Шиизм

Шииттæ (арабб. شيعة‎‎ [шиа] «фарсхæцджытæ, къорд, фракци, парти») у цалдæр пысылмон здæхты (шииттæ-дыууадæсонтæ, алавиттæ, друзтæ, исмаилиттæ æмæ æнд.) иумæйаг ном. Уыцы здæхтытыл хæст дингæнджытæм гæсгæ имам уæвыны, стæй уммæйы сæргъы уæвыны бар ис æрмæстдæр пехуымпар Мæхæмæты фæдонтæн. Фæлæ фылдæр хатт шииттæй хонынц уыдоны сеппæты нæ, фæлæ сæрмагондæй дыууадæсон шиитты (уырыс. шииты-двунадесятники). Уыдон сæ нымæцмæ гæсгæ сты пысылмон дины дыккаг стырдæр здæхт (суннитты фæстæ). Ацы здæхты дингæнджытæм гæсгæ пехуымпар Мæхæмæты закъонон бындартæ сты айдагъ Али ибн Абу Талибы сæйраг хаххы фæдонтæ.

Ныртæккæ шиитты алыхуызон коммунæты дингæнджытæ цæрынц, зæгъæн ис æмæ æппæт пысылмон бæстæты. Шииттæ сты Ираны, Азербайджаны æмæ Ирачы цæрджыты фылдæр хай, стæй уыцы здæхтыл хæст сты бирæ адæймæгтæ Ливаны, Йемены, Бахрейны. Таджикистаны Хæххон Бадахшаны автономон облæсты цæрджыты фылдæр хай сты исмаилитаг шииттæ.

Уæрæсейаг шиитты нымæц у цъус. Уыдон сты: лекъæгты æмæ даргинæгты чысыл хай Дагъистаны, стæй нæ бæстæйы чи цæры, уыцы азербайджайнæгтæн сæ фылдæр.