂]^[၂၁၅] အင်္ဂလိပ်သည် စင်ကာပူ၏ ပထမ ဘာသာစကား ဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၀ ခုနှစ် အစိုးရ၏ လူဦးရေ စာရင်း အရ စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၂၀% သို့မဟုတ် ၅ ယောက်တွင် ၁ ယောက်မှာ အင်္ဂလိပ်စာ မတတ်ကြပေ။ ထို အခြေအနေမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်နှင့် စာလျှင် တိုးတက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုစဉ်က စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၄၀% မှာ အင်္ဂလိပ်စာ မတတ်ကြပေ။^[၂၁၆]^[၂၁၇]

အခြားနိုင်ငံများနှင့် မတူသည့် အချက်မှာ ဘာသာစကား၊ ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုမှာ အသားအရောင် နှင့် မျိုးရိုးပေါ်မူတည်၍ သတ်မှတ်မရနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသား တရုတ်လူမျိုးများတွင် ၅ ယောက်လျှင် ၁ ယောက်မှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် ဖြစ်ပြီး၊ နောက် ၁ ယောက်မှာ ဘာသာမဲ့ ဖြစ်ကာ အခြားသူတို့မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် တာအိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ အိမ်တွင် အင်္ဂလိပ်စကား ပြောကြပြီး တစ်ဝက်ခန့်မှာ မန်ဒရင် တရုတ်စကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသည်။ အခြားသူတို့မှာ ဒေသသုံး တရုတ်ဘာသာစကားများကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသည်။ စင်ကာပူတွင် ရှိသော မလေး လူမျိုး အများစုမှာ အိမ်တွင် မလေးစကားကို ပြောဆိုကြပြီး အချို့မှာ အင်္ဂလိပ်စကားကို ပြောဆိုကြသည်။ ^[၂၁၆] စင်ကာပူနိုင်ငံသား အိန္ဒိယလူမျိုးများမှာ ဘာသာတရား ပို၍ ကိုင်းရှိုင်းကြသည်။ ၁% သော အိန္ဒိယ လူမျိုးများသာ ဘာသာမဲ့ ဖြစ်သည်။ ၁၀ ယောက်လျှင် ၆ ယောက်မှာ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဖြစ်ပြီး၊ ၂ ယောက်မှာ မွတ်စလင် ဖြစ်ကာ ကျန် ၂ ဦးမှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် ဖြစ်သည်။ ၁၀ ယောက်တွင် ၄ ယောက်မှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြပြီး၊ ၃ ယောက်မှာ ကလယ်ဘာသာစကားကို ပြောဆိုကြကာ ၁၀ ယောက်လျှင် ၁ ယောက်မှာ မလေးဘာသာစကားကို ပြောဆိုကြ၍ ကျန်သူများမှာ အခြား အိန္ဒိယ ဘာသာစကားများကို ပြောဆိုကြသည်။ ^[၂၁၆]

ထို့အတွက်ကြောင့် စင်ကာပူနိုင်ငံသားများ၏ အပြုအမူနှင့် စိတ်နေစိတ်ထားမှာ သူတို့ အိမ်တွင် ပြောဆိုသည့် ဘာသာစကား နှင့် ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာတရားမှလည်း အခြား အရာများနှင့် အတူ သက်ရောက် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသားများတွင် အင်္ဂလိပ်ကို မိခင်ဘာသာ စကားအဖြစ် ပြောဆိုသူများမှာ အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုသို့ တိမ်းညွှတ်မှု ရှိပြီး တရုတ်ဘာသာစကားကို မိခင်ဘာသာစကား အဖြစ် ပြောဆိုသူများမှာ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒသို့ တိမ်းညွှတ်မှု ရှိသည်။ မလေးဘာသာစကားကို ပြောဆိုသော စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများမှာ မလေးယဉ်ကျေးမှုသို့ တိမ်းညွှတ်ပြီး ၎င်းမှာ အစ္စလာမ် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်နွယ်နေသည်။

အပြုအမူနှင့် ယုံကြည်မှု

စင်ကာပူသည် နိုင်ငံတော် အဆင့်တွင် မယ်ရစ်တိုခရေစီ ဟုခေါ်သော လူတစ်ယောက်အား သူ၏စွမ်းဆောင်နိုင်မှုပေါ်တွင်သာ မူတည် ဆုံးဖြတ်မည် ဆိုသည့် အချက်ကို အလေးအနက်ထား ပြောကြားလေ့ ရှိသည်။^[၂၁၈]

လူမျိုးများ နှင့် ဘာသာတရားများ အကြား ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်ခြင်းသည် စင်ကာပူနိုင်ငံ အောင်မြင်မှု၏အဓိက အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများမှ ယုံကြည်ကြပြီး စင်ကာပူ၏ အမျိုးသားရေး လက္ခဏာကို ဖော်ဆောင်ခြင်း၏ တစိတ်တပိုင်း ဖြစ်သည်။^[၂၁၉] စင်ကာပူအား ကလေးထိန်းနိုင်ငံ ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။^[၂၂၀]^[၂၂၁] စင်ကာပူ ၏ နိုင်ငံတော် အထိမ်းအမှတ် ပန်းမှာ သစ်ခွပန်း တစ်မျိုး ဖြစ်သော ဗန်ဒါ မစ်စ်ဂျိုယာကွင်မ် ဖြစ်ပြီး စင်ကာပူ နိုင်ငံတွင် မွေးဖွားသော အာမေးနီးယန်း အမျိုးသမီး တစ်ဦး၏ အမည်ကို အမှတ်တရ အနေဖြင့် မှည့်ခေါ်ထားသော ပန်းဖြစ်ပြီး သူမသည် ထိုပန်းအား တန်ဂျွန်ပါဂါရှိ သူမ၏ ဥယျာဉ် အတွင်း ၁၈၉၃ တွင် စိုက်ပျိုးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ^[၂၂၂] စင်ကာပူ၏ အမျိုးသား အထိမ်းအမှတ် များ ဖြစ်ကြသော နိုင်ငံတော် အမှတ်တံဆိပ် နှင့် ခြင်္သေ့ခေါင်း အမှတ်တံဆိပ်တို့တွင် ခြင်္သေ့ပုံကို အသုံးပြုထားပြီး စင်ကာပူမှာ ခြင်္သေ့မြို့တော်ဟု လူသိများကြသည်။ အခြားသော စင်ကာပူ၏ လူသိများသော အမည်များမှာ ဥယျာဉ်မြို့တော် နှင့် အနီစက် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စင်ကာပူရှိ အစိုးရ ရုံးပိတ်ရက်များမှာ အဓိက တရုတ်၊ အနောက်တိုင်း၊ မလေး နှင့် အိန္ဒိယ ပွဲတော် ရက်များ ဖြစ်ကြသည်။^[၂၂၃]

စင်ကာပူရှိ ဝန်ထမ်းများမှာ တစ်ပတ်လျှင် ၄၅ နာရီမျှ ပျမ်းမျှ အလုပ်လုပ်ကြသဖြင့် အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အနည်းငယ်မျှ ပို၍ ရှည်လျားသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသား ၄ ယောက်တွင် ၃ယောက်မှာ ၎င်းတို့၏ အလုပ်ကို ကောင်းမွန်စွာ လုပ်နိုင်ခြင်း အတွက် ဂုဏ်ယူကြပြီး ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းမှာ သူတို့၏ မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှု ရှိစေရန် အကူအညီ ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။^[၂၂၄]

ဟင်းလျာများ

ဈေးဝယ်ထွက်ခြင်း နှင့် အတူ ပြင်ပတွင် ညစာစားခြင်းသည် စင်ကာပူ၏ အားလပ်ချိန် အပန်းဖြေရာ တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။^[၂၂၅] အစားအသောက်ကို ခုံမင်ခြင်းကြောင့် ဩစတြေးလျ ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည် စင်ကာပူ ခရီးသွားများကို ဆွဲဆောင်ရန် အတွက် အစားအသောက်ကို အခြေခံသော ခရီးစဉ်များကို ရေးဆွဲကြသည်။ ^[၂၂၆] အစားအသောက် အမျိုးမျိုး ရှိခြင်းသည် စင်ကာပူသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ရန် အကြောင်းအချက် တစ်ခု ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြပြီး^[၂၂၇] လူမျိုးစု အမျိုးမျိုးတို့၏ အစားအသောက် မျိုးစုံ ရှိခြင်းကို စင်ကာပူ အစိုးရမှ ယဉ်ကျေးမှု မျိုးစုံ ရှိခြင်း၏ ပြယုဂ် အဖြစ် မှတ်ယူ ထားသည်။^[၂၂၈] စင်ကာပူ ၏ အမျိုးသား အထိမ်းအမှတ် အသီးအနှံမှာ ဒူးရင်းသီး ဖြစ်သည်။ ^[၂၂၉]

အများအားဖြင့် စင်ကာပူတွင် အစားအသောက်များကို တရုတ်၊ မလေး နှင့် အိန္ဒိယ အစားအသောက်ဟူ၍ သီးခြား ခွဲခြားထားသည်။ သို့သော်လည်း အစားအသောက် အမျိုးအစားများမှာ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် စတိုင်လ်များကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် ပို၍ များပြားလာသည်။ (ဥပမာ ပရာနကန် ဟင်းလျာမှာ တရုတ် နှင့် မလေး ဟင်းလျာများကို ပေါင်းစပ် ထားခြင်း ဖြစ်သည်။^[၂၂၇]

အနုပညာ

၁၉၉၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ အစိုးရသည် စင်ကာပူနိုင်ငံအား အနုပညာနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဗဟိုဌာန တစ်ခု ဖြစ်လာစေရန် အထူးသဖြင့် သုခုမ အနုပညာ ဘက်တွင် ထင်ရှားသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာစေရန် စီစဉ်နေခဲ့ပြီး နိုင်ငံအား လူမျိုးပေါင်းစုံသော "အရှေ့နှင့်အနောက်ကြား ကူးသည့် ဂိတ်ဝတံခါး" တစ်ခု အဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်ရန် ကြိုးစား စွမ်းဆောင်ခဲ့သည်။^[၂၃၀] ထိုအထဲမှ ထင်ရှားသော ကိစ္စ တစ်ခုမှာ အက်စပလန်းနိတ် ပင်လယ်အော်ပေါ်ရှိ ကဇာတ်ရုံဟု အမည်ရသော သုခုမ အနုပညာ ဌာနကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။^[၂၃၁] နိုင်ငံတော် တီးဝိုင်းဖြစ်သော စင်ကာပူ ဆင်ဖိုနီ အော်ခက်စထရာသည် အက်စပလန်းနိတ် ဇာတ်ရုံတွင် ဖျော်ဖြေလေ့ ရှိသည်။ နှစ်စဉ် စင်ကာပူ အနုပညာ ပွဲတော်ကို အမျိုးသား အနုပညာ ကောင်စီမှ စီစဉ်ကျင်းပလေ့ ရှိသည်။ လူအများရှေ့တွင် ပြက်လုံးထုတ်သည့် ပွဲများမှာ များပြားလာပြီး အပတ်စဉ် ဖျော်ဖြေလေ့ ရှိကြသည်။^[၂၃၂] စင်ကာပူသည် လန်ဒန် တော်ဝင် အက အကယ်ဒမီမှ စီစဉ်သော ဂန္ထဝင် ဘဲလေး အကပြိုင်ပွဲ တစ်ခုဖြစ်သည့် ဂျီးနီးအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘဲလေးပြိုင်ပွဲကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။^[၂၃၃]

