“Trustworthy” Nedir ne ve nasıl olunur, bizi ve değer verdiklerimizi nasıl etkiler?

İşim ve uzmanlığım gereği uzun yıllardır çok fazla sayıda insan ve kurum ile iletişimde oldum ve olmaya devam ediyorum. Bu durumun getirdiği güzel farkındalıklardan biri de güvenilir olmanın ne kadar kıymetli olduğu ve böyle bir insan olabilmek için çabalamanın ne kadar doğru bir karar olduğudur.

Hayatımız boyunca kurduğumuz gerek sosyal ilişkiler gerekse iş ilişkilerinde güvenilir insan olmanın ne denli önemli olduğunu, insan hayatında neleri nasıl değiştirdiğini, özellikle yakın çevremizde gördüğümüz örneklerden kolaylıkla anlayabiliyoruz. Aynı sektörde çalıştığım çok sayıda meslektaşım sadece bu yüzden yaptıkları işin değerini görememekte, işlerinden ve kariyerlerinden olmaktadır. Bu yazımda hepimizin çok önem verdiği “güvenilir insan olmak” ya da “güvenmeye değer insan olmak” (Trustworthy) nedir, nasıl olunur konusuna bazı yazılardan çeviriler ve ekler ile değinmeye çalışacağım. 

Hepimizin bildiği üzere Moslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi piramidinde bir insanın en tepedeki ihtiyaçları sosyal ve duygusal ihtiyaçlardır. Saygı, aidiyet, takdir edilmek vb. Dolayısı ile güven duymaya değer olmayan bir insanın bu basamaklara tırmanabilmesi ve kendisini gerçekleştirebilmesi mümkün değildir diyebiliriz.

Hem kendimizi gerçekleştirmek hem de sosyal hayatımızda ve iş hayatımızda daha başarılı ve güzel ilişkiler kurabilmek için nasıl “güvenmeye değer” bir insan olabiliriz?

1.     Öncelikle iyi karakterli olmanız kaçınılmaz. İyi ya da kötünün ne olduğu konusunun bazı kesimlerce tartışmalı olacağını bir kenara bırakıp, toplum normları, iş ahlakı, kendi oluşturduğunuz değerlerden yola çıkarak iyi nedir hepimiz bulabiliriz. Fakat iyi niyetli olmak yetmiyor, hayatta iyi niyetten daha fazlasına sahip olmak gerekiyor. İyi niyetli olmak güzel olsa da, insanlara güvenilir, her zaman elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışan ve net düşünen biri olduğunuzu göstermek çok daha etkilidir. İyi niyetli olmanız durumunda sadece niyetinizi açıkladığınız kişiler bundan haberdar olur fakat iyi karakterli olursanız, diğer insanlar her zaman güvenebilecekleri özelliklere sahip olduğunuzu davranışlarınızdan anlar. Eylemler her zaman kelimelerden çok daha fazlasını anlatır. İyi karakter, iyi, özenli ve düşünceli eylemlerde açıkça görülür.

2.     Güvenilir olmak için sözleriniz ile davranışlarınızın tutarlı olması, verdiğiniz sözlerin yerine getiriliyor olması gerekir. Birisi için bir şey yapacağınızı söylediğinizde, yapmalısınız. İnsanlar bir söze güvenirler ve onu yerine getirmek güvenilir bir kişinin en ayırt edici özelliğidir. Dakik olmak, olacağını söylediğin yerde zamanında olmak, geleceğini söylediğin zaman gelmek vb. Sözünüzü bozmamanız ana şarttır. Söz yerine getirmekte sorun yaşanıyorsa, kişiyle/kurumla koşullar hakkında konuşmalı, ancak sözün yerine getirilmesi için elden gelenin en iyisi yapılmalıdır. Yapılamıyorsa, sessizce kaçılmamalı, Halının altına süpürülmemeli, kulağın üzerine yatılmamalıdır. Görmezden gelmek, güven değerini bir çırpıda siler ve üzerine karşı tarafa hissettirilen değersizliği ekler.

