Ferrari’ye Tüp Takılır mı?

Tüketici eğilimleri değişiyor. Yeni nesil zengin tüketici Tesla elektrikli otomobili Ferrari’ye tercih ediyor. Bazıları da Ferrari’sine LPG takmaya çalışıyor.

Ferrari marka bir araca LPG tüp takmak kolay değil. Avrupa’da yaşayan bir Türk işadamı sayesinde bunu herkes öğrendi.  Türk tekstilcinin Ferrari'sini götürdüğü tamirci LPG tankını nereye takacağını bilemedi. İşgüzar tamirci, İtalyan firmaya e-posta atıp ne yapacağını sorunca durum ortaya çıktı. Ferrari tankı takacak yer konusunda yardımcı olmadı. Hatta şirket yöneticileri Ferrari markasının aşağılandığını düşünerek, 145 Bin Euro’luk etiket fiyatını ödeyip aracı bizim vatandaştan geri aldılar. Ferrari otomobilleri bütün dünyada zenginliğin, prestijin ve yüksek sosyal statünün simgesi olarak satılır. Porsche, Jaguar ve Hummer araçları da öyle. Türkler hepsine LPG takmayı başardı. Bu sistemin %40’a kadar yakıt tasarrufu sağladığını duyan milletimizin elinden kurtulan bir marka yoktur. Bir aklı evvel Türkler mi?  Hayır. Dünya’da 20 milyona yakın araçta LPG takılı olduğu sanılıyor. İngiliz Kraliyet Ailesi araçlarında uzun süredir LPG kullanılıyor. İngiltere’de Kraliçe’nin çevreye verdiği önemi vurgulamak ve örnek olmak için makam araçlarının LPG’ye dönüştürülmesini istediği biliniyor. Aslında amaç sadece tutumluluk değil. Bu sistem %30’a kadar daha az karbondioksit açığa çıkarıyor. Yani oldukça çevreci bir yaklaşım diyebiliriz (tüp patlamazsa). 

 Artan örneklere baktıkça; on yıllık ekonomik krizin ortasında serpilen yeni neslin kendine, topluma ve çevreye daha duyarlı çıktığı görebilirsiniz. Farklı değerleri önemseyen yeni tüketici Tesla elektrikli otomobili emisyonu yüksek Ferrari araçlara, ikinci el kumaştan üretilen Nudie kot pantolonları, çocuk işçi çalıştırarak üretim yapan kot markalarına tercih ediyor. 2014 yılında öne çıkmaya başlayan bu tüketici eğilime “YÜZ KIZARTMAYAN” (GUILT-FREE) deniyor. Türkçesini ben uydurdum ama özüne uygun sayılır. Üretilirken ve kullanımı sırasında insana ve doğaya zarar vermeyen ürünler kastediliyor. Kendini bu akımın parçası olarak gören tüketici üç farklı alanda sorumluluk hissediyor: Kendine, içerisinde yaşadığı topluma ve çevreye karşı.

 Kendine karşı sağlık bilinci gelişen insanlar tüm tercihlerini yeniden değerlendiriyor. Daha sağlıklı yaşıyorlar. Hayatlarında spora yer açıyorlar. Yağ, şeker, alkol tüketimini kısıyorlar. İlgili sektörlerdeki firmalar elbette bu duruma kayıtsız kalamıyor. Sağlıksız beslenmenin günah keçisi konumundaki fast-food restoranlarından McDonalds ve Burger King “Yüz Kızartıcı” ürün sayılan patateslerini upgrade etmek zorunda kaldı. Burger King %40 daha az yağlı ve %30 daha düşük kalorili kızarmış patates hazırlıyor. Benzer çalışmalar içindeki McDonalds Sağlıklı Nesilller Birliği ile anlaşma imzalayarak patates kızartmasına alternatif isteyenler için her zaman salata, sebze veya meyve bulundurmaya söz verdi. Ama bu işi daha ciddiye alanlar da var. Los Angeles’da yeni açılan bir dondurma dükkanı, kullandığı elektriğin bir kısmını mekandaki bisikletlerden sağlıyor. Bisiklet dinamoya bağlı, pedal çevirdikçe bedava elektrik üretiyor. Müşterilerinden, dondurmadan aldıkları kaloriyi yakmaları için bu bisikletlerde pedal çevirmeleri isteniyor. “Bir taşla iki kuş”. Çoğu insan kendi çıkarı için daha kolay motive oluyor. Yoksa hayatta kimseye o pedalı zorla çevirtemezsin. Doğal kaynak da tüketilmiyor, zararlı madde de açığa çıkmıyor: ter kokusunu saymazsak. 