အားကစား နှင့် အပန်းဖြေမှု

စင်ကာပူ၏ ယခင် အမျိုးသား အားကစားရုံ

လူကြိုက်များသော အားကစားနည်းများတွင် ဘောလုံး၊ ခရစ်ကက်၊ ရေကူးခြင်း၊ ရွက်လှေ၊ စားပွဲတင်တင်းနစ် နှင့် ကြက်တောင်ရိုက်ခြင်း တို့ ပါဝင်ကြသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသား အများစုသည် အိတ်ချ်ဒီဘီ တိုက်ခန်းဟု ခေါ်သော အများပြည်သူဆိုင်ရာ အိမ်ရာ နေရာများတွင် နေထိုင်ကြပြီး အနီးအနားတွင် ရေကူးကန်များ၊ ပြင်ပ ဘက်စကက်ဘော ကစားကွင်းများ နှင့် မိုးလုံလေလုံ အားကစားရုံများ ရှိကြသည်။ ရေထဲတွင် ကစားသည့် ကစားနည်းများ ဖြစ်သော ရွက်လှေစီးခြင်း၊ ကာယက် လှေလှော်ခြင်း နှင့် ရေထဲတွင် စကီး စီးခြင်း စသည်တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။ ရေငုတ်ခြင်းမှာလည်း အခြားလူကြိုက်များသော အပန်းဖြေရာ ကစားနည်း တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တောင်ဘက် ကျွန်းတစ်ကျွန်း ဖြစ်သော ပုလော ဟန်တုမှာ သန္တာကျောက်တန်းများ ပေါများသည်ဟု လူသိများသည်။^[၂၃၄]

စင်ကာပူ၏ ဘောလုံး လိဂ် ဖြစ်သော အက်စ်လိဂ် ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး^[၂၃၅] ယခု အခါတွင် နိုင်ငံခြား အသင်းများ အပါအဝင် ဘောလုံး အသင်း ၁၂ သင်း ရှိသည်။ ^[၂၃၆] ယခင်က ဩစတြေးလျ အမျိုးသား ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားခဲ့သော စင်ကာပူ စလင်ဂါ အသင်းမှာ အာဆီယံ ဘက်စကက်ဘော လိဂ်တွင် အဖွင့် အသင်း တစ်သင်း ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ^[၂၃၇]

စင်ကာပူသည် ဖော်မြူလာဝမ်း ကမ္ဘာ့ ချန်ပီယံ ပြိုင်ပွဲ၏ အချီ တစ်ချီ ဖြစ်သော စင်ကာပူ ဂရန်းပရီကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှ စ၍ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။ ပြိုင်ပွဲမှာ မရီနာဘေး လမ်းမ ပတ်လမ်း အတွင်းတွင် ကျင်းပပြီး ဖော်မြူလာဝမ်း ပြိုင်ပွဲ၏ ပထမဆုံး ညပြိုင်ပွဲလည်း ဖြစ်ပြီး ^[၂၃၈] အာရှတွင် ပထမဆုံး လမ်းမပေါ်တွင် ယှဉ်ပြိုင်သည့် ဖော်မြူလာဝမ်း ပြိုင်ပွဲလည်း ဖြစ်သည်။^[၂၃၉] ၂၀၁၂ ခုနှစ် ပြိုင်ပွဲ၏ အကြိုတွင် ပြိုင်ပွဲ စီစဉ်သူများက ဖော်မြူလာဝမ်း အဖွဲ့နှင့် စာချုပ်သက်တမ်းတိုး လက်မှတ်ထိုးထားသဖြင့် စင်ကာပူ ဂရန်းပရီ ပြိုင်ပွဲသည် အနည်းဆုံး ၂၀၁၇ အထိ ဆက်လက် တည်ရှိနေဦးမည် ဖြစ်သည်။^[၂၄၀]

ခရန်းဂျီး မြင်းပြိုင်ကွင်းကို စင်ကာပူမြင်းပြိုင်ပွဲကလပ်မှ လုပ်ကိုင်နေပြီး အပတ်စဉ် မြင်းပြိုင်ပွဲ အများအပြား နှင့် အရေးကြီးသော ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ မြင်းပြိုင်ပွဲများကိုလည်း လက်ခံကျင်းပ ပေးလျက် ရှိသည်။ ထင်ရှားသော ပြိုင်ပွဲမှာ နာမည်ကျော်ကြားသော စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖလား မြင်းပြိုင်ပွဲ ဖြစ်သည်။

စင်ကာပူသည် ပထမဆုံး နွေရာသီ လူငယ် အိုလံပစ် အားကစားပြိုင်ပွဲကိုလည်း အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။

မီဒီယာ

အစိုးရနှင့် ဆက်စပ်နေသော ကုမ္ပဏီများက ပြည်တွင်း မီဒီယာ အများစုကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။ ^[၂၄၁] မီဒီယာကော့ပ်သည် အခမဲ့ထုတ်လွှင့်သော တီဗွီလိုင်း နှင့် ရေဒီယို လိုင်းများကို ထုတ်လွှင့်သည်။ မီဒီယာကော့ပ် မှ ထုတ်လွှင့်သော အခမဲ့ ရုပ်သံလိုင်းပေါင်း ၇ လိုင်းမျှ ရှိသည်။ ^[၂၄၂] ရုပ်သံလိုင်းများမှာ ချန်နယ် ၅ (အင်္ဂလိပ်လိုင်း) ၊ ချန်နယ် နယူးအေးရှား (အင်္ဂလိပ်လိုင်း)၊ အော့ကတို ( အင်္ဂလိပ်လိုင်း)၊ ချန်နယ် ၈ (တရုတ်လိုင်း)၊ ချန်နယ် ယူ (တရုတ်လိုင်း)၊ ဆူရိယာ (မလေးလိုင်း) နှင့် ဗာဆမ်သမ် (အိန္ဒိယလိုင်း) တို့ အသီးသီး ဖြစ်ကြသည်။ .^[၂၄၃] စတားဟပ် ကေဘယ် ဗွီရှင်းမှ ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးရှိ ချန်နယ်များကိ ကေဘယ်လ် တီဗွီဖြင့် ထုတ်လွှင့်ပြီး ^[၂၄၄] စင်းတဲလ်၏ မိုင်ယို တီဗွီ ဝန်ဆောင်မှု မှာလည်း အိုင်ပီ ရုပ်မြင်သံကြား စနစ်ကို ထုတ်လွှင့်သည်။ ^[၂၄၅] အစိုးရနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်သွယ်မှု ရှိသည့် စင်ကာပူ ပုံနှိပ်လုပ်ငန်း ဦးပိုင် အဖွဲ့သည် စင်ကာပူရှိ သတင်းစာ ထုတ်ဝေမှုများကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။ ^[၂၄၆]

စင်ကာပူ၏ မီဒီယာ ကဏ္ဍသည် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း များလွန်းပြီး လွတ်လပ်မှု ကင်းမဲ့သည်ဟု ဖရီးဒမ်း ဟောက်စ် အစရှိသော လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့များက တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဝေဖန်လေ့ ရှိကြသည်။^[၂၄၁] ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံ အခြေစိုက် အစိုးရမဟုတ်သော နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သည့် နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များ အဖွဲ့မှ ၎င်း၏ သတင်းစာ လွတ်လပ်မှု ညွှန်းကိန်းတွင် စင်ကာပူနိုင်ငံအား နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ အနက် အဆင့် ၁၅၀ သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ထိုသတ်မှတ်ချက်မှာ ထိုညွှန်းကိန်း စတင် ပြုလုပ်သည့် အချိန်မှစ၍ စင်ကာပူ အတွက် အနိမ့်ဆုံး အဆင့်ဖြစ်သည်။ ^[၂၄၇]

မီဒီယာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အာဏာပိုင် အဖွဲ့က စင်ကာပူ၏ မီဒီယာများကို စည်းကြပ်ပြီး တောင်းဆိုမှု နှင့် ရွေးချယ်စရာများကို မျှတစေရန် နှင့် ရုတ်ရင့်ကြမ်းတမ်းပြီး အန္တရာယ်ရှိသော အရာများမှ ကာကွယ်ရန်ဟု ကြွေးကြော် လုပ်ကိုင်ကြသည်။^[၂၄၈] ပုဂ္ဂလိက တီဗွီ စလောင်း တပ်ဆင်ခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ တယ်လီဗွီးရှင်းတွင် ဆင်ဆာဖြတ်လေ့ရှိပြီး ဆက်စ်နှင့်မြို့တော် (Sex and the City) နှင့် တောသားကဲ့သို့ ကြောင်ခြင်း (Queer as Folk) အစရှိသော တီဗွီ ဇာတ်လမ်းတွဲများကို တားမြစ်ထားသည်။ စင်ကာပူတွင် အင်တာနက် အသုံးပြုသူပေါင်း ၃.၄ သန်းမျှ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အင်တာနက် ထိုးဖောက်မှုနှုန်း အမြင့်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်သည်။ စင်ကာပူ အစိုးရသည် အင်တာနက် စာမျက်နှာများကို ဆင်ဆာဖြတ်ခြင်းမျိုး ကျယ်ပြန့်စွာ ပြုလုပ်လေ့ မရှိပေ။^[၂၄၉] သို့သော်လည်း ဝက်ဘ်ဆိုဒ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော် (အများအားဖြင့် ညစ်ညမ်းဝက်ဘ်ဆိုဒ်များ) ကို အသုံးပြုခွင့် ပိတ်ပင်ထားသော စာရင်း ရှိပြီး အင်တာနက်ပေါ်တွင်ရှိသော အန္တရာယ်ရှိပြီး မလိုလားအပ်သော အရာများ ပါဝင်သည်ဟု စင်ကာပူ အသိုင်းအဝိုင်းမှ ယူဆသဖြင့် ပိတ်ပင်သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ထိုသို့ ပိတ်ပင်ထားမှုမှာ အိမ်သုံး ကွန်ယက်များတွင် သာလျှင် ပိတ်ပင်ထားသဖြင့် အသုံးပြုသူများ အနေနှင့် ရုံးရှိ ကွန်ပြူတာများကို သုံး၍ ထိုဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များကို ကြည့်ရှုနိုင်သည်။^[၂၅၀]

ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန်

လီကွမ်းယု

ကိုးကား

↑ Environment။ 19 July 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Population and Population Structure။ Department of Statistics Singapore။ 5 August 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၃.၀ ^၃.၁ ^၃.၂ ^၃.၃ World Economic Outlook Database, October 2019။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့။ 21 June 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ DISTRIBUTION OF FAMILY INCOME – GINI INDEX။ Central Intelligence Agency။ 30 November 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 30 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF)။ ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်။ 15 December 2020။ pp. 343–346။ ISBN 978-92-1-126442-5။ 16 December 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore။ bartleby.com။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။^{[လင့်ခ်သေ]}
↑ Early History။ Ministry of Information, Communications and the Arts, Singapore။ 27 April 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Studying In Singapore။ Search Singapore Pte Ltd။ 21 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Sang Nila Utama (PDF)။ 24hr Art။ 19 August 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၁၀.၀ ^၁၀.၁ World Factbook – Singapore။ U.S. Central Intelligence Agency။ 28 December 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၁၁.၀ ^၁၁.၁ Corruption Perceptions Index 2009။ Transparency International (2009)။ 12 January 2019 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 June 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ The President။ Singapore Government။ 11 June 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Members of Parliament။ Government of Singapore။ 17 April 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၁၄.၀ ^၁၄.၁ Freedom in the World 2010 – Singapore။ Freedom House။ 7 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Democracy index 2010။ The Economist (2010)။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore။ Freedom House (2013)။ 3 May 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 May 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "GE: Singapore's PAP returns to power"၊ Channel NewsAsia၊ 8 May 2011။ 9 February 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 5 January 2012။
↑ "Lee Kuan Yew's Lasting Legacy: A Good Life in Singapore"၊ Gallup၊ March 25, 2015။ 20 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 October 2015။
↑ Judicial caning in Singapore, Malaysia and Brunei။ World Corporal Punishment Research (2008)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Kuntz, Tom။ "Ideas & Trends; Beyond Singapore: Corporal Punishment, A to Z"၊ 26 June 1994။
↑ Singapore country specific information။ U.S. Department of State (19 March 2010)။ 30 December 2004 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 9 February 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "The Singapore Government's Response To Amnesty International's Report "Singapore – The Death Penalty: A Hidden Toll Of Executions"" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Home Affairs။ 30 January 2004။ 25 January 2010 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Hong Kong has best judicial system in Asia: business survey"၊ ABS-CBN News၊ 15 September 2008။ 23 August 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore။ World Justice Project (No date)။ 1 January 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 5 July 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Singapore to toughen protest laws ahead of APEC meet"၊ 17 January 2009။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 4 November 2015။
↑ ^၂၆.၀ ^၂၆.၁ ^၂၆.၂ ^၂၆.၃ ^၂၆.၄ Australia – New Zealand Free Trade Agreement (AANZFTA)။ New Zealand Government (4 December 2008)။ 11 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore Missions Overseas။ Ministry of Foreign Affairs။ 15 March 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 January 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Overview။ ASEAN (2009)။ 26 January 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ NAM Member States။ The Non-Aligned Movement (23 January 2002)။ 9 December 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Member States။ Commonwealth Secretariat။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၃၁.၀ ^၃၁.၁ Gifford၊ Rob။ "Malaysia and Singapore: A rocky relationship"၊ BBC News၊ 18 September 1998။
↑ ^၃၂.၀ ^၃၂.၁ World Factbook – Field Listing: International disputes။ Central Intelligence Agency (USA)။ 14 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Lloyd Parry၊ Richard။ "Singapore accused of land grab as islands disappear by boatload"၊ The Times၊ 17 March 2007။ 10 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 10 May 2011။ (အသင်းဝင်ရန် လိုအပ်သည်။)
↑ Brunei Foreign and Trade Relations: ASEAN။ New Zealand Ministry of Foreign Affairs and Trade (14 January 2009)။ 8 September 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Zhang Xuegang။ "Opening "window of opportunity" for China-Singapore cooperation"၊ 20 November 2007။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ __AES2010.pdf Total trade by selected country at current prices။ Ministry of Trade and Industry (Singapore) (2010)။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Matthew၊ David။ "Singapore Eyes U.S. Balance"၊ The Diplomat၊ 14 February 2012။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Factsheet – The Strategic Framework Agreement။ MINDEF (14 May 2012)။ 6 August 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Moss၊ Trefor။ "Buying an advantage"၊ Jane's Defence Review၊ 18 January 2010။ 11 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 23 January 2010။
↑ "SAF remains final guarantor of Singapore's independence"၊ Channel NewsAsia၊ 1 July 2007။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 May 2011။
↑ ^၄၁.၀ ^၄၁.၁ "Speech by Minister for Manpower and Second Minister for Defence Dr Ng Eng Hen" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Defence။ 18 February 2008။ 30 December 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၄၂.၀ ^၄၂.၁ ^၄၂.၂ ^၄၂.၃ "Lunch Talk on "Defending Singapore: Strategies for a Small State" by Minister for Defence Teo Chee Hean" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Defence။ 21 April 2005။ 24 October 2007 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "S'pore to boost expenditure, raise defence spending"၊ AsiaOne၊ 13 October 2011။ 13 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၄၄.၀ ^၄၄.၁ Barzilai၊ Amnon။ A Deep, Dark, Secret Love Affair။ University of Wisconsin (originally published by Haaretz, July 2004)။ 3 May 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ British withdrawal from Singapore။ National Library Board (31 December 2007)။ 21 June 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 August 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Israel alarm at UN force members"၊ BBC News၊ 18 August 2006။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Rosenberg, Matt။ Diplomatic and Foreign Relations of Israel။ About.com။ 15 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Malaysian FA apologises to Benayoun over racist abuse"၊ BBC News၊ 29 July 2011။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Jewish Virtual History Tour: Singapore။ Jewish Virtual Library (n.d.)။ 13 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "THE ISRAELI ARSENAL DEPLOYED AGAINST GAZA DURING OPERATION CAST LEAD"၊ Institute of Palestine Studies၊ စာ- 186။ 10 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 28 September 2011။
↑ ^၅၁.၀ ^၅၁.၁ Singapore – Recruitment and Training of Personnel။ Country-data.com (December 1989)။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ RAAF Base Pearce။ Royal Australian Air Force (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Opening Ceremony of the RSAF Helicopter Detachment in Oakey, Australia" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Defence။ 20 August 1999။ 13 March 2006 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 5 July 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Beyond Limits – Jet Training in France။ Ministry of Defence (2011)။ 25 June 2007 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Equipment – Republic of Singapore Air Force။ GlobalSecurity (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Singapore to send 192 military personnel to Iraq"၊ Singapore Window၊ 7 October 2003။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 6 September 2008။
↑ "SAF to provide medical aid, set up dental clinic in Afghanistan"၊ Channel NewsAsia၊ 16 May 2007။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 8 December 2008။
↑ Katrina Relief Operations။ Ministry of Defence (2011)။ 25 October 2005 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Savage၊ Victor R.; Yeoh၊ Brenda S.A. (2004)။ Toponymics: A Study of Singapore's Street Names။ Singapore: Eastern Universities Press။ ISBN 978-981-210-364-2။
↑ Bukit Timah Hill။ National Heritage Board။ 9 April 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 January 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Towards Environmental Sustainability, State of the Environment 2005 Report။ Ministry of the Environment and Water Resources။ 23 June 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Earthshots: Satellite Images of Environmental Change: Singapore။ Earthshots။ 14 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Speech by MOS Desmond Lee at the Asia for Animals Conference Gala Dinner။ National Development Ministry။ 10 July 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 January 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore, A City in a Garden။ National Parks Board။ 24 March 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 13 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Country Rankings။ Yale (25 January 2014)။ 29 January 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2014-01-29 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Weather Statistics။ National Environment Agency။ 10 May 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Bond၊ Sam။ "Singapore enveloped by Sumatran smog"၊ Edie newsroom၊ 2 October 2006။ 2 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Mok Ly Yng (22 September 2010)။ Why is Singapore in the "Wrong" Time Zone?။ National University of Singapore။ 2 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Timeline: Singapore"၊ BBC News။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ World War II (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Port of Singapore (2011)။ 24 July 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ GDP (per capita) (1968) by country။ 11 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 September 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။, NationMaster.com.
↑ Murphy၊ Craig (2006)။ The United Nations Development Programme: A Better Way?။ Cambridge University Press။ p. 101။ ISBN 978-0-521-86469-5။
↑ Gross Domestic Product (US$)။ World Bank။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Gross Domestic Product (S$)။ International Monetary Fund။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Gross Domestic Product Per Capita (US$)။ World Bank။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Gross Domestic Product Per Capita (S$)။ Department of Statistics, Singapore။ 7 August 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Gross National Income (US$)။ World Bank။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Foreign Reserves။ Monetary Authority Of Singapore။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Exchange Rates။ Department Of Statistics Singapore။ 27 September 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Real Gross Domestic Product (S$), Gross National Income (S$), GNI Per Capita (S$)။ Department Of Statistics Singapore။ 1 July 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Li၊ Dickson။ "Singapore is most open economy: Report"၊ Asiaone၊ 1 February 2010။ 10 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 7 February 2010။
↑ "Singapore ranked 7th in the world for innovation"၊ 5 March 2010။ 23 August 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ The Global Competitiveness Index 2009–2010 rankings and 2008–2009 comparisons။ World Economic Forum (2010)။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Singapore top paradise for business: World Bank"၊ AsiaOne၊ 26 September 2007။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 7 July 2009။ "For the second year running, Singapore tops the aggregate rankings on the ease of doing business in 2006 to 2007."
↑ "The AAA-rated club: which countries still make the grade?"၊ 15 Oct 2014။
↑ Ogg, Jon C.။ "Remaining countries with AAA credit ratings"၊ NBC News၊ 8 August 2011။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 22 June 2013။
↑ Singapore Case။ World Bank (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Ramesh, S.။ "S'pore is India's second-largest foreign investor"၊ Channel NewsAsia၊ 14 January 2011။ 16 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 22 July 2012။
↑ "44 Percent of Workforce Are Non-Citizens" (our estimate). Your Salary in Singapore.
↑ Seung-yoon Lee။ Ha-Joon Chang: Economics Is A Political Argument။ The Huffington Post။ 18 July 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Official Foreign Reserves Archived 17 January 2013 at the Wayback Machine., Monetary Authority of Singapore.
↑ Statistics Singapore -IMF SDDS – Economic and Financial။ Singstat.gov.sg။ 9 October 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 October 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Based on USD/SGD rate of 1.221။ Xe.com။ 14 October 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Low Siang Kok (22 June 2002)။ "Chapter 6: Singapore Electronic Legal Tender (SELT) – A Proposed Concept"။ The Future of Money (PDF)။ Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development။ p. 147။ ISBN 978-92-64-19672-8။ 28 December 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "The Currency History of Singapore" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Monetary Authority of Singapore။ 9 April 2007။ 2 February 2010 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (အကူအညီ)
↑ Andrew Heathcote (15 April 2013)။ Tax havens: Brett Blundy latest to join the Singapore set။ Business Review Weekly။ Digital Media။ 14 April 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 April 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Financial Secrecy Index - 2013 Results။ Tax Justice Network (7 November 2013)။ 8 November 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Mahtani, Shibani။ "Singapore No. 1 For Millionaires – Again"၊ Wall Street Journal Southeast Asia blog၊ 1 June 2012။
↑ "Minimum wage not a solution"၊ MyPaper၊ 12 January 2011။ 17 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 20 January 2013။
↑ "Countries with the Biggest Gaps Between Rich and Poor"၊ Yahoo၊ 16 October 2009။
↑ "Global Financial Centres 7" Archived 31 March 2010 at the Wayback Machine., City of London, March 2010.
↑ ^{၁၀၃.၀} ^{၁၀၃.၁} Adam, Shamim။ "Singapore Miracle Dimming as Income Gap Widens Squeeze by Rich"၊ Bloomberg၊ 10 August 2011။
↑ Facts and Figures – Singapore Economic Development Board. Archived 20 April 2014 at the Wayback Machine.
↑ Burton, John။ "Singapore economy grows 9.1% in first quarter"၊ Financial Times၊ 10 April 2006။
↑ Facts and Figures။ Singapore Economic Development Board (30 January 2012)။ 18 April 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 21 April 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Yang Huiwen။ "Singapore ranked No. 1 logistics hub by World Bank"၊ 7 November 2007၊ စာ- 69။
↑ [၁] Archived 28 October 2014 at the Wayback Machine., Global Green Economy Index, Executive Summary, October 2014.
↑ Gross Domestic Product by Industry။ Singapore Statistics (2007)။ 24 June 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Xilinx Underscores Commitment To Asia Pacific Market At Official Opening Of New Regional Headquarters Building In Singapore" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Xilinx။ 14 September 2007။ 29 March 2008 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (အကူအညီ)
↑ "Singapore’s OCBC Strongest Bank as Canadians Dominate"၊ Bloomberg Business၊ May 10, 2011။
↑ "SIA tops Asian list among 50 most admired global firms"၊ The Straits Times၊ Feb 26, 2015။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 October 2015။
↑ "The world's best airlines"၊ Fortune၊ July 7, 2015။
↑ "Lee Kuan Yew, truly the father of Changi airport"၊ The Business Times၊ September 12, 2015။
↑ Statistics Singapore - Latest Data - Tourism။ Singapore Department of Statistics (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 20 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Dogra၊ Sapna။ "Medical tourism boom takes Singapore by storm"၊ 16 July 2005။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 26 October 2005။
↑ Developing Asian education hubs။ EU-Asia Higher Education Platform (2011)။ 23 October 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "The long, long ride"၊ New Straits Times၊ 7 May 2006။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 15 June 2013။
↑ Foreign Students in Singapore။ Ministry of Education (2011)။ 9 April 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Performance of the Singapore Economy in 2005။ Ministry of Trade and Industry။ 23 August 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Loh, Dominique။ "CPF increase possible if outlook stays good: PM Lee"၊ Channel NewsAsia၊ 31 December 2006။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 27 January 2007။
↑ "Employment Situation in Fourth Quarter 2010" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Manpower။ 31 January 2011။
