İnsanların İletişimde Oynadığı Oyunlar: Sosyal İletişimdeki Dinamikler

Eric Berne'in "İnsanların Oynadığı Oyunlar" adlı eseri, bireyler arası etkileşimlerin karmaşık yapısını ortaya koyan önemli bir çalışmadır. Berne, insanlar arasındaki ilişkilerin genellikle görünmeyen oyunlar üzerinden şekillendiğini savunur.

Berne, bir oyunu belirli bir başlangıç ve bitiş noktası olan, katılımcıların belirli roller üstlendiği sosyal etkileşimler olarak tanımlar. Bu oyunlar, bireylerin duygusal ihtiyaçlarını karşılarken, genellikle sağlıksız ve manipülatif dinamikler içerir.

Berne, bu oyunları üç ana kişilik durumu olan "Ebeveyn", "Yetişkin" ve "Çocuk" çerçevesinde inceler.

Örnek Oyunlar

a. "Kurban" Oyunu

Bu oyunda bir kişi sürekli olarak başına gelen talihsizliklerden bahseder ve çevresindekilerden yardım bekler. Örneğin, bir arkadaş sürekli olarak iş yerinde kötü muamele gördüğünden bahsederken, bu durumu değiştirmek için hiçbir adım atmaz. Bu durumda, arkadaşları ona yardım etme isteğiyle ona yaklaşırken, aslında onun bu kurban rolünü sürdürmesine katkıda bulunmuş olurlar.

Karpman’ın Kurban Üçgeni bağlamında, bu oyundaki bireyler arasında belirli roller oluşur. Kurban, çaresizliğini dile getirirken, çevresindekiler ya kurtarıcı rolüne girer ya da eleştirici bir tutum sergiler. Bu üçgenin yapısı şöyle işlemektedir:

Kurban: Çaresiz hissettiği için başkalarından yardım bekler.

Kurtarıcı: Kurbanın yardımına koşarak onu bağımlı hale getirir, kendi duygusal ihtiyaçlarını karşılarken kurbanı güçsüzleştirir.

Eleştirici: Kurbanın durumu üzerinden eleştirilerde bulunarak onun bu rollerine katkıda bulunur.

Bu döngü, bireylerin ilişkilerindeki sağlıksız dinamikleri pekiştirir. Kurban, sürekli olarak kurtarıcıdan destek beklerken, bu durum onların ilişkisini zorlaştırır ve kurbanın bağımlılığını artırır.

b. "Şampiyon" Oyunu

Bu oyunda ise, bir kişi diğerlerini eleştirirken kendini daha üstün hissetmeye çalışır. Örneğin, bir çalışan sürekli olarak takım arkadaşlarını başarısızlıkları nedeniyle eleştirirken, kendini takımın "şampiyonu" olarak gösterir. Bu dinamik, takım içinde gerginlik ve düşmanlık yaratır; bu kişi kendini yüceltirken, diğerlerini aşağılar.

c. "Kendini Feda Etme" Oyunu

Bu oyunda, bir kişi başkaları için sürekli olarak özveride bulunur ve bu davranışını bir erdem olarak sunar. Örneğin, bir ebeveyn çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamak için kendi isteklerinden vazgeçer. Ancak bu özveri, zamanla karşı tarafın kendini rahat hissetmesine ve diğerinin ihtiyaçlarını görmezden gelmesine neden olabilir. Bu durum, ilişki içinde dengesizlik yaratır.

Oyunların Sonuçları

Berne, bu oyunların insanların ilişkilerini olumsuz etkilediğini belirtir. Oyunlar, bireylerin duygusal doyum sağlamaktansa, geçici ve yüzeysel bir tatmin sunar. Uzun vadede, bu oyunlar çatışmalara, yanlış anlamalara ve ilişki kopukluklarına yol açabilir.

Sağlıklı İletişim için Öneriler

Berne’in eserinden yola çıkarak, sağlıklı iletişim kurmanın yolları şunlardır:

Farkındalık: Kendi oyunlarımızı ve başkalarının oyunlarını fark etmek, sağlıklı ilişkiler kurmanın ilk adımıdır.

Duygu İfadesi: Duygularımızı açıkça ifade etmek, manipülasyonun önüne geçer.

Sınırlar Koyma: Kendi sınırlarımızı belirlemek, başkalarının bizi manipüle etmesini engeller.

Eric Berne'in "İnsanların Oynadığı Oyunlar" kitabı, sosyal ilişkilerdeki oyunları ve bu oyunların arka planındaki psikolojik dinamikleri anlamak için değerli bir kaynaktır. İnsanların oynadığı bu oyunları tanımak, daha sağlıklı ve yapıcı iletişim yolları geliştirmemize yardımcı olabilir.