3.     Dürüst olmalısınız. Yapılan her şeyde dürüst olmak gerekir. Dürüstlük, sizinle birlikte duran insanların temel dayanağıdır. Ayrıca dürüstlük, görgü kurallarına sahip olmayı da gerektirir; açık sözlüyken patavatsız olmamak gerekir, kırıcı olmaktan kaçınmalı ve düşüncelerinizi kibarca ifade etmelisiniz. Dürüst olmak isterken “ağzından çıkanı kulağın duysun” durumuna düşmemeniz gerekir. Bazen gerçeği daha tatlı şekilde söylemek mümkündür, böylece acı gerçek daha kabul edilebilir olabilir. Dürüstlük zordur ama har zaman gereklidir. Örneğin: çok az sevdiğiniz bir iş arkadaşınızın gözünde çapak var, bunu o’na söyler misiniz? Elbette, bunu bilmeye ve görünüşünü düzeltmeye hakkı vardır. Zor durumlarda bile her zaman doğruyu söyleyin.

4.     Merhametli, nazik ve düşünceli olun. Güvenilir olabilmek için sahip olunması gereken en önemli özelliklerden bir tanesi de empatidir. Empati yeteneğinizi geliştirin, olayları değerlendirirken kendinizi diğer insanların yerine koyun, olaylara onların bakış açısından bakın, acılarını ve mutluluklarını düşünün. Empati, içten hissedilmeli ve deneyim yoluyla öğrenilmelidir aksi durumda kazanamazsınız. Buna sahip olana kadar olaylara diğer kişinin bakış açısından bakma alıştırması yapın. İçsel olarak güçlü ve kendini iyi yetiştirmiş olduğunuz ve diğer kişiyi düşünebildiğiniz zaman, güvenilir biri olarak görülmenin yanı sıra adaletli de olacaksınız.

5.     Size güvenerek paylaşılan sırları saklayın. Sosyal hayatınızda ya da iş hayatınızda insanlar size güvenerek bir şeyler söylerler çünkü size güvenirler. Bu asla kopmaması gereken bir bağdır. Size bu güveni veren kişi aksini yapabileceğinizi söylemedikçe, bu sırları sıkı sıkıya korumalısınız.

6.     İyi arkadaşlar edinin. Sizin güvenilir karakterinizi bozacak davranışlara sokabilecek, güvenilmeyen insanlardan uzak durun. Bunun yerine tıpkı sizin gibi güvenilir, ilgili ve güçlü olmayı hedefleyen iyi karakterli insanları bulun. Birbirinizi destekleyin ve yaşam boyunca iyi insanlar olarak gelişmeye devam etmek için birbirinize yardım edin. Nicelikten çok nitelik durumu hayattaki her şey kadar arkadaşlıklar için de geçerlidir. Herkese karşı arkadaş canlısı olmak harika bir özellik olsa da, size yakın olan kaliteli arkadaşlara sahip olmak genellikle bu ilişkinin çok daha sağlam ve karakterli insanlardan oluştuğunu gösterir.

7.     İnsanları aldatmayın, yalan söylemeyin. Hayatımızda çoğu zaman aldatma ve yalan söylemenin zor bir durumdan kurtulmanın en doğru ve en kestirme yolu gibi göründüğü zamanlar olacaktır. Siz yine de gerçeğin eninde sonunda ortaya çıkacağını bilmelisiniz. Aldatma veya asılsız beyanlarınız ortaya çıkmadan önce kötü eylemleri, kötü haberleri ve kötü olayları kontrol altına almak daha iyidir. Daha iyi ve daha büyük bir insan olun ve gerçeği söyleyin ve olayları örtbas etme davranışından kaçının. Gerçeklerin öyle ya da böyle her zaman ortaya çıkacağı gerçeğini kendinize sürekli hatırlatın. Hepimizin bildiği üzere doğruyu söyleyen insanların hiçbir şeyi hatırlamak için kendilerini zorlamasına gerek yoktur. Yalanı devam ettirmek acı gerçek ne olursa olsun gerçeği söylemekten her zaman daha yorucu ve yıpratıcıdır. Ortaya çıktığında size verdiği zarar daha büyüktür.

8.     Dedikodudan ve imalardan kaçının. Bunların hiçbiri güvenilir algılanmaz. Güvenilirlik konusuyla ya da bu karakterle tamamen zıt bir davranış oluştururlar. Dedikodu yapmaktan kaçının ve insanlar hakkında sinsi önerilerde bulunmayın. Açıkça konuşun, gerçeklere güvenin. Dedikodu ortamı var ise uzak durun, o gün sizi etkilemese de ileride etkileyecektir. Genelde iş ortamınızda ya da sosyal çevrenizde ufak dedikodu grupları olduğunu görürsünüz. Bu gruplardan uzaklaşın, yaptıklarını tasvip etmediğinizi açıkça ifade edin. Gerçeğin her zaman bir çıkış yolu bulacağını unutmayın, bu yüzden işe yaramazlıklarla uğraşmayın.