↑ Private Education in Singapore။ Ministry of Education (2011)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ International Student Admissions: General Information on Studying in Singapore။ Ministry of Education။ 4 March 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ASEAN Scholarships: Frequently Asked Questions။ Ministry of Education။ 6 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Speech by Tharman Shanmugaratnam, Senior Minister of State for Trade & Industry and Education at the Seminar on "The Significance of Speaking Skills For Language Development", organised by the Tamil Language and Culture Division of Nie On 15 February 2003" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Education။ 2 January 2008။ 15 May 2011 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Mandarin is important but remains a second language in S'pore MM Lee"၊ Channel NewsAsia၊ 26 June 2010။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 30 June 2017။
↑ Returning Singaporeans – Mother-Tongue Language Policy။ Ministry of Education။ 8 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Refinements to Mother Tongue Language Policy" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Education။ 24 February 2011 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^{၁၃၀.၀} ^{၁၃၀.၁} Primary Education။ Ministry of Education (2011)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Primary School Curriculum။ Ministry of Education (2011)။ 7 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^{၁၃၂.၀} ^{၁၃၂.၁} Secondary Education။ Ministry of Education (2011)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Special/Express Courses Curriculum။ Ministry of Education (2011)။ 7 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Pre-University Education။ Ministry of Education (2011)။ 5 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^{၁၃၅.၀} ^{၁၃၅.၁} Education and Language။ Singapore Statistics။ 13 November 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Trends in International Mathematics and Science Study။ IEA။ 2 November 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Trends in International Mathematics and Science Study။ IEA။ 2 November 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Comparing countries' and economies' performance။ OECD။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ QS World University Rankings 2021။ QS။ 2020-08-06 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^{၁၄၀.၀} ^{၁၄၀.၁} Tucci, John (2010)။ The Singapore health system – achieving positive health outcomes with low expenditure။ Towers Watson။ 10 December 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "World Health Organization Assesses the World's Health Systems" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Geneva: World Health Organization။ 21 June 2000။ 2 November 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Statistics Singapore - Latest Data - Births & Deaths။ Singapore Department of Statistics (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore: Health Profile။ World Health Organization (13 August 2010)။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ The World Health Report။ World Health Organization (2000)။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Core Health Indicators Singapore။ World Health Organisation (May 2008)။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Burns, Simon။ "Singapore outlines gigabit broadband plans"၊ V3.co.uk၊ 20 June 2006။ 6 June 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ (အသင်းဝင်ရန် လိုအပ်သည်။)
↑ Statistics Singapore - Latest Data - Social Indicators။ Singapore Department of Statistics (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Aquino၊ Kristine။ "BMW Costing $260,000 Means Cars Only for Rich in Singapore as Taxes Climb"၊ Bloomberg၊ 17 February 2011။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Once you're here: Basic Road Rules and Regulations။ Expat Singapore (16 August 2009)။ 15 December 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Taxi info။ Land Transport Authority (2015)။ 5 June 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 May 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Comparison of Overseas Taxi Fares
↑ Public transport ridership။ Land Transport Authority။ 16 February 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Tracing our steps။ Land Transport Authority။ 5 June 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Small, Kenneth A.; Verhoef, Erik T. (2007)။ The Economics of Urban Transportation။ London: Routledge။ p. 148။ ISBN 978-0-415-28515-5။CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ Cervero၊ Robert (1998)။ The Transit Metropolis။ Washington DC: Island Press။ p. 169။ ISBN 1-55963-591-6။ Chapter 6/The Master Planned Transit Metropolis: Singapore။
↑ Electronic Road Pricing။ Land Transport Authority။ 10 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 April 2008 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Singapore remains world's busiest port"၊ China View၊ 12 January 2006။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Marks၊ Kathy။ "Qantas celebrates 60 years of the 'Kangaroo Route'"၊ 30 November 2007။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 October 2015။
↑ About Changi Airport။ 21 November 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ 2006 Airport of the Year result။ World Airport Awards။ 31 December 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 June 2006 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Ivy Ong Bee Luan (2010). "Singapore Water Management Policies and Practices". International Journal of Water Resources Development 26 (1): 65–80. doi:10.1080/07900620903392190. Retrieved on 20 July 2012.
↑ Stockholm International Water Institute:Stockholm Industry Water Award:PUB Singapore Archived 4 July 2010 at the Wayback Machine.
↑ ^{၁၆၃.၀} ^{၁၆၃.၁} Census of population (pages 13 to 16 of the pdf file)။ Singapore Department of Statistics (2010)။ 5 July 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^{၁၆၄.၀} ^{၁၆၄.၁} "Trends in international migrant stock: The 2008 revision", United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2009).
↑ Hoe Yeen Nie။ "Singaporeans of mixed race allowed to 'double barrel' race in IC"၊ Channel NewsAsia၊ 12 January 2010။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 6 February 2010။
↑ ^{၁၆၆.၀} ^{၁၆၆.၁} Statistics Singapore – Latest Data – Households & Housing။ Statistics Singapore (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 20 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ HDB InfoWEB: HDB Wins the 2010 UN-HABITAT Scroll of Honour Award :။ Hdb.gov.sg။ 11 December 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 October 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "More than 1.3 million foreigners working in Singapore: Tan Chuan-Jin"၊ Channel NewsAsia၊ 5 August 2014။ 26 October 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 14 September 2014။
↑ Statistics Singapore – Latest Data – Resident Population Profile။ Statistics Singapore (June 2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 October 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ The World Factbook။ Central Intelligence Agency။ 28 October 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 October 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Ng၊ Julia။ "Singapore's birth trend outlook remains dismal"၊ Channel NewsAsia၊ 7 February 2007။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 13 January 2010။
↑ ^{၁၇၂.၀} ^{၁၇၂.၁} ^{၁၇၂.၂} ^{၁၇၂.၃} "Census of population 2010: Statistical Release 1 on Demographic Characteristics, Education, Language and Religion" (PDF) (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Singapore Statistics။ 12 January 2011။ 24 January 2011 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 January 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (အကူအညီ)
↑ Global Religious Diversity။ Pew Research (4 April 2014)။ 15 April 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Pew Research Center's Religion & Public Life Project: Singapore Archived 17 August 2018 at the Wayback Machine.. Pew Research Center. 2010.
↑ Khun Eng Kuah (2009)။ State, society, and religious engineering: toward a reformist Buddhism in Singapore။ Singapore: Institute of Southeast Asian Studies။ ISBN 978-981-230-865-8။ 1 November 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Modernity in south-east Asia။ Informaworld (2 December 1995)။ 1 November 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^{၁၇၇.၀} ^{၁၇၇.၁} ^{၁၇၇.၂} Census of Population 2010:Key Indicators of the resident Population (2010)။ 8 September 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 September 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^{၁၇၈.၀} ^{၁၇၈.၁} Republic of Singapore Independence Act, s.7။ 20 April 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Education UK Partnership – Country focus။ British Council (October 2010)။ 2 April 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Speech by Mr S. Iswaran, Senior Minister of State, Ministry of Trade and Industry and Ministry of Education။ Ministry of Education (19 April 2010)။ 19 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 6 January 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Constitution of the Republic of Singapore. Part I (2010)။ 13 July 2002 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ What do I do if I can't speak English?။ Singapore Subordinate Courts။ 9 July 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Dependant's Pass – Before you apply။ Ministry of Manpower။ 11 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Census of Population။ Singapore Statistics (2010)။ 20 February 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Census of Population 2010။ Singapore Statistics။ 28 February 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ What are some commonly misspelled English words?။ National Library Board (18 April 2008)။ 3 March 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Tan Hwee Hwee။ "A war of words is brewing over Singlish"၊ 22 July 2002။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 6 August 2013။
↑ Oi၊ Mariko။ "Singapore's booming appetite to study Mandarin"၊ BBC News၊ 5 October 2010။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Lee၊ Lee Kuan Yew (2000)။ From Third World to First။ Singapore: Marshall Cavendish။
↑ Afendras၊ Evangelos A.; Kuo၊ Eddie C.Y. (1980)။ Language and society in Singapore။ Singapore University Press။ ISBN 978-9971-69-016-8။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Ammon၊ Ulrich; Dittmar၊ Norbert; Mattheier၊ Klaus J. (2006)။ Sociolinguistics: An international handbook of the science of language and society။ 3။ Berlin: Walter de Gruyter။ ISBN 978-3-11-018418-1။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore Arms and Flag and National Anthem Act ([[[:တမ်းပလိတ်:Singapore legislation/index]] Cap. 296, 1985 Rev. Ed.])
↑ Literacy and Language။ Singapore Statistics။ 15 March 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Returning Singaporeans – Mother-Tongue Language Policy။ Ministry of Education။ 8 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 13 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Unemployment။ Ministry of Manpower (2010)။ 22 June 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Chan, Joanne။ "S'pore unemployment rate falls to three-year low"၊ Channel NewsAsia၊ 15 June 2011။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 17 January 2013။
↑ Assistance။ Ministry of Social and Family Development (26 October 2014)။ 26 October 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "The stingy nanny"၊ The Economist၊ 16 October 2009။
↑ "Welfare in Singapore: Singapore government response"၊ The Economist၊ 17 February 2010။
↑ ActiveSG$100 for Singaporeans to play sport။ 23 June 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Baby Bonus | The Baby Bonus Scheme။ 16 October 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ NEU PC Plus Programme - Learning - Infocomm Development Authority of Singapore။ 19 January 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ 250,000 Public Transport Vouchers to Help Needy Families Cope with Fare Adjustment | Ministry of Transport, Singapore။ 29 May 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Numbers and profile of homeless persons - Ministry of Social and Family Development။ 13 May 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore Budget 2014 - Measures For Households
↑ "Singapore may cap low-skilled foreign workers"၊ TV New Zealand၊ 2 February 2010။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 4 February 2010။
↑ Executive summary။ Building and Construction Authority။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Sudderuddin၊ Shuli။ "Singapore's phantom workers"၊ 22 February 2009။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 25 February 2009။
↑ On immigration to Singapore and employment pass for foreign workers။ 3E_Accounting_Private_Limited။ 19 February 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ International: The lottery of life | The Economist
↑ ^{၂၁၂.၀} ^{၂၁၂.၁} Speech by Prime Minister Goh Chok Tong on Singapore 21 Debate in Parliament။ singapore21 (5 May 1999)။ 10 February 2001 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ A Short History of Southeast Asia: Singapore။ ASEANfocus, Peter Church (10 July 2009)။ 23 September 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Crown Colony။ U.S. Library of Congress (10 July 2009)။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "MM Lee says Singapore needs to do more to achieve nationhood"၊ Channel NewsAsia၊ 5 May 2009။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 30 June 2017။
↑ ^{၂၁၆.၀} ^{၂၁၆.၁} ^{၂၁၆.၂} Findings။ Singapore Statistics (5 May 2010)။ 20 February 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Literacy and language။ Singapore Statistics (5 May 2010)။ 27 November 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Old and new citizens get equal chance, says MM Lee။ PMO (5 May 2010)။ 12 August 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ PM Lee on racial and religious issues (National Day Rally 2009)။ Singapore United (16 August 2009)။ 20 February 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Harding၊ Andrew။ "Singapore slings a little caution to the wind"၊ BBC News၊ 16 August 2004။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Arnold၊ Wayne။ "The Nanny State Places a Bet"၊ The New York Times၊ 16 August 2004။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ National Flower။ 9 April 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ National Symbols။ mystory.sg (16 August 2009)။ 3 September 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Survey finds that workers in Singapore put in longest hours"၊ China Post၊ 16 August 2009။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 21 October 2015။
↑ Singapore Dining။ App.www.sg။ 2 May 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 November 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Yue, Karen။ "Business Events Australia to target tummies of Singapore planners"၊ TTGmice၊ 14 May 2013။
↑ ^{၂၂၇.၀} ^{၂၂၇.၁} Wu, David Y.H.; Chee Beng Tan (2001)။ Changing Chinese foodways in Asia။ Hong Kong: Chinese University Press။ pp. 161 ff.။ ISBN 978-962-201-914-0။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Restaurants in Little India, Singapore: A Study of Spatial Organization and Pragmatic Cultural Change" (2001). Journal of Social Issues in Southeast Asia 16: 161–164.
↑ "In durian love"၊ Time Out Singapore၊ 23 August 2008။ 7 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Culture and the Arts in Renaissance Singapore။ Ministry of Information, Communications and the Arts။ 24 May 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 May 2006 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Virtual Tourist: Reviews of Esplanade (Theatres by the Bay)။ 30 June 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 March 2006 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Chee၊ Frankie။ "Stand-up is back"၊ 12 July 2009။
↑ Updates။ Royal Academy of Dance (12 September 2009)။ 23 August 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ About us။ The Hantu Bloggers။ 13 September 2007 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ About S-League။ Football Association Singapore (2008)။ 1 February 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "French And Chinese Teams Join Singapore's S-League"၊ goal.com၊ 21 January 2010။
↑ "ASEAN Basketball League takes off"၊ FIBA Asia၊ 20 January 2009။ 19 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 August 2009။
↑ "Singapore confirms 2008 night race" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Formula One။ 11 May 2007။ 13 June 2007 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 May 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "SingTel to sponsor first Singapore Grand Prix" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Formula1.com။ 16 November 2007။ 10 December 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Collantine၊ Keith (22 September 2012)။ Singapore confirms F1 contract extension to 2017။ Formula 1 Fanatic။ 22 September 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ “"The Singapore Grand Prix will remain on the F1 calendar for at least the next five years."”
↑ ^{၂၄၁.၀} ^{၂၄၁.၁} Country Report 2010 Edition။ Freedom House (2010)။ 15 December 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Free-to-Air Television။ MDA (2011)။ 25 November 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ TV listings။ XIN MSN (2011)။ 9 October 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Cable Television။ XIN MSN (2011)။ 14 July 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Internet Protocol Television (IPTV)။ XIN MSN (2011)။ 14 July 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Singapore country profile"၊ BBC News၊ 16 November 2010။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ World press freedom index 2014။ Reporters Without Borders (2014)။ 14 February 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 10 July 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Media: Overview။ Ministry of Information, Communications and the Arts (16 March 2005)။ 20 September 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Singapore။ OpenNet Initiative။ 7 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Chua Hian Hou။ "MDA bans two video-sharing porn sites"၊ The Straits Times၊ 23 May 2008။ Archived from the original on 24 May 2008။

