XVII. Finance Break

25-26 Kasım 2023 tarihlerinde düzenlenen 17. "Finance Break" etkinliğine katıldım. Bu değerli etkinliğin gerçekleşmesine katkı sağlayan BUİK Ekonomi ve Finans Alt Kurulu'na ve birbirinden değerli konuşmacılara teşekkürlerimi sunarım.

25 Kasım Cumartesi günü etkinlikte ele alınan konu başlıklarından bazı önemli noktaları paylaşmak isterim:

A)    Halka Arz Çılgınlığı ve Borsanın Geleceği (Işık Ökte Fon - Yöneticisi)

• 2021 yılında Türkiye'de yaklaşık 1.5 milyon yatırımcı bulunurken, bu sayı 2023 yılında 8 milyonun üzerine çıkmıştır. Ancak bu yatırımcıların büyük bir kısmı yatırım yapma amacıyla değil, finansal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla borsaya katılmıştır.
• Türkiye'de halka arzlar, kitle fonlaması mantığıyla gerçekleşmektedir. Bu, özkaynaklarına göre yüksek borç oranına sahip şirketlerin halka arz edilmesi anlamına gelmektedir.

• Son iki yılda görülen halka arzların artmasının ana nedeni, bankacılık sistemindeki "kredi verme" sorunudur. Şirketler, bu kredi sorununu aşmak ve büyümek için halka arz yoluna gitmektedir.

B)    Fijital Bankacılık (Mehmet Gökmen Uçar - CFO-Finance)

• Pandemi döneminde, tüm şubelerimizin bir gün boyunca kapalı olduğu bir dönem yaşandı. Tüm şubeler kapalı olmasına rağmen, personelimiz uzaktan çalışıyordu ve işler sorunsuz bir şekilde yürüdü. Hatta o gün, bono ihraç işlemi dahi gerçekleştirdik.

• Bu deneyim sonucunda "FİJİTAL" terimi ortaya çıktı. Fijital, fiziksel ve dijitalin birleşiminden türetilen bir kavramdır. Bu kavram, mobil veya internet ortamında çözülemeyen sorunlar için müşterilerin şubeye gitmeden "müşteri temsilcisine" bağlanabileceği bir yapıyı ifade eder.
• Şu an yaşadığımız dönemin ruhu, bilgiye saygı duyma ve teknolojik yenilikleri benimseme konularına büyük önem veriyoruz.

C)    Gömülü Finans ve Dijital Cüzdanlar (Ozan Bayülgen- General Manager at Hepsipay)

• Hepsipay’i “alışveriş arkadaşı” olarak konumlandırıyoruz. Kapalı devre cüzdan şeklinde çalışan Hepsipay, Hepsiburada platformu üzerinde kredi kartlarının saklandığı ve tek tıkla ödeme yapılabilen, iptal ve iadelerin hızla yapılabildiği, alışverişlerden ödül paralar kazanılabilen bir hizmet.
• Banka entegrasyonları ve “dijital veresiye” adını verdiğimiz Hemen Al Sonra Öde ürünüyle aslında müşterilere yeni vadelendirme çözümleri sunuyoruz.
• “Cüzdanı dolduran krediler” dediğimiz yeni bir özellik daha ekliyoruz. İş ortağımız bankalarla beraber geliştirdiğimiz bir arayüzle müşteriler, anında tüm iş ortağımız olan bankalarımıza başvuruda bulunup onay veren bankalar arasında kıyaslama yaparak alışveriş kredisi alabiliyor, krediyi kaç ayda geri ödeyeceklerini seçiyorlar. Anında çalışan ihtiyaç kredisini aldıktan sonra ödeme noktasında Hepsipay’den karekodu okutarak ödemeyi yapıyor.

