Praca dyplomowa

Praca dyplomowa – dzieło^[a], np. pisemna praca, której napisanie i przedstawienie na egzaminie dyplomowym (np. egzamin licencjacki, magisterski) oraz wcześniejsze poddanie procedurze recenzji, jest konieczne do zdobycia przez ucznia, studenta, słuchacza lub doktoranta dyplomu ukończenia szkoły, bądź uczelni, a zarazem tytułu zawodowego lub stopnia naukowego. Typowa praca dyplomowa ma formę pisemnego opracowania, liczącego od kilkunastu do kilkuset stron (zazwyczaj kilkadziesiąt) i jest sprawozdaniem z przeprowadzonych przez jej autora działań. Może ona mieć charakter czysto teoretyczny lub może zawierać opis wykonanych eksperymentów czy obserwacji z natury. Na kierunkach artystycznych i inżynierskich praca dyplomowa może mieć charakter projektu.

Formę redakcyjną prac dyplomowych w mniejszym lub większym stopniu precyzują lokalne przepisy poszczególnych szkół lub uczelni. Prace dyplomowe mają zwykle dość sformalizowaną strukturę. Składają się z wprowadzenia w temat, sformułowania celu, opisu sposobu realizacji celu oraz zakończenia. Kryteria oceny prac dyplomowych zwykle obejmują takie aspekty jak: doniosłość i ważność celu pracy, poprawność jego realizacji, trafność wniosków i spostrzeżeń, dobór i sposób wykorzystania jednostek piśmiennictwa, poprawność redakcji maszynopisu pracy.

Rodzaje prac dyplomowych

Można wyróżnić następujące rodzaje prac dyplomowych^[1]:

praca licencjacka – pisana na koniec studiów I stopnia licencjackich bądź w połowie dwustopniowych studiów magisterskich. Pozytywna recenzja pracy oraz zdanie egzaminu licencjackiego (dyplomowego) upoważnia do posługiwania się tytułem licencjata.
praca inżynierska – pisana na koniec studiów I stopnia inżynierskich bądź w połowie dwustopniowych studiów magisterskich. Pozytywna recenzja pracy oraz zdanie egzaminu inżynierskiego upoważnia do posługiwania się tytułem inżyniera.
praca magisterska – pisana na koniec studiów II stopnia lub jednolitych magisterskich. Pozytywne recenzje pracy oraz zdanie egzaminu dyplomowego upoważnia do posługiwania się tytułem magistra lub magistra inżyniera. Wyjątki to kierunek lekarski, lekarsko-dentystyczny oraz weterynaria – absolwenci studiów na tych kierunkach nie piszą prac magisterskich.
praca doktorska zwana również dysertacją lub rozprawą doktorską – wymagana do uzyskania stopnia naukowego doktora.
rozprawa habilitacyjna – będąca podstawą do uzyskania stopnia naukowego doktora habilitowanego.

Prace dyplomowe realizowane na koniec studiów pierwszego lub drugiego stopnia pisane są pod kontrolą i z pomocą promotora (na niektórych uczelniach, np. na UJ, formalnie nazywanego „opiekunem pracy”). Praca doktorska jest wykonywana pod kierunkiem promotora lub pod kierunkiem zespołu składającego się z promotora i promotora pomocniczego. Rozprawa habilitacyjna jest dziełem samodzielnym.

Prace dyplomowe licencjackie, inżynierskie i magisterskie

Charakterystyczne cechy prac dyplomowych wykonywanych na koniec studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych magisterskich zestawiono w tabeli^[2]