မှတ်စု

↑ Of which 3,498,200 are citizens.^[၂]

ပြင်ပလင့်ခ်များ

Singapore နှင့်ပတ်သက်သမျှကို ဝီကီပီးဒီးယား၏ ညီအစ်မပရောဂျက်များတွင် ရှာဖွေဖတ်ရှုရန်
	ဝစ်ရှင်နရီမှ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များ
	Commons မှ မီဒီယာများ
	ဝီကီသတင်းမှ သတင်းများ
	ဝီကီကိုးကားချက်မှ အဆိုအမိန့်များ
	ဝီကီရင်းမြစ်မှ ရင်းမြစ်စာသားများ
	ဝီကီစာအုပ်မှ ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်များ
	ဝီကီခရီးသွားမှ ခရီးသွား လမ်းညွှန်
	ဝီကီတက္ကသိုလ်မှ လေ့လာနိုင်သော အကိုးအကားများ
	ဝီကီဒေတာမှ ဒေတာများ

"Singapore Infopedia" from Singapore's National Library Board; numerous well-researched and well-documented essays on key events and important figures, as well as topics regarding culture, architecture, nature, etc.
Census of Population 2000 (PDF) (အစီရင်ခံစာ)။ Singapore Department of Statistics။ April 2002။ ISBN 978-981-04-6158-4။ 27 November 2007 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
Key Facts & Figures။ 11 January 2003 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
Nation's History။ 21 April 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 January 2004 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
Singapore Government Online Portal
Singapore from UCB Libraries GovPubs
စင်ကာပူနိုင်ငံ at Curlie
Singapore profile from the BBC News
WikiSatellite view of Singapore at WikiMapia

[total_area_of_Singapore-1] Environment။ 19 July 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Population_and_Population_Structure-2] Population and Population Structure။ Department of Statistics Singapore။ 5 August 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[IMFWEOSG-4] ၃.၀ ^၃.၁ ^၃.၂ ^၃.၃ World Economic Outlook Database, October 2019။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့။ 21 June 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[CIA-5] DISTRIBUTION OF FAMILY INCOME – GINI INDEX။ Central Intelligence Agency။ 30 November 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 30 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[6] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF)။ ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်။ 15 December 2020။ pp. 343–346။ ISBN 978-92-1-126442-5။ 16 December 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[7] Singapore။ bartleby.com။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။^{[လင့်ခ်သေ]}

