BDDK'nın Yeni Macera Konusu: Aktif Rasyosu...
İyi kötü her işleyen kurumum düzenini bozmaya niyetlenen sn. Hükümet yetkilileri bu seferde özel bankalara kanca attılar.
2001 Krizinin derinleşmesinde önemli etkisi olan orta ve küçük bankların batık kredileri olduğunu unutan yetkililer, bu seferde bu bankalara baskı yolu ile kredi verdirmeye çalışıyorlar.
Bilmeyenler için konuyu özetleyelim: BDDK yeni bir rasyo çıkardı. Adı “Aktif Rasyosu”. Bankalarda %100, katılım bankalarında %80 olması bekleniyor. Buna göre toplanan mevduatlar kredi olarak dağıtılmaz veya hazine tahvili alınmazsa bankalara 500.000 TL’den az olmamak üzere para cezası kesilecektir.
Her şeyden önce hazırlanan formül matematik olarak hatalı. Çünkü bankalar topladıkları mevduatın – bu hesap için önemli kısmını- zorunlu karşılık olarak TCMB’ye aktarıyorlar. Yani %100’e ulaşabilme gibi bir durum söz konusu değil. Hal böyle iken özel bankalar 1-0 geriden başlıyorlar maça.
Özel bankaları 2-0 geriye atan ikinci nokta, katılım bankalarının sistemde korunmaya çalışılması. Serbest piyasada neden bir grup banka korunuyor ki?
Sn. Hükümetin atadığı BDDK yetkilileri üstün bir analiz yeteneği ile özel bankaların rasyosyu tutturmak için kredi vereceği varsayımını mutlak gerçek olarak kabul ediyorlar büyük ihtimalle.
Ben özel banka yöneticisi olsam, “zaten kriz ortamı, daha riskli büyümek yerine hadi arkadaşlar toparlanalım derim.” E bu durumda BDDK’nın beklediği gibi deli gibi kredi vererek daha büyük risk altına gireceğime, bankanın normal mevduatını terk ederim.
Düşünsenize şimdi orta ölçekli bir banka yöneticisi olsanız hangi tekstilciye, inşaatçıya veya bir başka sektöre kredi vererek riskinizi, karınızı ve bankanızın varlığını tehlikeye atar mısınız?
Mantıklı banka yöneticisi, “bu istedikleri aktif rasyosu; e, adı üstünde rasyo, birini arttıracağıma, diğerini azaltayım derse ne olur?” Düşünsenize, bankalar sizin mevduatınızı kabul etmiyor. Tabi direk böyle demem. Faiz oranı yıllık %1 derse mesela… Düşünsenize 250.000 TL mevduatınız var. Dönüşü haftaya. Bankaya gittiniz. Banka faiz olarak yıllık %1, altı aya kadar %0, 6 – 12 ay arası %0,5 derse… şimdi içinizde “böyle küfür eder gibi olur mu ulan” diye düşünecekler vardır illaki. Elinizi vicdanınıza koyup söyleyin, siz banka yöneticisi olsanız ne yapardınız?
Bu kararla birlikte, banka mevduatı azalmaya başlar. Böylece daha az parayı yönetmek zorunda kalırım.
Böylece Aktif Rasyosu %95’e yaklaşır. (%5 civarı zorunlu karşılık, mevduat sigortası vs. olduğunu unutmayın) Böylece en az cezayı almayı planlar…
(Dikkat buyurun, toplam mevduat diyor. Karşılıklar vs. sonrasındaki mevduat demiyor…)
Yoksa siz, hadi canım bankalar %100’e yaklarır mı diyorsunuz? Ne diyeyim, diyorsanız, hayırlı işler…