ULUSLARARASI HUKUK VE GÜÇ KULLANIMININ SINIRLANDIRILMASI

     ULUSLARARASI HUKUK VE GÜÇ KULLANIMININ SINIRLANDIRILMASI

Konunun başlığı dahi sorunludur. “Ulus”,  “uluslararası”, “hukuk”, “uluslararası hukuk”, “güç”, “gücün kullanım şekli”, “ gücün kullanım sınırı “ kavramları binlerce yıldır ortak bir görüş etrafında tanımlanamamıştır. Milyarlarca insanın ağzından düşürmediği “hukuk” ve “adalet” kavramlarının dahi ortak bir tanımı yapılamamaktadır. Devlet, egemenlik, bağlayıcılık kavramlarında da tanımlama sorunu bulunmaktadır.  

Milyarlarca insan ve milyonlarca düşünür binlerce yıldır insan hayatı için çok önemli bu kavramların ortak tanımını yapamamasının nedeni;  menfaat duygusu yahut iç dürtüsüdür. Duygu kavramı, sevgi, aşk , yardımseverlik gibi yüce düşünceleri de barındırdığından iç dürtü kelimesini kullanmak daha doğru gibi gözüküyor.

İnsanlık tarihi savaşlar tarihidir. Savaş; güçlünün  güçsüzü yok etme yahut boyunduruk altına alma faaliyetleri bütünüdür. Savaşın taşla, sopayla, kılıçla, tankla, topla, füzeyle, uçakla, atomla,  yapılmış olmasının önemi olmadığı gibi savaşta insanların, hayvanların, kölelerin yahut robotların kullanılmasının da önemi yoktur. Sonuçta teknolojik gelişmelere bağlı olarak güçlü, elindeki gücü sonuna kadar kullanarak güçsüzü yok etmekte yahut boyunduruk altına almaktadır. Tarih olarak bizlere öğretilenler; bilinen en eski Mezopotamya tarihinden 21 yüzyıl ekonomik ve siyasi savaşlarına kadar  bütün tarih boyunca güçlünün nasıl güç elde edip dünyayı idare etmeye çalıştığıdır. Daha ilginç olan konu ise;  büyük yıkımlar yaparak en büyük gücü elde etmiş kişiler, dünya kahramanı olarak öğretilirler.  Nesilden nesile aktarılan güç hikayeleri ve kahraman figürleri; hepimizde iç dürtüsel olarak daha fazla güç elde etme temayülüne neden olmaktadır. Güç zehirlenmesi yaşayan insan , en vahşi hayvanlardan daha vahşi olmaktadır. Çünkü diğer hayvanlardan farklı olarak insan bu gücünü artırmada aklını da  kullanmaktadır. Ayrıca güç, cezbedicidir. Gücün çevresindekiler güce yakın olmak ve ona yaranmak isterler.   

 Hukuk fakültelerinde okuyanlar bilirler , uluslararası hukuku anlatan hocalar  “ güç hukukudur” şeklinde başlarlar derslerine. Sonra toplumsal düzen ve kurallardan başlayıp, antlaşmalara, devlete, egemenliğe, uluslararası örgütlere, kuvvet kullanmaktan diplomatik ilişkilere kadar yüzlerce konu anlatılır öğrencilere. Teori ile pratik hiçbir zaman birbirlerine uymaz uluslararası hukukta. Güçlü sonunda her zaman haklıdır ve sorgulanamaz.

Ancak yeni neslin kahraman figürleri biraz daha farklılaşıyor. Devlet, egemenlik, bayrak, güç , savaş, ırk, kültür ve inanç kavramlarına yeni nesil olumsuz tepki veriyor. Çünkü bu kavramlar aynı zamanda savaşı, mücadeleyi birbirini yok etmeyi, düşmanlığı artırıcı unsurlar olarak görülüyor. Bu gerçeklerin vahşi sonuçları karşısında , kendini daha fazla sanal aleme bağlıyor yeni nesil. Geçmiş nesiller,  bütün kavramları kendi güçlerini artırmak için kötüye kullanmış ve bununla da övünmüştür. Bu yüzden geçmiş nesillere saygı yerine düşmanlık başlamıştır.

