Stade Vélodrome

Stade Vélodrome
	; Stade Vélodrome po rozbudowie
	Orange Vélodrome
	Przydomek: Le Vel'
Państwo	Francja
Region	Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
Adres	3 boulevard Michelet, 13008 Marsylia
Data budowy	1935–1937
Data otwarcia	13 czerwca 1937
Właściciel	Miasto Marsylia
Klub	Olympique Marsylia
Inauguracja	OM – Torino FC 2:1
Pojemność stadionu	67 394 miejsc
Rekordowa frekwencja	65 421 widzów; (10.11.2019, OM – Olympique Lyon)
Oświetlenie	1 430 luksów
Wymiary boiska	105 m × 68 m
Nawierzchnia boiska	trawiasta (AirFibr)
	Położenie na mapie Marsylii Stade Vélodrome
	Położenie na mapie Francji Stade Vélodrome
	Położenie na mapie regionu Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże Stade Vélodrome
	Położenie na mapie Delty Rodanu Stade Vélodrome
	43°16′11″N 5°23′45″E/43,269722 5,395833
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Stade Vélodrome (od lipca 2016 Orange Vélodrome) – stadion piłkarski w Marsylii, stanowiący własność miasta, z czterema trybunami o łącznej pojemności 67 394 miejsc (2. miejsce wśród tego typu aren we Francji, po Stade de France), domowy obiekt Olympique Marsylia. Wybudowany w latach 1935–1937, a następnie kilkukrotnie przebudowywany (główne rozbudowy: 1971, 1983, 1997–1998, 2011–2014).

Na stadionie tym rozgrywano pojedynki pięciu wielkich turniejów piłkarskich: Mistrzostw Świata 1938 (2 spotkania), Mistrzostw Europy 1960 (2 spotkania), Mistrzostw Europy 1984 (2 spotkania), Mistrzostw Świata 1998 (7 meczów) oraz Mistrzostw Europy 2016 (6 meczów). W 2007 odbyły się na nim 6 spotkań Pucharu Świata w Rugby.

Historia

Decyzja o budowie stadionu została podjęta przez władze Marsylii po przyznaniu Francji prawa organizacji Mistrzostw Świata 1938, a plan inwestycji został zatwierdzony w 1934. Zgodnie z nim, w przeciągu kilkunastu miesięcy miał powstać nowoczesny obiekt przy jednej z głównych alei miasta – Le boulevard Michelet, prowadzącej od centrum na południe, w kierunku morza, na terenach dawnych koszar miejskich. Przyjęto założenie, że budowla będzie pełniła - bardzo wówczas modną - funkcję piłkarską i kolarską, dlatego futbolowe boisko otaczał betonowy tor do kolarstwa torowego (stąd nazwa obiektu). Prace wykonawcze rozpoczęto 28 kwietnia 1935, a zakończono w maju 1937. W ceremonii otwarcia wzięło udział ponad 30 000 widzów, a zwieńczyło ją towarzyskie spotkanie piłkarskie, w którym miejscowy Olympique pokonał włoskie Torino 2:1. Władze miasta zakładały, że obiekt powstaje z myślą o piłkarzach OM, którzy od 1904 rozgrywali swoje mecze na - o połowę mniejszym – Stade de l'Huveaune (ufundowanym częściowo przez kibiców). Mimo początkowej niechęci klubu, od 1937 Stade Vélodrome stanowi domowy stadion OM.

Oprócz meczów piłkarskich i wyścigów kolarskich na Stade Vélodrome organizowane były: walki bokserskie, mitingi lekkoatletyczne, spotkania rugby oraz koncerty muzyczne.

Pierwsza znacząca przebudowa miała miejsce przed Mistrzostwami Europy 1984. Podczas tego turnieju Stade Vélodrome był m.in. areną spotkania półfinałowego, w którym Francja pokonała Portugalię 3:2, dzięki czemu po raz pierwszy awansował do finału wielkiej imprezy. W 1985 usunięto ostatni element toru kolarskiego – eliptyczne łuki.

W latach 1997–1998 rozbudowano trybuny z myślą o Mistrzostwach Świata 1998. Stadion zyskał wówczas swą unikalną formę z trzema płaskimi, piętrzącymi się jeden nad drugim poziomami trybun. Wyjątkowy kształt i pojemność ponad 60 tys. miejsc przysporzyła mu sławy, ale wśród miejscowych budził mieszane uczucia. Oferował bowiem nie najlepszą widoczność, słabą akustykę i nie dawał ochrony przed ostrym słońcem oraz porywistym morskim wiatrem. Rozegrany tutaj premierowy mecz Francuzów podczas mundialu 1998 (wygrana 3:0 z RPA) był pierwszym spotkaniem reprezentacji „trójkolorowych” od półfinałowej potyczki z Portugalią w 1984.

Na początku XXI wieku ruszyło planowanie kolejnej modernizacji, obejmującej przede wszystkim zadaszenie trybun. Od 2003 nie udawało się wdrożyć żadnej z kilku koncepcji, a przełom dało dopiero zwycięstwo Francji w walce o Euro 2016. W pracowni SCAU powstał zwycięski projekt rozbudowy trybun wzdłuż boiska (zachodnia od podstaw), a także zadaszenia całości imponującym „parasolem”. Dynamicznie uformowany stadion był gotowy po trzech latach od rozpoczęcia prac, a jego koszt rozbudowy wyniósł 268 mln €. Wydatki poniósł prywatny operator, który jednak otrzymał gwarancję spłaty przez samorząd na przestrzeni 30 lat. Oficjalne ukończenie przebudowy nastąpiło w październiku 2014.