Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych

Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
Vice President of the United States
	; Pieczęć Wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych
	Stanowisko
Państwo	Stany Zjednoczone
Data utworzenia	1789
Pierwszy Wiceprezydent	John Adams
Długość kadencji	4 lata
Obecny Wiceprezydent	Kamala Harris
Obecny od	20 stycznia 2021
Siedziba	Number One Observatory Circle
Miejsce w sukcesji	Pierwsze
	Strona internetowa

Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych (ang. Vice President of the United States) – drugi w kolejności najważniejszy urząd polityczny w Stanach Zjednoczonych. Jest wybierany na cztery lata wraz z prezydentem.

W drugiej połowie XX w. poszerzono jego kompetencje. Niektórzy wiceprezydenci nie mieli wpływu na decyzje podejmowane w Białym Domu, niektórzy jednak (np. Al Gore czy Dick Cheney) potrafili je sobie zapewnić.

Byłym wiceprezydentom USA przysługuje dożywotnia emerytura oraz ochrona osobista po odejściu z urzędu.

Wybór wiceprezydenta

Do 1804 r. (wejście w życie 12. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych) wiceprezydentem zostawała osoba, która zajęła drugie miejsce w wyborach na prezydenta. Jednak z uwagi na różnice polityczne, od tego czasu przeprowadza się oddzielne, ale równoległe wybory na wiceprezydenta.

Obecnie jest obierany na cztery lata wraz z prezydentem. Kandydata na ten urząd wskazuje kandydat na prezydenta. Na wiceprezydenta może kandydować osoba, która posiada bierne prawo wyborcze w wyborach prezydenckich.

Sukcesja prezydencka

Wiceprezydent automatycznie (w wyniku sukcesji) zostaje prezydentem w wyniku: śmierci, zrzeczenia się lub usunięcia z urzędu prezydenta. Początkowo działo się to na mocy przyjętego zwyczaju, zanim taki stan rzeczy nie został formalnie usankcjonowany za sprawą uchwalonej w roku 1967 25. poprawki do konstytucji^[1].

Tą samą poprawką ustanowiono zapis, zgodnie z którym w razie opróżnienia urzędu wiceprezydenta prezydent jest zobowiązany mianować nowego wiceprezydenta. Wiceprezydent z nominacji obejmuje urząd po zatwierdzeniu przez połączone izby Kongresu^[1].

Wakaty na stanowisku wiceprezydenta

W przeciwieństwie do urzędu prezydenta, urząd wiceprezydenta może być nieobsadzony. Do czasu uchwalenia 25. poprawki do konstytucji, w przypadku zwolnienia urzędu prezydenta (który obejmował wiceprezydent) lub w przypadku zwolnienia urzędu wiceprezydenta, urząd ten pozostawał do końca bieżącej kadencji nieobsadzony - nie przewidywano żadnej możliwości uzupełnienia wakatu. Gdyby w takim przypadku doszło do śmierci lub ustąpienia prezydenta, zastosowanie miałaby tzw. linia sukcesji prezydenckiej, ale nigdy nie doszło do takiej sytuacji.

Urząd wiceprezydenta był opróżniony w okresach:

od 20 kwietnia 1812 r. do 4 marca 1813 r. (George Clinton zmarł),
od 23 listopada 1814 r. do 4 marca 1817 r. (Elbridge Gerry zmarł),
od 28 grudnia 1832 r. do 4 marca 1833 r. (John Calhoun zrezygnował),
od 4 kwietnia 1841 r. do 4 marca 1844 r. (John Tyler został prezydentem),
od 9 lipca 1850 r. do 4 marca 1853 r. (Millard Fillmore został prezydentem),
od 18 kwietnia 1853 r. do 4 marca 1857 r. (William de Vane King zmarł),
od 15 kwietnia 1865 r. do 4 marca 1869 r. (Andrew Johnson został prezydentem),
od 22 listopada 1875 r. do 4 marca 1877 r. (Henry Wilson zmarł),
od 19 września 1881 r. do 4 marca 1885 r. (Chester Arthur został prezydentem),
od 25 listopada 1885 r. do 4 marca 1889 r. (Thomas Hendricks zmarł),
od 21 listopada 1899 r. do 4 marca 1901 r. (Garret Hobart zmarł),
od 14 września 1901 r. do 4 marca 1905 r. (Theodore Roosevelt został prezydentem),
od 30 października 1912 r. do 4 marca 1913 r. (James Sherman zmarł),
od 2 sierpnia 1923 r. do 4 marca 1925 r. (Calvin Coolidge został prezydentem),
od 12 kwietnia 1945 r. do 20 stycznia 1949 r. (Harry Truman został prezydentem),
od 22 listopada 1963 r. do 20 stycznia 1965 r. (Lyndon Johnson został prezydentem),
od 10 października do 6 grudnia 1973 r. (Spiro Agnew zrezygnował, powołano Geralda Forda),
od 9 sierpnia do 19 grudnia 1974 r. (Gerald Ford został prezydentem, powołano Nelsona Rockefellera).

Wiceprezydenci jako przewodniczący Senatu

Wiceprezydent z urzędu jest przewodniczącym Senatu USA, w głosowaniu bierze jednak udział jedynie w wypadku równego podziału głosów w celu przełamania remisu^[2]. Nie prowadzi też obrad na co dzień, zastępuje go przewodniczący pro tempore Senatu.

Głosowania wiceprezydentów w Senacie^[2]:

Wiceprezydenci Stanów Zjednoczonych

Osobny artykuł: Wiceprezydenci Stanów Zjednoczonych.

Zobacz też

Number One Observatory Circle, oficjalna siedziba Wiceprezydenta
prezydenci USA
pełniący obowiązki prezydenta USA
precedencja w USA
wiceprezydent CSA
Designated survivor

Przypisy

↑ ^a ^b 25th Amendment. Cornell University Law School, Legal Information Institute, 2009-11-12. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).
↑ ^a ^b Aaron Bycoffe: Pence Has Already Done Something Biden Never Did: Break A Senate Tie. FiveThirtyEight, 2017-02-07. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona wiceprezydenta USA. whitehouse.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-24)].
Dominik Kasprzak – Prezydent Stanów Zjednoczonych. Historia i specyfika amerykańskiego systemu wyborczego
Strona poświęcona wiceprezydentom amerykańskim
Oficjalna witryna internetowa Muzeum, Biblioteki i Centrum Dana Quayle’a, jedyne wiceprezydenckie muzeum w USA

[:1-1] 25th Amendment. Cornell University Law School, Legal Information Institute, 2009-11-12. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).

[:0-2] Aaron Bycoffe: Pence Has Already Done Something Biden Never Did: Break A Senate Tie. FiveThirtyEight, 2017-02-07. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).

[1]

[2]