Dünya gündemi çok hızlı değişiyor. Afganistan işgali , İran- Irak savaşı, Sovyetlerin ve komünizmin  çöküşü , Körfez savaşı ve Irak ın işgali , Arap Baharı ve iç darbeler ABD- Çin ekonomik savaşı, salgın hastalıklar derken Ukrayna işgaline geldik.  Dünya , güç oyunlarını seyrediyor. Seyrederken de güçlüden ve bu güç oyunlarından tiksiniyor. Bütün kutsal değerler ve kavramlar da örseleniyor ve şüpheyle karşılanıyor. Dünyanın kutsal değerlerini haykıranlar; demokrasi ve özgürlük diyorlar, savaş- kıtlık ve ölümle sonuçlanıyor. Bahar diyorlar kan ve darbe yeşeriyor.  Yanındayız diyorlar arkadan hançerleyip kan ve göz yaşını şehvetle seyrediyorlar. Din diyorlar köleleştiriyorlar, barış diyorlar işgal ediyorlar. Her şey yalan ve ikiyüzlülük üzerine kurulmuş. Böyle bir geçeklikten sanal aleme sığınış  kaçınılmazdır. İnsanlar yakın zamanda etik olmayan iç dürtülerden kurtulmak için gönüllü olarak kendi beyinlerine kontrol ciplerini taktıracaklardır. Kimbilir belki de o gün çip taktırmayanlar ahlaksız olarak algılanacaktır.

 Güç kullanımının sınırlandırılması için uluslararası bir çok örgütler kurulmuştur. Uluslararası ceza mahkemeleri oluşturulmuştur. Ancak bu örgüt ve mahkemeler de sonuçta güçlünün örgütü ve mahkemesi haline gelmiştir. Yani dünya hiçbir zaman beşten büyük olmamıştır. Uluslararası ekonomik çıkarların,  her şeyin üstünde olduğunu Ukrayna işgalinde bir kez daha görüyoruz. BM güvenlik konseyinde işgali kınama kararına dahi  Hindistan ve BAE  çekimser oy kullanmış. Bu davranıştan ,  Hindistan ın Çin tarafından işgal edilmesinde  yahut BAE nin ;  Suudi Arabistan tarafından kendi topraklarına ilhak edilmesinde herhangi bir sakınca görülmediği anlaşılıyor.   

 Güç ancak denk yahut daha üst bir güç tarafından sınırlandırılabilir. Yani vahşi doğa kanunları esasen insanlar tarafından kurulan düzenlerin de temel ilkesi olma özelliğini korumaktadır. Bu durumda hiçbir  toplumun , kimyasal dahil  her türlü silahlarla en büyük güç odağı olmasının dışında hayatta kalma şansı bulunmamaktadır. Artık bütün yaşam konforumuzdan vazgeçip silahlanalım!. Dünyada güç ve silahın dışında etkili bir unsur bulunmamaktadır. Hukukun bu dünyanın neresinde olduğu ve ne işe yaradığı suali binlerce yıldır cevapsızdır ve cevapsız kalmaya da devam etmektedir. Geçmiş nesillerin kötü mirasına rağmen bakalım gelecek nesiller bu sorunu nasıl çözümleyecek.

01- ULUSLARARASI KAMU HUKUKUNA GİRİŞ

A. Toplumsal Düzen ve Kurallar

B. Uluslararası Hukukun Gelişim Dönemleri

C. Uluslararası Hukuk ile Ulusal Hukuk Arasındaki Faklar

03- KAYNAKLAR – ANTLAŞMALAR 1

A. Kaynaklar:

·       Maddi Kaynaklar

·       Şekli Kaynaklar

B. Antlaşmalar

C. Antlaşmaların Uygulanmasıyla İlgili Temel İlkeler:

·       Ahde Vefa İlkesi

·       Devamlılık İlkesi

·       Geriye Yürümemesi İlkesi

·       Tarafları Bağlama/Nisbilik İlkesi (En Çok Gözetilen Ulus Kaydı)

D. Antlaşmaların Yapılışı

05- DİĞER KAYNAKLAR

1.  Teamül

·       Özellikleri

·       Oluşumu

·       Sınıflandırılması

2.  Öğreti/Doktrin

3.  Yargı Kararları

4.  Hukukun Genel İlkeleri

06- ULUSLARARASI HUKUKUN KİŞİLERİ

A. Devletler ve Unsurları:

·       Sınırları Belirli Bir Ülke

·       Nüfus

·       Siyasi Otorite

·       Egemenlik (KKTC’nin Durumu)

B. Uluslararası Örgütler

C. Sınırlı Olarak Ele Alınan Gerçek Kişiler

08- DEVLET 2

A. Devletin Yetkisi:

·       Devletin Cezai Yetkisi (Mülkilik İlkesi, Vatandaşlık İlkesi, Koruma İlkesi, Edilgen Kişilik İlkesi, Evrensellik İlkesi)