D)    Amerikan Marketlerinde Trading (Anton Panayotov Ace Trading CEO)

• Yatırım, bir kumar değil, matematik, analiz ve veri kümesinin bileşenlerinden oluşur.
• Başarılı bir trader olmak için sahip olmanız gereken özellikler şunlardır: Tutku, disiplin, mental güç, adaptasyon yeteneği, kişisel gelişmeye açıklık, özgüven ve zorluklara karşı direnç.
•  Şirketlerin ve varlıkların değerini birçok faktöre bağlı olarak belirleyebilirsiniz, ancak Bitcoin gibi kripto paralar için bu tür bir değerleme mümkün değildir.Aynı şekilde, Meta veya Microsoft gibi geleneksel şirketlerin performansını yükselişini satış, kar beklentisi, büyüme gibi değerlere bağlayabilirsiniz. Ancak kripto paralar için bu tür bir değerleme yapılamaz.
• Risk yönetimi çok önemlidir. Politik riskler, ekonomik riskler gibi faktörler içeren bölgelere yatırım yapmak, getiri potansiyeli ne olursa olsun çok risklidir. Bu nedenle, paranızı güvende olduğunu düşündüğünüz yerlere yatırmanız gerekmektedir. Öncelik güvenlik, ardından kar olmalıdır.

E)    Küresel Ekonomik Görünüm: Trendler ve Tahminler (Şant Manukyan Uluslararası Piyasalar Direktörü) 

• Birçok kişi, getiri eğrisine dayalı olarak ABD'de bir resesyon beklentisi içine girdi. Ancak ABD'de resesyon yaşanmamasının nedeni, kamu harcamalarının artmasıdır. Kamu harcamaları, hane halkının ve özel sektörün gelirlerinin hızla artmasına katkı sağlıyor.
• Çin'de ise önümüzdeki yıllarda %2 veya %3'ten fazla büyüme beklenmiyor. Bu durumda, Çin hükümetinin yatırımların bir kısmını hane halkına kaydırması gerekebilir.
• Dünya genelinde devasa bir demografik değişim yaşanıyor. Doğum ile ölüm sayısını gösteren grafikteki eğrilerin birbirine yaklaşması, bu demografik değişimi göstermektedir. Bu demografik değişim, işgücü, talep, talep çeşidi, jenerasyonlar arası ilişkiler, yatırım ihtiyacı gibi birçok konuyu tamamen değiştirebilir.

F)    Dijitalleşen Dünyada Finansta Kariyer (Barış Dönmez Financial Operations Director – Şişecam)

• Manuel olarak yürütülen işler, yapay zeka teknolojisinin gelişimi ile inanılmaz bir şekilde verimli, hızlı ve hata olasılığı düşük bir şekilde otomatik hale gelmektedir.
• Özellikle rutin işlemlerden oluşan muhasebe işleri, yapay zeka tarafından tamamen otomasyonlaştırılmıştır.
• Şişecam olarak, blockchain tabanlı bir uygulama ve akıllı sözleşmeler aracılığıyla dış ticaret işlemlerini şeffaf ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirdik. Ancak gümrük gibi fiziksel işlemlerin de blockchain üzerinde entegre bir şekilde gerçekleştirilmesi için tüm paydaşların bu sisteme uyum sağlaması gerekmektedir.
• "Citizen developer" kavramını tanıtmak isterim. Bu bireyler, IT veya BT alanlarında çalışmayan ancak finansal anlayışa sahip ve low-code veya no-code platformlarını kullanabilen kişilerdir. Bu rol, iş birimleri arasında köprü görevi görür ve bu yetkinliğe sahip kişilere sektörde artan bir talep vardır. Bu becerinizi özgeçmişinizde vurgulamanız önemlidir.
• Veri analizi, veri görselleştirme, temel seviye programlama ve yapay zeka konularını öğrenmenizi veya bu becerilerinizi geliştirmenizi tavsiye ederim.

G)   ASD ESG ve Finansın Geleceği (Ayşe Nazlıca-TSKB Sürdürülebilirlik Koordinatörü)

