Francés acadian
Lu francés acadian es un dialecte dau francés parlat per los Acadians de las províncias maritimas dau Canadà, e dins quauquas regions junhentas dau Quebèc (Baie des Chaleurs, Basse-Côte-Nord, Îles de la Madeleine) e de l'Estat american dau Maine (valada de la ribiera St-Joan). Coma los autres dialectes venguts de la colonisacion francesa de l'America, seguit sa pròpra evolucion per rappòrt a la linga que parlavan los prumiers colons. Quauquas caracteristicas son 'donc arcaïcas, alora que d'autras son mai creativas.
Los lingüistas s'acorden pas d'enquera sus las originas. La majoritat daus colons eran originaris de las regions francesas dau Maine, de l'Anjau e de la Santonge, n'i trobam l'influencia daus parlats d'oïl dau Grand Oest (lu galò, l'angevin, lu santongés, lu peitavin, etc.), diferents, au XVIIe segle, dau francés parisenc. N'i trobam notadament lu r alveolar, e la prononciacion de la sillaba finala sos la fòrma pluriala dau verbe a la tresesma persona. Un mot acadian coma écureau (escuròu) es peitavin, daus mots acadians coma chancre (cranc), chasse-galerie (a l'origina, 'na chaça fantastica percorrent lu ciau), galipote (a l'origina, un tipe de « leberon »)... son santongés. Mesma si las zonas ruralas de 'quela region de França conserven daus trachs comuns emb l'acadian (/r/ rolat, daus mots de vocabulari, palatalisacion, etc.), la majoritat daus francofones, mai los Canadians parlent d'autres dialectes, comprenen dificilament l'acadian en prumier luòc. Fau dire que eu s'auve pas suvent en defora de las provincias Maritimas.
Pendent la deportacion dels acadians de 1755, que foguèt un netejatge etnic, aquestes foguèron desrasigats de lors tèrras pels britanics e deportats en Novèla-Anglatèrra o al Reialme Uni. Après aquela deportacion, de subrevivents tornèron, de còps mantuna decennia mai tard, en Acàdia o se fixèron dins diferentas regions del mond, coma en França, al Reialme Uni, o encara en Loïsiana