[8] Early History။ Ministry of Information, Communications and the Arts, Singapore။ 27 April 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[9] Studying In Singapore။ Search Singapore Pte Ltd။ 21 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[10] Sang Nila Utama (PDF)။ 24hr Art။ 19 August 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2006-04-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[autogenerated4-11] ၁၀.၀ ^၁၀.၁ World Factbook – Singapore။ U.S. Central Intelligence Agency။ 28 December 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[autogenerated1-12] ၁၁.၀ ^၁၁.၁ Corruption Perceptions Index 2009။ Transparency International (2009)။ 12 January 2019 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 June 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[13] The President။ Singapore Government။ 11 June 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[parliament.gov.sg-14] Members of Parliament။ Government of Singapore။ 17 April 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[freedomhouse-15] ၁၄.၀ ^၁၄.၁ Freedom in the World 2010 – Singapore။ Freedom House။ 7 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[16] Democracy index 2010။ The Economist (2010)။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[17] Singapore။ Freedom House (2013)။ 3 May 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 May 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[18] "GE: Singapore's PAP returns to power"၊ Channel NewsAsia၊ 8 May 2011။ 9 February 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 5 January 2012။

[19] "Lee Kuan Yew's Lasting Legacy: A Good Life in Singapore"၊ Gallup၊ March 25, 2015။ 20 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 October 2015။

[20] Judicial caning in Singapore, Malaysia and Brunei။ World Corporal Punishment Research (2008)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[21] Kuntz, Tom။ "Ideas & Trends; Beyond Singapore: Corporal Punishment, A to Z"၊ 26 June 1994။

[22] Singapore country specific information။ U.S. Department of State (19 March 2010)။ 30 December 2004 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 9 February 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[response-23] "The Singapore Government's Response To Amnesty International's Report "Singapore – The Death Penalty: A Hidden Toll Of Executions"" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Home Affairs။ 30 January 2004။ 25 January 2010 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[24] "Hong Kong has best judicial system in Asia: business survey"၊ ABS-CBN News၊ 15 September 2008။ 23 August 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[25] Singapore။ World Justice Project (No date)။ 1 January 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 5 July 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[26] "Singapore to toughen protest laws ahead of APEC meet"၊ 17 January 2009။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 4 November 2015။

[govt.nz-27] ၂၆.၀ ^၂၆.၁ ^၂၆.၂ ^၂၆.၃ ^၂၆.၄ Australia – New Zealand Free Trade Agreement (AANZFTA)။ New Zealand Government (4 December 2008)။ 11 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[28] Singapore Missions Overseas။ Ministry of Foreign Affairs။ 15 March 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 January 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[29] Overview။ ASEAN (2009)။ 26 January 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[30] NAM Member States။ The Non-Aligned Movement (23 January 2002)။ 9 December 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[31] Member States။ Commonwealth Secretariat။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Rocky-32] ၃၁.၀ ^၃၁.၁ Gifford၊ Rob။ "Malaysia and Singapore: A rocky relationship"၊ BBC News၊ 18 September 1998။

[Disputes-33] ၃၂.၀ ^၃၂.၁ World Factbook – Field Listing: International disputes။ Central Intelligence Agency (USA)။ 14 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[34] Lloyd Parry၊ Richard။ "Singapore accused of land grab as islands disappear by boatload"၊ The Times၊ 17 March 2007။ 10 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 10 May 2011။ (အသင်းဝင်ရန် လိုအပ်သည်။)

[35] Brunei Foreign and Trade Relations: ASEAN။ New Zealand Ministry of Foreign Affairs and Trade (14 January 2009)။ 8 September 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[36] Zhang Xuegang။ "Opening "window of opportunity" for China-Singapore cooperation"၊ 20 November 2007။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[37] __AES2010.pdf Total trade by selected country at current prices။ Ministry of Trade and Industry (Singapore) (2010)။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[diplomat20120214-38] Matthew၊ David။ "Singapore Eyes U.S. Balance"၊ The Diplomat၊ 14 February 2012။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[39] Factsheet – The Strategic Framework Agreement။ MINDEF (14 May 2012)။ 6 August 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 31 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[40] Moss၊ Trefor။ "Buying an advantage"၊ Jane's Defence Review၊ 18 January 2010။ 11 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 23 January 2010။

[41] "SAF remains final guarantor of Singapore's independence"၊ Channel NewsAsia၊ 1 July 2007။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 May 2011။

[Mindef18Feb2008-42] ၄၁.၀ ^၄၁.၁ "Speech by Minister for Manpower and Second Minister for Defence Dr Ng Eng Hen" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Defence။ 18 February 2008။ 30 December 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[MindefApr2005-43] ၄၂.၀ ^၄၂.၁ ^၄၂.၂ ^၄၂.၃ "Lunch Talk on "Defending Singapore: Strategies for a Small State" by Minister for Defence Teo Chee Hean" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Defence။ 21 April 2005။ 24 October 2007 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[44] "S'pore to boost expenditure, raise defence spending"၊ AsiaOne၊ 13 October 2011။ 13 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[cs.uwec-45] ၄၄.၀ ^၄၄.၁ Barzilai၊ Amnon။ A Deep, Dark, Secret Love Affair။ University of Wisconsin (originally published by Haaretz, July 2004)။ 3 May 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[46] British withdrawal from Singapore။ National Library Board (31 December 2007)။ 21 June 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 August 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[47] "Israel alarm at UN force members"၊ BBC News၊ 18 August 2006။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[48] Rosenberg, Matt။ Diplomatic and Foreign Relations of Israel။ About.com။ 15 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[49] "Malaysian FA apologises to Benayoun over racist abuse"၊ BBC News၊ 29 July 2011။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[50] Jewish Virtual History Tour: Singapore။ Jewish Virtual Library (n.d.)။ 13 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[51] "THE ISRAELI ARSENAL DEPLOYED AGAINST GAZA DURING OPERATION CAST LEAD"၊ Institute of Palestine Studies၊ စာ- 186။ 10 July 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 28 September 2011။

[country-data-52] ၅၁.၀ ^၅၁.၁ Singapore – Recruitment and Training of Personnel။ Country-data.com (December 1989)။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[53] RAAF Base Pearce။ Royal Australian Air Force (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[54] "Opening Ceremony of the RSAF Helicopter Detachment in Oakey, Australia" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Defence။ 20 August 1999။ 13 March 2006 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 5 July 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[55] Beyond Limits – Jet Training in France။ Ministry of Defence (2011)။ 25 June 2007 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[56] Equipment – Republic of Singapore Air Force။ GlobalSecurity (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[57] "Singapore to send 192 military personnel to Iraq"၊ Singapore Window၊ 7 October 2003။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 6 September 2008။

[58] "SAF to provide medical aid, set up dental clinic in Afghanistan"၊ Channel NewsAsia၊ 16 May 2007။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 8 December 2008။

[59] Katrina Relief Operations။ Ministry of Defence (2011)။ 25 October 2005 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[60] Savage၊ Victor R.; Yeoh၊ Brenda S.A. (2004)။ Toponymics: A Study of Singapore's Street Names။ Singapore: Eastern Universities Press။ ISBN 978-981-210-364-2။

[61] Bukit Timah Hill။ National Heritage Board။ 9 April 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 January 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[62] Towards Environmental Sustainability, State of the Environment 2005 Report။ Ministry of the Environment and Water Resources။ 23 June 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[earthshots.usgs.gov-63] Earthshots: Satellite Images of Environmental Change: Singapore။ Earthshots။ 14 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[64] Speech by MOS Desmond Lee at the Asia for Animals Conference Gala Dinner။ National Development Ministry။ 10 July 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 January 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[65] Singapore, A City in a Garden။ National Parks Board။ 24 March 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 13 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[66] Country Rankings။ Yale (25 January 2014)။ 29 January 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2014-01-29 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[67] Weather Statistics။ National Environment Agency။ 10 May 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[68] Bond၊ Sam။ "Singapore enveloped by Sumatran smog"၊ Edie newsroom၊ 2 October 2006။ 2 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[69] Mok Ly Yng (22 September 2010)။ Why is Singapore in the "Wrong" Time Zone?။ National University of Singapore။ 2 June 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[70] "Timeline: Singapore"၊ BBC News။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[71] World War II (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[72] Port of Singapore (2011)။ 24 July 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[73] GDP (per capita) (1968) by country။ 11 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 September 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။, NationMaster.com.

[murphy-74] Murphy၊ Craig (2006)။ The United Nations Development Programme: A Better Way?။ Cambridge University Press။ p. 101။ ISBN 978-0-521-86469-5။

[75] Gross Domestic Product (US$)။ World Bank။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[76] Gross Domestic Product (S$)။ International Monetary Fund။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[77] Gross Domestic Product Per Capita (US$)။ World Bank။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[78] Gross Domestic Product Per Capita (S$)။ Department of Statistics, Singapore။ 7 August 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[79] Gross National Income (US$)။ World Bank။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[80] Foreign Reserves။ Monetary Authority Of Singapore။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[81] Exchange Rates။ Department Of Statistics Singapore။ 27 September 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[82] Real Gross Domestic Product (S$), Gross National Income (S$), GNI Per Capita (S$)။ Department Of Statistics Singapore။ 1 July 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[83] Li၊ Dickson။ "Singapore is most open economy: Report"၊ Asiaone၊ 1 February 2010။ 10 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 7 February 2010။

[84] "Singapore ranked 7th in the world for innovation"၊ 5 March 2010။ 23 August 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[85] The Global Competitiveness Index 2009–2010 rankings and 2008–2009 comparisons။ World Economic Forum (2010)။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[86] "Singapore top paradise for business: World Bank"၊ AsiaOne၊ 26 September 2007။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 7 July 2009။ "For the second year running, Singapore tops the aggregate rankings on the ease of doing business in 2006 to 2007."

[87] "The AAA-rated club: which countries still make the grade?"၊ 15 Oct 2014။

[88] Ogg, Jon C.။ "Remaining countries with AAA credit ratings"၊ NBC News၊ 8 August 2011။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 22 June 2013။

[89] Singapore Case။ World Bank (2011)။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[90] Ramesh, S.။ "S'pore is India's second-largest foreign investor"၊ Channel NewsAsia၊ 14 January 2011။ 16 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 22 July 2012။

[91] "44 Percent of Workforce Are Non-Citizens" (our estimate). Your Salary in Singapore.

[92] Seung-yoon Lee။ Ha-Joon Chang: Economics Is A Political Argument။ The Huffington Post။ 18 July 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[93] Official Foreign Reserves Archived 17 January 2013 at the Wayback Machine., Monetary Authority of Singapore.