9.     Gerektiğinde özür dileyin ve özür dilemekten korkmayın. İnsanlara, bir hata yaptığınızı, bir konuda yanlış yaptığınızı veya durumun tamamen sizin hatanız olduğu için üzgün olduğunuzu söyleyin. Bir şeyi neden yaptığınızı açıklamak isteyebilirsiniz, ancak bu duruma göre değişir. Bazen özür dilemek ve hatanızı sahiplenmek en iyisidir. Özrünüzün ardından durumu telafi etmek için elinizden gelenin en iyisini yapın. Onlara şimdi daha iyi, daha güvenilir bir insan olmak için elinizden gelenin en iyisini yaptığınızı gösterin.

10.  Kısa vadeli kazançlar yerine uzun vadeli ilişkiyi hedefleyin. Ufak hesaplar peşinde olmayın. Önemsediğiniz birini aldatmak, yalan söylemek ya da başka bir tabirle arkasından iş çevirmek size her aman kaybettirecektir. Herhangi bir ilişkide işler iyi gitmiyorsa, durumu değiştirecek anahtar iletişimdir, hile yapmak ve aldatmak değildir. İlişkinizdeki tıkanıklıklara çözüm bulmaya çalışmak için açıkça konuşun. Açıklık ve sorunları çözme isteği, güvenilir bir kişinin işaretleridir. Sosyal hayatınızda ve iş hayatınızda çözmediğiniz her sorun ilişkilerinizi sorunlar yumağına dönüştürecek şeylerin başlangıcı olabilir. Bu sebeple her sorununuzu karşılıklı iletişim yolu ile çok ileri atmadan çözmeye çalışın.

11.  Güvenilir olmanın bir yolculuk olduğunu, bir bitiş noktası olmadığını bilmelisiniz. Kötü alışkanlıkları, kötü bir tutumu ve başkalarına kötü tepki verme biçimlerini değiştirmek her insan için kolay değildir ve farklı sürelerde gerçekleşir. Özellikle geçmişte zor bir insansanız, güven kazanmak da zaman alır. Yine de, özellikle güvenilir, dürüst ve iyi karakterli olduğunuzu davranışlarınızla kanıtlamaya devam ettikçe bu gerçekleşecektir. Güçlü ve güvenilir durduğunuzda, daha anlamlı ilişkiler kurarsınız. Becerileriniz ve güçlü yönlerinizle güçlü bir şekilde uyumlu işler yaparsınız. Bu durum sizi daha mutlu yapacaktır.

12.  Güvenilir olmanın, yaşamınız, iş hayatınız, başarılarınız ve değer verdiğiniz insanların yaşamları, onların mutlulukları vb. için değerli bir olgu olduğunu kendinize her zaman hatırlatın. Önem verdiğiniz kişiler, sizin sözünüze güvenebileceklerini, onurlu ve dürüst olduğunuzu anladıklarında, hayat size daha büyük ve gerçek sorumluluklar getirecektir, büyük olayların ve oluşumların yöneticisi olacak ve saygı duyulacaksınız. Bunlar amaçlanmaya değer şeylerdir.

13.  Güçlü olmalısınız. Hayatın bir popülerlik yarışması olmadığını hiçbir zaman unutmamanız gerekir. Bazen insanlar dürüstlüğünüzü, kabalıklara karşı gösterdiğiniz gücü ve dedikodu ya da dedikodu yayma konusundaki isteksizliğinizi takdir etmeyeceklerdir. Bu, tüm insanların hayatta daha iyi değerlere sahip olma konusunda kendi kavrayışlarına varmaları gerektiğini anlayarak yaşamanız gereken bir gerçektir. Güvenilir insan olmak adına kendinizi ve davranışlarınızı geliştirirken bu ve benzeri durumlar ile de savaşmak zorunda kalacaksınız. Bu durumların ilkelerinizi bozmasına izin vermemeniz gerekir.

