Jelle Zijlstra

Jelle Zijlstra
Algemeen
Volledige naam	Jelle Zijlstra
Geboren	27 augustus 1918
Overleden	23 december 2001
Partij	ARP (tot 1980) ; CDA (vanaf 1980)
Titulatuur	prof.dr.
Functies
1952-1959	minister van Economische Zaken
1956	fractievoorzitter ARP Tweede Kamer
1956, 1959	lid Tweede Kamer
1958-1963,; 1966-1967	minister van Financiën
1963-1966	lid Eerste Kamer
1966-1967	minister-president
1966-1967	minister van Algemene Zaken
Portaal	Politiek

Jelle Zijlstra (Oosterbierum, 27 augustus 1918 – Wassenaar, 23 december 2001) was een Nederlands politicus, voor de ARP en het CDA en bankier. Hij was minister-president van Nederland van 1966 tot 1967. Hij leidde in die periode het kabinet-Zijlstra. Van 1967 tot en met 1981 was Zijlstra president van De Nederlandsche Bank N.V.

Levensloop

Jeugd

Na het behalen van het MULO- en HBS-diploma in Harlingen volgde de gereformeerde Zijlstra een opleiding aan de Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam.

Studententijd

De vervulling van de militaire dienstplicht en zijn onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog (hij weigerde in 1943 de aan studenten verplichte loyaliteitsverklaring te tekenen) onderbraken tweemaal zijn studie. Tijdens zijn studie was hij lid en praeses van de Societas Studiosorum Reformatorum Roterodamensis (S.S.R.-R.). Hij werd lid van het dispuut U.C.R.I.G.E.S. Hij behaalde zijn doctoraalexamen economie in oktober 1945. Hij was daarna werkzaam bij de Nederlandse Economische Hogeschool als assistent en vanaf 1946 als hoofdassistent in het economisch onderzoek. In 1947 werd hij benoemd tot lector.

Carrière

Wetenschappelijke carrière

Zijlstra promoveerde in 1948 aan de Rotterdamse Handelshogeschool op het proefschrift "De omloopsnelheid van het geld en haar betekenis voor de geldwaarde en het monetaire evenwicht". Hij werd nog in hetzelfde jaar benoemd tot hoogleraar in de theoretische economie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij was lid van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP), in 1980 opgegaan in het Christen Democratisch Appèl (CDA).

Ministerschappen

Van 2 september 1952 tot 24 juli 1963 was hij minister van Economische Zaken in het tweede en het derde kabinet-Drees, van Economische Zaken en van Financiën als "ad interim" in het kabinet-Beel II en van Financiën in het kabinet-De Quay.

Zijlstra werd gevraagd als minister naar aanleiding van drie constructief-kritische artikelen in economievakblad ESB over de studie De weg naar vrijheid van het wetenschappelijk bureau van de PvdA.^[1] Zijn leven lang zou Zijlstra volhouden dat zijn hart bij de economische wetenschap lag en dat hij slechts uit plichtsbesef en na lang aarzelen de politiek was ingegaan.

Beleid

In deze periode negeerde Zijlstra de oproep tot het vormen van een staatsfonds voor de aardgasbaten. Volgens critici een "historische fout" en leidde in ieder geval tot wat in de economische wetenschap de Hollandse ziekte is gaan heten. De Nederlandse gulden werd zo hard dat de internationale concurrentiepositie werd ondermijnd.

Zijlstra was inhoudelijk verantwoordelijk voor de geleide loonpolitiek en de sociale woningbouw.

Hoogleraarschap in de openbare financiën

Zijlstra werd na zijn ministerschap benoemd tot hoogleraar in de leer der openbare financiën aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Van 1963 tot 1966 was hij ook lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal.