·       Devletin Hukuki Yetkisi

B. Devletlerin Sorumluluğu:

·       Sorumlulukla İlgili Uluslararası Düzenlemeler

·       Sorumluluğu Ortadan Kaldıran Haller (Meşru Müdafaa, Mücbir Sebep)

·       Sorumlusu Olmayan Zarar (Zararın Giderimi: Eski Hale Getirme, Tazminat, Tatmin)

·       Önlem ve Yaptırımlar (Misilleme ve Zararla Karşılık)

10- ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

A. Uluslararası Hukuk Kişileri

B. Uluslararası Örgütlerin Tarihçesi

C. Uluslararası Örgütlerin Organik Yapısı

D. Uluslararası Örgütlerin Sınıflandırılması:

·       Coğrafi Sınıflandırma (Evrensel -Küresel- Örgüt, Bölgesel Örgüt)

·       Amaçlarına-Faaliyet Alanlarına Göre Sınıflandırma (Genel Konulu Örgütler, Uzman Örgütler)

·       Yetkiye Dayalı Sınıflandırma (İşbirliği Örgütü, Uluslarüstü Örgüt);

E. Uluslararası Hükümet Dışı Kuruluşlar:

·       Üyeleri

·       Amaçları

·       Faaliyetleri

·       Hukuki Rejimi

F.  Uluslararası Örgütlerin Ortak Özellikleri:

·       Sena Meray’a Göre

·       Mehmet Emin Çağran’a Göre

G. Uluslararası Örgütlerin Unsurları:

·       Akdi Anlaşma

·       Gönüllülük Esası

·       Sürekli Organların Varlığı

·       Uluslararası Hukuka Bağlılık

·       Geniş Kapsamlı Uluslararası Örgüt Tanımı ve Özellikleri

13- ULUSLARARASI HUKUKTA KUVVET KULLANMA

A. Kollektif Kuvvet Kullanma

B. Tek Taraflı Kuvvet Kullanma:

·       Tarihi Süreç

·       Kuvvet Kullanmanın Çeşitleri (Doğrudan Kuvvet Kullanma, Dolaylı Kuvvet Kullanma)

C. Meşru Müdafaa İstisnası

·       Önleyici Meşru Müdafaa

·       Bireysel – Kollektif Meşru Müdafaa

D. İnsani Amaçlı Müdahale İstisnası

15- ULUSLARARASI CEZA HUKUKU

A. Uluslararası Suçlar

B. Uluslarası Suçlar İçin Kurulmuş Ceza Mahkemeleri:

·       Nurnberg Mahkemesi

·       Tokyo Mahkemesi

·       Eski Yugoslavya ve Ruanda ile İlgili Ceza Mahkemeleri

C. Uluslararası Ceza Mahkemesi:

·       Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Organları

·       Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi (Maddi Yargı Yetkisi: Saldırı Suçu, İnsanlığa Karşı Suçlar, Soykırım Suçu, Savaş Suçu; Yargı Yetkisinin Niteliği; Yargı Yetkisinin Kabulü)

·       Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Diğer Yetkileri

17- DİPLOMATİK İLİŞKİLER VE KONSOLOSLUK İLİŞKİLERİ

A. Diplomatik İlişkilerin Kurulması

B. Doğrudan Görüşme Yöntemi

C. Diplomatik Temsilcilik (Diplomatik Misyon):

·       Görevliler

·       Diplomatik Temsilcinin Atanması – Görevinin Sona Ermesi

·       Diplomatik Temsilcinin Görevleri

·       Diplomatik Temsilciye Görevi Sırasında Getirilen Sınırlamalar

·       Diplomatik Temsilcilerin Ayrıcalıkları ve Bağışıklıkları

D. Konsolosluk:

·       Görevliler

·       Konsolosun Atanması – Görevinin Sonlanması

·       Konsolosun Görevleri

·       Konsolosun Ayrıcalıkları ve Bağışıklıkları

02- ULUSLARARASI HUKUKUN GEÇERLİLİK ALANLARI

A. Devletler Hukuku Kurallarının Dayanağını Açıklayan Felsefi Yaklaşımlar:

·       Doğal Hukuk Görüşü

·       İradeci Görüş

·       Objektivist Görüş

B. Uluslararası Hukukun Sujeleri:

·       Devlet

·       Uluslararası Örgütler

·       Hükümet Dışı Kuruluşlar

·       Bireyler

C. Uluslararası Hukuk ile İç Hukuk Arasındaki İlişki:

·       Dualist Görüş

·       Monist Görüş

·       Türkiye’deki Uygulama

D. Uluslararası Hukukun Dikkate Alınmasının Sonuçları

04- ANTLAŞMALAR 2

A. Antlaşma Metinlerinin Hazırlanışı

B. Antlaşma Metinlerinin Geçersizliği

·       Yok Sayılma

·       İptal (Mutlak İptal Sebepleri, Nisbi İptal Sebepleri)

