ZORGEN VOOR MORGEN
Afgelopen vrijdag mocht ik in een volle Doelen de Erasmus MC publiekslezing Lof der Geneeskunst geven, samen met Tjitske Kleefstra en Richard Goossens. Ik beschreef mijn persoonlijke reis door de zorg, verpakt in systeemkritiek, omdat ik mij grote zorgen maak over onze gezondheidszorg. Niet vanwege de mensen, want nergens anders werken zoveel loyale, toegewijde, liefdevolle mensen als in de zorg, weet ik uit eigen ervaring. Maar het fundament van de zorg klopt niet en de cijfers spreken voor zich.
In 2044 heeft Nederland ca. 4.7 miljoen 65-plussers en 1.5 miljoen 80-plussers. Van de 75-plussers heeft 50% meer dan één chronische ziekte en 32% drie of meer chronische ziekten. Dan werkt nog maar 60% van de bevolking (nu 71%), heeft elke persoon nog 5 mantelzorgers (nu 15) en geven we zo'n 300 miljard per jaar aan zorg uit.
Dat betekent dat over 20 jaar 1 op 3 mensen in de zorg moet werken. Over 10 jaar komen we ca. 200.000 arbeidskrachten te kort en over 20 jaar zo'n 500.000. Innovatie, robotisering en AI kunnen helpen deze kloof deels te overbruggen, maar niet voldoende. Bovendien lopen de gezondheidsverschillen op, lager opgeleide mensen leven 7 jaar korter en 15 jaar minder in goede gezondheid dan hoger opgeleiden. Hoe lang accepteren we nog dergelijke enorme gezondheidsverschillen?
De conclusie die rest is dat dit zorgsysteem niet volhoudbaar is. De zorg stevent af op het ravijn en daarover zou de discussie moeten gaan in politiek Den Haag. Niet alle zorg kan meer worden geleverd op elk moment. De zorg heeft een nieuw fundament nodig, waarbij gezondheid centraal staat en niet ziekte. Want nu maakt de zorg mensen niet gezonder maar minder ziek.
Dat vraagt een omslag in denken en doen: van curatie naar preventie, van klassieke hulpverlening naar moderne ondersteuning, van concurrentie naar samenwerking, van controle & beheersing naar ruimte & keuzevrijheid, van efficiency naar aandacht & tijd en van rendement naar rendemens. Een zorg die menselijker is, eenvoudiger en goedkoper en stuurt op andere waarden dan alleen geld.
Gelukkig zien we al de contouren van zo'n toekomstige zorg op lokaal en regionaal niveau. Lokaal zijn er tal van experimenten, waarbij de medische en sociale kant samenvallen en zorg, welzijn en onderwijs integreren. Er loopt een prachtig experiment in Eindhoven, het Bouwdepot, waarbij jongeren een basisinkomen krijgen, met hoopgevende resultaten. Ook op regionaal niveau zien we parels van samenwerking tussen zorgaanbieders, zorgvragers en zorgverzekeraars. In de regio Vitaal Vechtdal gingen ondernemers van buiten de zorg aan de slag met bedrijven en scholen om mensen gezonder te maken, wat forse kostenbesparingen met zich meebracht.
Ik droom ervan: een ziekenthuis, een verpleegthuis, kleinschalige woon-zorg combinaties, zorg op school, op het werk, thuis. Eigenlijk is het zo simplex: de zorg zou een integraal onderdeel van ons leven moeten zijn.
https://lnkd.in/eqYzXjRz