[94] Statistics Singapore -IMF SDDS – Economic and Financial။ Singstat.gov.sg။ 9 October 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 October 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[95] Based on USD/SGD rate of 1.221။ Xe.com။ 14 October 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[96] Low Siang Kok (22 June 2002)။ "Chapter 6: Singapore Electronic Legal Tender (SELT) – A Proposed Concept"။ The Future of Money (PDF)။ Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development။ p. 147။ ISBN 978-92-64-19672-8။ 28 December 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Currency_History-97] "The Currency History of Singapore" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Monetary Authority of Singapore။ 9 April 2007။ 2 February 2010 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (အကူအညီ)

[98] Andrew Heathcote (15 April 2013)။ Tax havens: Brett Blundy latest to join the Singapore set။ Business Review Weekly။ Digital Media။ 14 April 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 April 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[FSI-99] Financial Secrecy Index - 2013 Results။ Tax Justice Network (7 November 2013)။ 8 November 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[100] Mahtani, Shibani။ "Singapore No. 1 For Millionaires – Again"၊ Wall Street Journal Southeast Asia blog၊ 1 June 2012။

[101] "Minimum wage not a solution"၊ MyPaper၊ 12 January 2011။ 17 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 20 January 2013။

[102] "Countries with the Biggest Gaps Between Rich and Poor"၊ Yahoo၊ 16 October 2009။

[103] "Global Financial Centres 7" Archived 31 March 2010 at the Wayback Machine., City of London, March 2010.

[edmontonjournal.com-104] {၁၀၃.၀} ^{၁၀၃.၁} Adam, Shamim။ "Singapore Miracle Dimming as Income Gap Widens Squeeze by Rich"၊ Bloomberg၊ 10 August 2011။

[105] Facts and Figures – Singapore Economic Development Board. Archived 20 April 2014 at the Wayback Machine.

[106] Burton, John။ "Singapore economy grows 9.1% in first quarter"၊ Financial Times၊ 10 April 2006။

[107] Facts and Figures။ Singapore Economic Development Board (30 January 2012)။ 18 April 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 21 April 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[108] Yang Huiwen။ "Singapore ranked No. 1 logistics hub by World Bank"၊ 7 November 2007၊ စာ- 69။

[109] [၁] Archived 28 October 2014 at the Wayback Machine., Global Green Economy Index, Executive Summary, October 2014.

[110] Gross Domestic Product by Industry။ Singapore Statistics (2007)။ 24 June 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[111] "Xilinx Underscores Commitment To Asia Pacific Market At Official Opening Of New Regional Headquarters Building In Singapore" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Xilinx။ 14 September 2007။ 29 March 2008 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (အကူအညီ)

[112] "Singapore’s OCBC Strongest Bank as Canadians Dominate"၊ Bloomberg Business၊ May 10, 2011။

[113] "SIA tops Asian list among 50 most admired global firms"၊ The Straits Times၊ Feb 26, 2015။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 October 2015။

[114] "The world's best airlines"၊ Fortune၊ July 7, 2015။

[91-115] "Lee Kuan Yew, truly the father of Changi airport"၊ The Business Times၊ September 12, 2015။

[singstat2014tourism-116] Statistics Singapore - Latest Data - Tourism။ Singapore Department of Statistics (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 20 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[117] Dogra၊ Sapna။ "Medical tourism boom takes Singapore by storm"၊ 16 July 2005။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 26 October 2005။

[118] Developing Asian education hubs။ EU-Asia Higher Education Platform (2011)။ 23 October 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[119] "The long, long ride"၊ New Straits Times၊ 7 May 2006။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 15 June 2013။

[120] Foreign Students in Singapore။ Ministry of Education (2011)။ 9 April 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[121] Performance of the Singapore Economy in 2005။ Ministry of Trade and Industry။ 23 August 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[122] Loh, Dominique။ "CPF increase possible if outlook stays good: PM Lee"၊ Channel NewsAsia၊ 31 December 2006။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 27 January 2007။

[123] "Employment Situation in Fourth Quarter 2010" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Manpower။ 31 January 2011။

[124] Private Education in Singapore။ Ministry of Education (2011)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[125] International Student Admissions: General Information on Studying in Singapore။ Ministry of Education။ 4 March 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[126] ASEAN Scholarships: Frequently Asked Questions။ Ministry of Education။ 6 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[127] "Speech by Tharman Shanmugaratnam, Senior Minister of State for Trade & Industry and Education at the Seminar on "The Significance of Speaking Skills For Language Development", organised by the Tamil Language and Culture Division of Nie On 15 February 2003" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Education။ 2 January 2008။ 15 May 2011 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[128] "Mandarin is important but remains a second language in S'pore MM Lee"၊ Channel NewsAsia၊ 26 June 2010။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 30 June 2017။

[129] Returning Singaporeans – Mother-Tongue Language Policy။ Ministry of Education။ 8 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[130] "Refinements to Mother Tongue Language Policy" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Ministry of Education။ 24 February 2011 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Primary-131] {၁၃၀.၀} ^{၁၃၀.၁} Primary Education။ Ministry of Education (2011)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[132] Primary School Curriculum။ Ministry of Education (2011)။ 7 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Secondary-133] {၁၃၂.၀} ^{၁၃၂.၁} Secondary Education။ Ministry of Education (2011)။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[134] Special/Express Courses Curriculum။ Ministry of Education (2011)။ 7 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Pre-university-135] Pre-University Education။ Ministry of Education (2011)။ 5 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Chap2-136] {၁၃၅.၀} ^{၁၃၅.၁} Education and Language။ Singapore Statistics။ 13 November 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[137] Trends in International Mathematics and Science Study။ IEA။ 2 November 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[138] Trends in International Mathematics and Science Study။ IEA။ 2 November 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[139] Comparing countries' and economies' performance။ OECD။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[140] QS World University Rankings 2021။ QS။ 2020-08-06 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Wyatt-141] {၁၄၀.၀} ^{၁၄၀.၁} Tucci, John (2010)။ The Singapore health system – achieving positive health outcomes with low expenditure။ Towers Watson။ 10 December 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[WHO-142] "World Health Organization Assesses the World's Health Systems" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Geneva: World Health Organization။ 21 June 2000။ 2 November 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[singstat2014births&deaths-143] Statistics Singapore - Latest Data - Births & Deaths။ Singapore Department of Statistics (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[autogenerated2-144] Singapore: Health Profile။ World Health Organization (13 August 2010)။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[145] The World Health Report။ World Health Organization (2000)။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[146] Core Health Indicators Singapore။ World Health Organisation (May 2008)။ 16 March 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[147] Burns, Simon။ "Singapore outlines gigabit broadband plans"၊ V3.co.uk၊ 20 June 2006။ 6 June 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ (အသင်းဝင်ရန် လိုအပ်သည်။)

[singstat2014mobile-148] Statistics Singapore - Latest Data - Social Indicators။ Singapore Department of Statistics (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[BloombergBMW-149] Aquino၊ Kristine။ "BMW Costing $260,000 Means Cars Only for Rich in Singapore as Taxes Climb"၊ Bloomberg၊ 17 February 2011။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[150] Once you're here: Basic Road Rules and Regulations။ Expat Singapore (16 August 2009)။ 15 December 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[151] Taxi info။ Land Transport Authority (2015)။ 5 June 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 May 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[152] Comparison of Overseas Taxi Fares

[153] Public transport ridership။ Land Transport Authority။ 16 February 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[154] Tracing our steps။ Land Transport Authority။ 5 June 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[155] Small, Kenneth A.; Verhoef, Erik T. (2007)။ The Economics of Urban Transportation။ London: Routledge။ p. 148။ ISBN 978-0-415-28515-5။CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[156] Cervero၊ Robert (1998)။ The Transit Metropolis။ Washington DC: Island Press။ p. 169။ ISBN 1-55963-591-6။ Chapter 6/The Master Planned Transit Metropolis: Singapore။

[157] Electronic Road Pricing။ Land Transport Authority။ 10 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 April 2008 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[158] "Singapore remains world's busiest port"၊ China View၊ 12 January 2006။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[159] Marks၊ Kathy။ "Qantas celebrates 60 years of the 'Kangaroo Route'"၊ 30 November 2007။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 October 2015။

[160] About Changi Airport။ 21 November 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[161] 2006 Airport of the Year result။ World Airport Awards။ 31 December 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 June 2006 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Luan-162] Ivy Ong Bee Luan (2010). "Singapore Water Management Policies and Practices". International Journal of Water Resources Development 26 (1): 65–80. doi:10.1080/07900620903392190. Retrieved on 20 July 2012.

[163] Stockholm International Water Institute:Stockholm Industry Water Award:PUB Singapore Archived 4 July 2010 at the Wayback Machine.

[2010census-164] {၁၆၃.၀} ^{၁၆၃.၁} Census of population (pages 13 to 16 of the pdf file)။ Singapore Department of Statistics (2010)။ 5 July 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[un.org-165] {၁၆၄.၀} ^{၁၆၄.၁} "Trends in international migrant stock: The 2008 revision", United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2009).

[166] Hoe Yeen Nie။ "Singaporeans of mixed race allowed to 'double barrel' race in IC"၊ Channel NewsAsia၊ 12 January 2010။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 6 February 2010။

[singstat2014h&h-167] {၁၆၆.၀} ^{၁၆၆.၁} Statistics Singapore – Latest Data – Households & Housing။ Statistics Singapore (2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 20 April 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[hdb-168] HDB InfoWEB: HDB Wins the 2010 UN-HABITAT Scroll of Honour Award :။ Hdb.gov.sg။ 11 December 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 October 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[169] "More than 1.3 million foreigners working in Singapore: Tan Chuan-Jin"၊ Channel NewsAsia၊ 5 August 2014။ 26 October 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 14 September 2014။

[singstat2014respoppro-170] Statistics Singapore – Latest Data – Resident Population Profile။ Statistics Singapore (June 2014)။ 29 November 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 October 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[171] The World Factbook။ Central Intelligence Agency။ 28 October 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 October 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[172] Ng၊ Julia။ "Singapore's birth trend outlook remains dismal"၊ Channel NewsAsia၊ 7 February 2007။ 22 April 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 13 January 2010။

[2010censuspercentage-173] {၁၇၂.၀} ^{၁၇၂.၁} ^{၁၇၂.၂} ^{၁၇၂.၃} "Census of population 2010: Statistical Release 1 on Demographic Characteristics, Education, Language and Religion" (PDF) (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Singapore Statistics။ 12 January 2011။ 24 January 2011 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 January 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (အကူအညီ)

[174] Global Religious Diversity။ Pew Research (4 April 2014)။ 15 April 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[pew-175] Pew Research Center's Religion & Public Life Project: Singapore Archived 17 August 2018 at the Wayback Machine.. Pew Research Center. 2010.