C. Antlaşma Çekinceleri

D. Antlaşmaların Yorumu

E. Antlaşmaların Yürürlüğe Girmesi

·       Türkiye’de Süreç

·       Uluslararası Hukukta Süreç

F.  Antlaşmaların Değiştirilmesi ve Sona Erdirilmesi (Temelden Değişiklik Talebi)

07- DEVLET 1

A. Devlet Ülkesi:

·       Ülkesiz Devlet Olmaz İlkesi (Sınırların Belirlenmesi, Ülkeler)

·       Sınırların Değiştirilemezliği İlkesi

·       Ülkenin Kazanılması ve Kaybedilmesi (Zamanaşımı ile Kazanma, Fetih ve İlhak ile Kazanma, Yargı Kararı ile Kazanma, Devir Yoluyla Kazanma)

B. Devlet Türleri:

·       Bağımsızlık (Tam Bağımsız, Sınırlı Bağımsız)

·       Yetki (Tam Yetkili, Sınırlı Yetkili)

·       Örgütlenme Biçimi (Basit Devlet, Birleşik Devlet)

C. Devletin Tanınması:

·       Hukuki Tanıma/De Juve

·       Hükümetin Tanınması (Hükümet Değişikliği Halinde, Sürgündeki Hükümet)

·       Fiili Tanıma (De Facto)

09- DEVLET 3

A. Halefiyet/Ardıllık:

·       Anlaşmalara Haleflik

·       Mal, Borç ve Arşivlere Haleflik

B. Azınlık/Ekaliyet:

·       Uluslararası Hukuka Göre Azınlık

·       Türkiye’nin Azınlıklarla İlgili Düzenlemesi

C. Devletin Tek Taraflı İşlemleri:

·       Tanıma

·       Kınama

·       Söz Verme

·       Vazgeçme

11- BİRLEŞMİŞ MİLLETLER VE ORGANLARI

A. Genel Kurul

B. Güvenlik Konseyi

C. Ekonomik ve Sosyal Konsey

D. Vesayet Konseyi

E. Uluslararası Adalet Divanı

F.  Genel Sekreterlik

12- ULUSLARARASI HUKUKTA İLKELER

A. Devletlerin Egemen Eşitliği

B. Self Determinasyon

C. Uluslararası İnsan Hakları ve Kaynakları:

·       Teamüller

·       Hukukun Genel İlkeleri

·       Uluslararası Antlaşmalar

·       Yargı Denetimi

14- SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU

A. İlkeler:

·       Gereksiz Acılara Sebep Olmama İlkesi

·       Ayrım Gözetme İlkesi

·       Sadakat İlkesi

·       Çevre Üzerinde Ağır Sonuçlar Doğuracak Silah ve Yöntemlerin Yasaklılığı İlkesi

·       Orantılılık İlkesi

·       Mülke Zarar Vermeme İlkesi

B. Korunan – Korunması Gereken Gruplar:

·       Yaralılar ve Hastalar

·       Esirler

·       Siviller

16- UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ

A. Uluslararası Uyuşmazlıkların Çözümü:

·       Kuvvet Kullanma

·       Kuvvet Kullanma Tehdidi Yasağı

B. Barışçıl Çözüm Yolları

C. Siyasi Çözüm Yolları:

·       Görüşme

·       Dostça Girişim

·       Arabuluculuk

·       Soruşturma

·       Uzlaştırma

D. Hukuki Çözüm Yolları:

·       Hakemlik

·       Uluslararası Yargı Organları (Uluslararası Adalet Divanı)

18- ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU

A. Uluslararası Deniz Hukuku’nun Tarihi

B. Deniz Yetki Alanları

C. Esas Çizgi

D. Ulusal Sınırlar İçindeki Deniz Yetki Alanları:

·       İç Sular

·       Kara Sular

·       Uluslararası Boğazlar

·       Takım Ada Devleti ve Takım Ada Suları

E. Ulusal Sınırlar Dışındaki Deniz Yetki Alanları:

·       Bitişik Bölge

·       Kıta Sahanlığı

·       Münhasır Ekonomik Bölge

·       Açık Deniz (Bayrak Yasası, Açık Denizde Sıcak Takip)