Bazı tüketiciler kendini aşmış, başkalarına, topluma karşı da aynı sorumluluk bilincini taşıyor. Kullandığı ürünlerin üretim şartlarına kadar bakıyor. Biraz araştırsanız “Yüz Kızartıcı” şartlarda üretimin ne kadar yaygın olduğunu görürsünüz. Bazen üretim ortamı sağlıksız, bazen de çalışanlar. Birçok tesiste çalışanlar daha çocuk yaşta. Al birini vur ötekine. Hangisi daha kötü bilmiyorum.

Artık tüketici de soruyor. O malı nerede ve nasıl ürettin diyor. Kimi eli değdi. Kimin kanı aktı bunun için diyor. Seyredenler bilir. 2006 yapımı, Leonardo DiCaprio filmi Kanlı Elmas’dan sonra toplumsal bir tepki oluşmuştu. İnsanlar yuva kuracağı müstakbel eşine alacağı elmas yüzükte başkasının kanı olsun istemedi. Elmas ticareti yapanlar temiz olduğu bilinen işletmelerin sertifikalarını vererek halkı ikna etmek için daha çok ter döktü. Benzeri şekilde tüketici ve bu işe gönüllü kuruluşlar her ürünün arkasından gidip sağlıksız üretim şartlarını araştırıyor. Geçtiğimiz yıllarda Apple için elektronik kartlar, mekanik parçalar ve birçok başka parça üreten Tayvanlı FoxConn firmasında art arda intiharlar oldu. Tüketici birlikleri Apple’ı ciddi şekilde baskı altına aldı. Mal alıp, üretim yaptırdığı FoxConn gibi firmalarda çocuk işçi çalıştırılmasının ve köle çalışma koşullarının önüne geçmesini istedi. Ürünü almamakla tehdit etti. Başkan Tim Cook çok zor zamanlardan geçti ve sonunda anlaşmalarına bu şartları koymayı kabul etti.

Günümüzde sosyal firma kavramı yükselişte. Tüketici ürünlerini aldığı firmanın, gelir elde ettiği topumun sorunlarına eğilmesini istiyor. Eğer firma küresel boyutta ise beklenti de artıyor ve küresel sorunlarla ilgilenmesi isteniyor. Spor kıyafetleri firması Nike iyi bir örnek.  Aslında üretim değil bir tasarım firması. Kendi uzman olduğu konuda küresel değerlere saygı duyduğunu göstermek için “MAKING” adlı bir akıllı telefon uygulaması yayınladı. Nike diyor ki “yıllardır yaptığımız her tasarımda ve kullandığımız her ham maddede çevreyi önemsedik. Alın kendi gözlerinizle görün”. Kullandıkları 75 bin hammaddenin çevreye ve insan sağlığına olan etkisini oturup hesap etmişler. Her maddenin bir puanı var. Bir Nike ürünü aldığınızda onun toplam “sorumluluk puanını” bu uygulama yardımıyla öğrenebiliyorsunuz.

Topluma ve çevreye katkıda en kalıcı yararı sağlayan firmalara baktığımda bence kütüğe plaketi Elon R. Musk Motor çakardı. Elon internet çağının yetiştirdiği en önemli girişimcilerden ve elektrikli araç üreten Tesla Motors firmasının ilk yatırımcılarından biri. Tesla, yıllardır elektrikli araç yapmayı geciktiren otomotiv üreticilerinin elinden tüm bahanelerini aldı. Onun araçlarını hem asaleti hem de marifeti ile gerçekten birer tasarım harikası olarak gören bir ben değilim. 2008’de Elon’un fikir babalığını yaptığı Tesla Roadster New York Times tarafından dünyanın en iyi 2. buluşu olarak değerlendirilmişti. Elon, Ferrari gibi arabaların lüks ve konforunu, elektrikli Roadster’a taşıyarak ezberleri bozmuştu. Tesla şimdi de elektrik depolama kavramını insanların evlerine taşıyor. Aslında otomotivde yaptığı gibi yıllardır bildiğimiz ama kimsenin doğru dürüst yapmadığı bir işe el atıyor. PowerWall. Yakında bu ürün çok ses getirecek. Güneş enerjisi kullanması da cabası. En azından bir bakın.