[176] Khun Eng Kuah (2009)။ State, society, and religious engineering: toward a reformist Buddhism in Singapore။ Singapore: Institute of Southeast Asian Studies။ ISBN 978-981-230-865-8။ 1 November 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[177] Modernity in south-east Asia။ Informaworld (2 December 1995)။ 1 November 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[singstat1-178] {၁၇၇.၀} ^{၁၇၇.၁} ^{၁၇၇.၂} Census of Population 2010:Key Indicators of the resident Population (2010)။ 8 September 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 September 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[statutes.agc.gov.sg-179] {၁၇၈.၀} ^{၁၇၈.၁} Republic of Singapore Independence Act, s.7။ 20 April 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Britishcouncil-180] Education UK Partnership – Country focus။ British Council (October 2010)။ 2 April 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[181] Speech by Mr S. Iswaran, Senior Minister of State, Ministry of Trade and Industry and Ministry of Education။ Ministry of Education (19 April 2010)။ 19 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[182] မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 6 January 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[183] Constitution of the Republic of Singapore. Part I (2010)။ 13 July 2002 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[184] What do I do if I can't speak English?။ Singapore Subordinate Courts။ 9 July 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[185] Dependant's Pass – Before you apply။ Ministry of Manpower။ 11 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[autogenerated3-186] Census of Population။ Singapore Statistics (2010)။ 20 February 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[187] Census of Population 2010။ Singapore Statistics။ 28 February 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[188] What are some commonly misspelled English words?။ National Library Board (18 April 2008)။ 3 March 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[189] Tan Hwee Hwee။ "A war of words is brewing over Singlish"၊ 22 July 2002။ 18 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 6 August 2013။

[BBC-190] Oi၊ Mariko။ "Singapore's booming appetite to study Mandarin"၊ BBC News၊ 5 October 2010။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[fromthirdworldtofirst-191] Lee၊ Lee Kuan Yew (2000)။ From Third World to First။ Singapore: Marshall Cavendish။

[192] Afendras၊ Evangelos A.; Kuo၊ Eddie C.Y. (1980)။ Language and society in Singapore။ Singapore University Press။ ISBN 978-9971-69-016-8။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[193] Ammon၊ Ulrich; Dittmar၊ Norbert; Mattheier၊ Klaus J. (2006)။ Sociolinguistics: An international handbook of the science of language and society။ 3။ Berlin: Walter de Gruyter။ ISBN 978-3-11-018418-1။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[194] Singapore Arms and Flag and National Anthem Act ([[[:တမ်းပလိတ်:Singapore legislation/index]] Cap. 296, 1985 Rev. Ed.])

[195] Literacy and Language။ Singapore Statistics။ 15 March 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[196] Returning Singaporeans – Mother-Tongue Language Policy။ Ministry of Education။ 8 April 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 13 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[197] Unemployment။ Ministry of Manpower (2010)။ 22 June 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[198] Chan, Joanne။ "S'pore unemployment rate falls to three-year low"၊ Channel NewsAsia၊ 15 June 2011။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 17 January 2013။

[199] Assistance။ Ministry of Social and Family Development (26 October 2014)။ 26 October 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[200] "The stingy nanny"၊ The Economist၊ 16 October 2009။

[201] "Welfare in Singapore: Singapore government response"၊ The Economist၊ 17 February 2010။

[202] ActiveSG$100 for Singaporeans to play sport။ 23 June 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[203] Baby Bonus | The Baby Bonus Scheme။ 16 October 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[204] NEU PC Plus Programme - Learning - Infocomm Development Authority of Singapore။ 19 January 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[205] 250,000 Public Transport Vouchers to Help Needy Families Cope with Fare Adjustment | Ministry of Transport, Singapore။ 29 May 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[206] Numbers and profile of homeless persons - Ministry of Social and Family Development။ 13 May 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[207] Singapore Budget 2014 - Measures For Households

[208] "Singapore may cap low-skilled foreign workers"၊ TV New Zealand၊ 2 February 2010။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 4 February 2010။

[209] Executive summary။ Building and Construction Authority။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[210] Sudderuddin၊ Shuli။ "Singapore's phantom workers"၊ 22 February 2009။ 11 April 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 25 February 2009။

[211] On immigration to Singapore and employment pass for foreign workers။ 3E_Accounting_Private_Limited။ 19 February 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[212] International: The lottery of life | The Economist

[singapore21-213] {၂၁၂.၀} ^{၂၁၂.၁} Speech by Prime Minister Goh Chok Tong on Singapore 21 Debate in Parliament။ singapore21 (5 May 1999)။ 10 February 2001 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[214] A Short History of Southeast Asia: Singapore။ ASEANfocus, Peter Church (10 July 2009)။ 23 September 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[215] Crown Colony။ U.S. Library of Congress (10 July 2009)။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[216] "MM Lee says Singapore needs to do more to achieve nationhood"၊ Channel NewsAsia၊ 5 May 2009။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 30 June 2017။

[singstat_a-217] {၂၁၆.၀} ^{၂၁၆.၁} ^{၂၁၆.၂} Findings။ Singapore Statistics (5 May 2010)။ 20 February 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[218] Literacy and language။ Singapore Statistics (5 May 2010)။ 27 November 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[219] Old and new citizens get equal chance, says MM Lee။ PMO (5 May 2010)။ 12 August 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[220] PM Lee on racial and religious issues (National Day Rally 2009)။ Singapore United (16 August 2009)။ 20 February 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[221] Harding၊ Andrew။ "Singapore slings a little caution to the wind"၊ BBC News၊ 16 August 2004။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[222] Arnold၊ Wayne။ "The Nanny State Places a Bet"၊ The New York Times၊ 16 August 2004။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[223] National Flower။ 9 April 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[224] National Symbols။ mystory.sg (16 August 2009)။ 3 September 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[225] "Survey finds that workers in Singapore put in longest hours"၊ China Post၊ 16 August 2009။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 21 October 2015။

[226] Singapore Dining။ App.www.sg။ 2 May 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 November 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[227] Yue, Karen။ "Business Events Australia to target tummies of Singapore planners"၊ TTGmice၊ 14 May 2013။

[Foodways-228] {၂၂၇.၀} ^{၂၂၇.၁} Wu, David Y.H.; Chee Beng Tan (2001)။ Changing Chinese foodways in Asia။ Hong Kong: Chinese University Press။ pp. 161 ff.။ ISBN 978-962-201-914-0။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Martini-229] "Restaurants in Little India, Singapore: A Study of Spatial Organization and Pragmatic Cultural Change" (2001). Journal of Social Issues in Southeast Asia 16: 161–164.

[230] "In durian love"၊ Time Out Singapore၊ 23 August 2008။ 7 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[231] Culture and the Arts in Renaissance Singapore။ Ministry of Information, Communications and the Arts။ 24 May 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 May 2006 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[232] Virtual Tourist: Reviews of Esplanade (Theatres by the Bay)။ 30 June 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 March 2006 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[233] Chee၊ Frankie။ "Stand-up is back"၊ 12 July 2009။

[234] Updates။ Royal Academy of Dance (12 September 2009)။ 23 August 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[235] About us။ The Hantu Bloggers။ 13 September 2007 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[236] About S-League။ Football Association Singapore (2008)။ 1 February 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[237] "French And Chinese Teams Join Singapore's S-League"၊ goal.com၊ 21 January 2010။

[238] "ASEAN Basketball League takes off"၊ FIBA Asia၊ 20 January 2009။ 19 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 16 August 2009။

[News_–_Singapore_confirms_2008_night_race-239] "Singapore confirms 2008 night race" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Formula One။ 11 May 2007။ 13 June 2007 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 May 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[1stStreet-240] "SingTel to sponsor first Singapore Grand Prix" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Formula1.com။ 16 November 2007။ 10 December 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[241] Collantine၊ Keith (22 September 2012)။ Singapore confirms F1 contract extension to 2017။ Formula 1 Fanatic။ 22 September 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ “"The Singapore Grand Prix will remain on the F1 calendar for at least the next five years."”

[freedomhouse_a-242] {၂၄၁.၀} ^{၂၄၁.၁} Country Report 2010 Edition။ Freedom House (2010)။ 15 December 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[243] Free-to-Air Television။ MDA (2011)။ 25 November 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[244] TV listings။ XIN MSN (2011)။ 9 October 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[245] Cable Television။ XIN MSN (2011)။ 14 July 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[246] Internet Protocol Television (IPTV)။ XIN MSN (2011)။ 14 July 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 October 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[BBC_Media-247] "Singapore country profile"၊ BBC News၊ 16 November 2010။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[248] World press freedom index 2014။ Reporters Without Borders (2014)။ 14 February 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 10 July 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Mica-249] Media: Overview။ Ministry of Information, Communications and the Arts (16 March 2005)။ 20 September 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 February 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[250] Singapore။ OpenNet Initiative။ 7 May 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[251] Chua Hian Hou။ "MDA bans two video-sharing porn sites"၊ The Straits Times၊ 23 May 2008။ Archived from the original on 24 May 2008။

[3] Of which 3,498,200 are citizens.^[၂]

[၁]

[မှတ်စု ၁]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]

[၉]

[၁၀]

[၁၁]

[၁၂]

[၁၃]

[၁၄]

[၁၅]

[၁၆]

[၁၇]

[၁၈]

[၁၉]

[၂၀]

[၂၁]

[၂၂]

[၂၃]

[၂၄]

[၂၅]

[၂၆]

[၂၇]

[၂၈]

[၂၉]

[၃၀]

[၃၁]

[၃၂]

[၃၃]

[၃၄]

[၃၅]

[၃၆]

[၃၇]

[၃၈]

[၃၉]

[၄၀]

[၄၁]

[၄၂]

[၄၃]

[၄၄]

[၄၅]

[၄၆]

[၄၇]

[၄၈]

[၄၉]

[၅၀]

[၅၁]

[၅၂]

[၅၃]

[၅၄]

[၅၅]

[၅၆]

[၅၇]

[၅၈]

[၅၉]

[၆၀]

[၆၁]

[၆၂]

[၆၃]

[၆၄]

[၆၅]

[၆၆]

[၆၇]

[၆၈]

[၆၉]

[၇၀]

[၇၁]

[၇၂]

[၇၃]

[၇၄]

[၇၅]

[၇၆]

[၇၇]

[၇၈]

[၇၉]

[၈၀]

[၈၁]

[၈၂]

[၈၃]

[၈၄]

[၈၅]

[၈၆]

[၈၇]

[၈၈]

[၈၉]

[၉၀]

[၉၁]

[၉၂]

[၉၃]

[၉၄]

[၉၅]

[၉၆]

[၉၇]

[၉၈]

[၉၉]

[၁၀၀]