Praca licencjacka	Praca inżynierska	Praca magisterska
Umożliwia uzyskanie tytułu licencjata	Umożliwia uzyskanie tytułu inżyniera	Umożliwia uzyskanie tytułu magistra
Polega na samodzielnym rozwiązaniu zadania w ramach jednej lub kilku dyscyplin naukowych zgodnych z kierunkiem studiów. Jej autor wykazuje się pogłębioną wiedzą oraz umiejętnością jej zastosowania w zakresie podjętego tematu. Dodatkowo wykazuje się biegłością poszukiwania i wykorzystania piśmiennictwa wspierającego cel pracy.
Autor powinien wykazać się przede wszystkim umiejętnością wykorzystania istniejącej wiedzy, może tworzyć nową wiedzę.		Autor powinien wykazać się umiejętnością tworzenia nowej wiedzy oraz wykorzystania istniejącej wiedzy.
Autor wykorzystuje wiedzę z programu studiów, może wykraczać poza program studiów.		Autor wykorzystuje wiedzę z programu studiów, jednak zwykle wykracza poza program studiów.
Rezultaty pracy mają charakter użytkowy, mogą mieć charakter poznawczy.		Rezultaty pracy mają charakter poznawczy, mogą mieć charakter użytkowy.
Polega na zastosowaniu metod zawodowych do osiągnięcia celu pracy.	Polega na zastosowaniu metod inżynierskich do osiągnięcia celu pracy.	Polega na zastosowaniu metod naukowych do osiągnięcia celu pracy.
Zawiera przegląd literatury zawodowej dotyczącej podjętego tematu; może zawierać przegląd literatury naukowej.	Zawiera przegląd literatury technicznej dotyczącej podjętego tematu; może zawierać przegląd literatury naukowej.	Zawiera przegląd literatury naukowej dotyczącej podjętego tematu; może zawierać przegląd literatury zawodowej.
Jest wykonywana pod kierunkiem nauczyciela akademickiego z tytułem profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego. Rada Wydziału może upoważnić do kierowania pracą dyplomową nauczyciela akademickiego posiadającego stopień naukowy doktora (zwykle te same zasady dotyczą recenzentów prac dyplomowych).
Ma postać pisemnego monograficznego opracowania, podzielonego na rozdziały i podrozdziały. Pisana jest w formie sprawozdania z wykonanych zadań zmierzających do osiągnięcia sformułowanego celu. Jej autor wykazuje się kreatywnością, umiejętnością logicznego i obiektywnego prezentowania informacji.
Ocena pracy obejmuje: ocenę merytoryczną (m.in. zgodność treści z tytułem, sposób sformułowania i uzasadnienia celu, dobór jednostek piśmiennictwa, sposób realizacji celu, jakość i przydatność wniosków końcowych) oraz ocenę formalną (m.in. poprawność językową i jakość redakcyjną maszynopisu pracy).
Ocena pracy polega na sporządzeniu dwóch recenzji, jednej przez opiekuna pracy, drugiej przez recenzenta.
Obrona pracy dyplomowej polega m.in. na przedstawieniu jej celu, sposobów jego realizacji oraz osiągniętych wyników. Może się wiązać z koniecznością odpowiedzi na pytania związane z jej tematem.

Obrona pracy dyplomowej poprzedzona jest zazwyczaj wystawieniem jej recenzji przez recenzenta. Sama obrona pracy to zazwyczaj egzamin ustny zakresem obejmujący materiał zawarty w pracy lub poznany podczas nauki (patrz rigorosum).

W Polsce istnieje rozbudowany czarny rynek prac naukowych pisanych na zamówienie, w tym przez pracowników uczelni^[3].

Osobny artykuł: Plagiat.

Zobacz też

Uwagi

↑ W niektórych szkołach egzamin dyplomowy składa się z części praktycznej i teoretycznej; m.in. w szkołach artystycznych, np. plastycznych, pierwsza część egzaminu polega na prezentacji przez ucznia/studenta „pracy dyplomowej” (np. rysunku, rzeźby, obrazu), wykonanej z wykorzystaniem nabytej wiedzy i umiejętności oraz obronie przed komisją jej wartości artystycznej i merytorycznej.

Przypisy

↑ dr Wiktor Cwynar: Rodzaje prac dyplomowych. danedlastudenta.pl, wrzesień 2016. [dostęp 2016-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-09)].
↑ Maciej Sydor: Wskazówki dla piszących prace dyplomowe. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2014, s. 62. ISBN 978-83-7160-725-7.
↑ Fabryka dyplomów. Czarno na Białym TVN24, 2013.

Linki zewnętrzne

Aktywne Studium Plastyczne Technik Teatralno Filmowych; Charakteryzacja (galeria prac dyplomowych). charakteryzacja.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-15)].
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2017 r. poz. 1789)

[1] W niektórych szkołach egzamin dyplomowy składa się z części praktycznej i teoretycznej; m.in. w szkołach artystycznych, np. plastycznych, pierwsza część egzaminu polega na prezentacji przez ucznia/studenta „pracy dyplomowej” (np. rysunku, rzeźby, obrazu), wykonanej z wykorzystaniem nabytej wiedzy i umiejętności oraz obronie przed komisją jej wartości artystycznej i merytorycznej.

[2] r Wiktor Cwynar: Rodzaje prac dyplomowych. danedlastudenta.pl, wrzesień 2016. [dostęp 2016-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-09)].

[3] Maciej Sydor: Wskazówki dla piszących prace dyplomowe. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2014, s. 62. ISBN 978-83-7160-725-7.

[4] Fabryka dyplomów. Czarno na Białym TVN24, 2013.

[a]

[1]

[2]

[3]