14.  Kendinize inanın ve her zaman içinizdeki iyiliği destekleyin, güçlendirin. Güçlü temellerden başladığınızda hayatta her durumda en iyisini yaparsınız. Kendinize güvenin ve kendinizi sevin ki bu içsel güveni ve sevgiyi başkalarına da aktarabilesiniz, onlara güç ve iyi niyetle güvenip onları sevebilesiniz. Kendinizi geliştirmek veya şekillendirmek için başkalarına ihtiyacınız olmadığını bilmek, güvenilir olmanıza yardımcı olacaktır çünkü sadece iyi hissetmek için başkalarının egolarını okşamanıza gerek yoktur. Ayrıca, güvendiğiniz biri tarafından ara sıra ihanete uğradığınızda (bu olacaktır) güçlü olun, çünkü ne olursa olsun devam edecek kapasiteye, iradeye ve dayanıklılığa olmalısınız.

“Güvenmeye değer” bir insan olmak bize ve değer verdiklerimize ne kazandırır?

1.     Başkalarına güven duymanızı kolaylaştırır ve var ise güven problemlerinizi ortadan kaldırır. Tabi ki herkese her koşulda güven duymazsınız dolayısı ile güvenilir olmak sizi kolay aldatılabilir biri yapmaz ama güvenilir bir karaktere sahipseniz güvenmek için arayacağınız davranışları hemen ve doğru bir şekilde ölçebilirsiniz.

2.     İlişkilerinizi güçlendirir. Başkalarının desteğini aldığınızda, başarılı olmak için daha büyük bir şansımız olur çünkü bizi zorlayan hedeflere ulaşmak için çevremizdekilerin duygusal desteğine her zaman ihtiyaç duyarız. Güçlü ilişkilerimiz olduğunda duygusal desteğin gelmesi daha kolaydır. Güçlü ilişkiler, diğer kişiye saygı ve inanç üzerine kuruludur. Güvenilirlik, bu ilişki esaslarının her ikisinin de güçlendirilmesine yardımcı olur.

3.     Liderliğinizi güçlendirir. Yetkin liderler, değişimi etkilemek ve insanları motive etmek için nüfuzlarını kullanır. Amy Cuddy, "etki kazanmanın en iyi yolunun sıcak ve yakın davranışlar ile duygusal bir güç birleşimi" olduğunu açıklıyor. Güvenilirlik, büyük liderler için gerekli olan nüfuz faktörünü artırır.

4.     Öz farkındalığınızı keskinleştirir. Günümüz liderlerinin sınırlarını, güçlü ve zayıf yönlerini tanımaları gerekiyor. Thacker, güvenilir olmanın bir liderin "bilişsel, duygusal ve davranışsal beceri" yoluyla daha bilinçli olmasına yardımcı olduğunu açıklıyor. Güvenilir olmak kendinizi ve başkalarını doğru görmenize ve daha az kişisel önyargıyla durumları anlamlandırmanıza olanak tanır. Daha farkında olarak benlik duygumuzu derinleştirebildiğimizde, bir takıma, soruna ve hatta bir ilişkiye neler getirebileceğimize dair daha fazla netlik için yer açarız.

5.     Şüpheli zamanlarda kararlılığınızı güçlendirir. Keskin bir öz-farkındalık duygusuyla, güvenilir liderler, şüpheye neden olan durumlarda daha kolay hareket edebilirler. Şüphe tamamen kaçınılmaz değildir. Liderler, zor zamanlarda kararlılıklarını artırmak için tutarlı karakterlerine güvenebilirler.

6.     Bakış açınızı genişletir. Güvenilir olmak size insanları bu gerçekle yok etme yetkisi vermez: "Ben dürüstlük yaptım!" Kişisel yaşamınızda veya profesyonel yaşamınızda, birine ve işe yardımcı olmak için dürüst olmalısınız. Bir kişinin güvenini yok etmek, motivasyonunu düşürmek veya potansiyelini azaltmak için dürüst olunmaz.

7.     Davranışlarınızı değerlerinizle uyumlu hale getirir. Güvenilir liderler sürekli olarak kendi öz farkındalıklarına ilişkin içgörüler ararlar, buna kişisel değerlerini bilmek de dahildir. Değerlerinizi bilmek, liderlik ettiğiniz yolda daha tutarlı olmanıza yardımcı olur. Tutarlılık güven doğurur.

Kaynaklar;