Minister-president

Na de val van het kabinet-Cals was hij van 22 november 1966 tot 5 april 1967 minister-president en minister van financiën van het interim-kabinet dat zijn naam draagt. De benoeming tot president van De Nederlandsche Bank, gedaan door minister Vondeling, moest voorlopig ongedaan worden gemaakt vanwege Zijlstra's premierschap. De cabaretier Wim Kan stelde in zijn oudejaarsconference van 1966, dat Zijlstra alvorens bankpresident te worden, eerst moest zorgen dat er wat op die bank stond.

Centraal bankier

Vanaf 1967 tot en met 1981 was Zijlstra president van De Nederlandsche Bank N.V. Samen met de directeur buitenlands beleid van de bank, André Szász, ontwikkelde hij het "harde-guldenbeleid". De gulden werd gekoppeld aan de Duitse mark en Nederland volgde het Duitse monetaire beleid. De economie van de Bondsrepubliek Duitsland groeide razendsnel in die dagen en daar haakte Nederland graag bij aan. Ook was Zijlstra in die jaren president van de Bank voor Internationale Betalingen te Bazel.

Op 30 april 1983 werd Zijlstra benoemd tot Minister van Staat. Hij heeft vele bestuursfuncties en commissariaten vervuld en was ook een peetoom van de latere koning Willem-Alexander.

Overlijden

In december 2001 overleed Zijlstra op 83-jarige leeftijd. Hij werd begraven op de begraafplaats bij de Dorpskerk van de Hervormde Gemeente aan het Plein te Wassenaar.

"Jelle zal wel zien"

In 1966 zong de cabaretier Wim Kan in de oudejaarsconference het lied Waar we heen gaan, met als refrein een herhaald Jelle zal wel zien op de melodie van het lied Yellow Submarine van The Beatles. Het was in Nederland in 1967 een grote carnavalshit. Een week na carnaval waren er landelijke verkiezingen.^[2]

Literatuur

Jonne Harmsma, Jelle zal wel zien: een eigenzinnig leven tussen politiek en economie, Uitgeverij Prometheus, 2018, ISBN 978-90-446-3535-5.
G. Puchinger, Dr. Jelle Zijlstra; Gesprekken en Geschriften, A.J.G. Strengholt, Naarden, 1978
J. Zijlstra, Gematigd Monetarisme; 14 jaarverslagen van de Nederlandsche Bank n.v. 1967-1980, Stenfert Kroese, Leiden, 1985
C. Goedhart e.a.(eds), Jelle Zijlstra, A Central Banker's View; Selected Speeches and Articles, M.Nijhoff, Dordrecht, 1985
Jelle Zijlstra, Per slot van rekening, memoires, Uitgeverij Contact, Amsterdam, 1993

Bronnen, noten en/of referenties

Dr. J. Zijlstra www.minaz.nl - Onder voorwaarde dat de bron wordt vermeld, mogen onderdelen van de inhoud van deze website worden overgenomen.
Dr. J. Zijlstra www.parlement.com

↑ Jelle Zijlstra, parlement.com.
↑ Maas, P.F. (1982) Kabinetsformaties 1959-1973, p. 198

Voorganger: J.R.M. van den Brink	Minister van Economische Zaken 1952-1959	Opvolger: J.W. de Pous
Voorganger: H.J. Hofstra	Minister van Financiën 1958-1963	Opvolger: H.J. Witteveen
Voorganger: J.M.L.T. Cals	Minister-president 1966-1967	Opvolger: P.J.S. de Jong
Voorganger: J.M.L.T. Cals	Minister van Algemene Zaken 1966-1967	Opvolger: P.J.S. de Jong
Voorganger: A. Vondeling	Minister van Financiën 1966-1967	Opvolger: H.J. Witteveen
Voorganger: M.W. Holtrop	President van De Nederlandsche Bank 1967-1981	Opvolger: W.F. Duisenberg

Zie de categorie Jelle Zijlstra van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Jelle Zijlstra, parlement.com.

[2] Maas, P.F. (1982) Kabinetsformaties 1959-1973, p. 198

[1]

[2]