• "TSKB" tarafından gerçekleştirilen Greenbond ihracı, Türkiye’de ilk kez başlatılmış ve bugün 10 milyon USD seviyesine ulaşmıştır.
• ICMA (Uluslararası Sermaye Piyasaları Derneği) tarafından yayınlanan "Yeşil Tahvil Prensipleri" ve "Sosyal Tahvil Prensipleri" önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından yayınlanan Yeşil Borçlanma Aracı ve Yeşil Kira Sertifikaları Rehber Taslağı, ICMA'nın yeşil tahvil ilkeleri doğrultusunda hazırlanmıştır.
• Sürdürülebilir finansman çerçevesi, ihraççılar için kritik öneme sahip bir belgedir, ancak zorunlu değildir.
• Çerçeve hazırlanırken "İkincil Taraf Görüşü" alınmalı ve etki analizi için bir çerçeve oluşturulmalıdır. SKA (Sosyal ve Çevresel Etki Değerlendirme) ve AB Taksonomisi de kredi etki analizi için yöntemler sunmaktadır.
• Sınırda Karbon Düzenlemesi, 1 Ekim 2023'te resmi olarak yürürlüğe girmiştir ve 2025 yılı itibariyle maddi yükümlülükleri içerecek şekilde uygulanmaya başlayacaktır. Bu nedenle firmalar, emisyon miktarlarını doğru hesaplamalı, azaltmalı ve sürdürülebilir yatırım planları geliştirmelidir. Ayrıca, ulusal ve uluslararası düzenlemeleri yakından takip etmelidirler. Bu önlemler alınmazsa, firmalar rekabet gücünü ve pazar payını kaybetme, gelirlerinde azalma, itibar kaybı ve hukuki risklerle karşı karşıya kalabilirler.

H)    Davranışsal Yanılgıların Finansal Kararlarımıza Etkisi (Attila Köksal- CFA T-Gate Yönetim Kurulu Üyesi)

• Davranışsal finans, psikoloji biliminin yatırımcı davranışları ve piyasa üzerindeki etkisini araştıran bilim olarak tanımlanabilir.
• Her gün ortalama 35.000 üzerinden karar alıyoruz. Gün içinde bu kararlarımızı etkileyen birçok husus bulunmaktadır. 
• Etkin piyasa hipotezinde yatırımcıların verdikleri kararlarda rasyonel davrandığı ve finansal karar alma süreçlerinde tüm bu bilgileri dikkate aldığı üzerinde dayanmaktadır. Davranışsal finansta ise aşırı iyimserlik, aşırı güven, tutuculuk gibi bilişsel kaynaklı, otokontrol, bağlanma veya belirsizlikten kaçma gibi duygusal kaynaklı, ayrıca taklit, sürü davranışı gibi sosyal etkileşim kaynaklı yanılgılarımız var.
• Beklenti teorisi, deneysel gözlemlerden yola çıkılarak geliştirilmiş bir modeldir ve asıl davranışın ne olduğunu açıklamaya çalışır. Diğer bir anlatımla, Beklenti Teorisi, olması gereken ile ilgilenmeyip var olan ile ilgilenir.
• Bilişsel psikoloji üzerine yapılan birçok çalışma, bireylerin kendilerini olduğundan daha fazla yetenekli kabul ettiklerini ortaya çıkarmıştır. Böyle bir durumda psikologlar, insanların kendi bilgilerini aşırı, riskleri düşük tahmin ettiklerini ve olayları kontrol etme yeteneklerini abarttıklarını ifade etmektedirler.

İ)      Crypto – Şimdi Nereye? (Efe Bulduk - Co-Founder at FirstBatch)

•  Bitcoin'in arzı, 21 milyon adetle sınırlıdır, bu nedenle ürünün arzı tamamen sona erecektir. Ancak altın gibi diğer varlık sınıfları için yeni keşifler arzı etkileyebileceğinden, arzın tamamen sona ermesi gibi bir durum söz konusu değildir.
• Kripto piyasasında yapısal sorunlar bulunmaktadır. Bu sorunlardan biri, kripto al-sat işlemlerinin büyük bir kısmının Binance gibi platformlarda gerçekleşmesi ve piyasayı domine etmesidir. Binance CEO'su Changpeng Zhao'nun ayrılışı, bu oranı bir miktar azaltmış olsa da bu sorun tam anlamıyla çözülmüş değildir. Bir diğer sorun ise stablecoin'lerin düzenlenmemiş olmasıdır. Bu sorunların kademeli olarak çözülmesi gerekmektedir.
• Kripto varlıklar, başlangıçta Bitcoin ile bir ödeme sistemi olarak başladı, ancak sonrasında Ethereum gibi üzerine projeler inşa edilebilen protokoller, takas işlemleri için protokoller gibi birçok gelişme yaşandı. Bu alan sürekli gelişen bir yapıya sahiptir. Son dönemde, kripto varlıklardaki ölçekleme sorunlarını çözmek için zero-knowledge ve rollup gibi sistemler ortaya çıkmıştır.

 Türkiye'de halka arzın yükselişi, dijital bankacılığın önemi, gömülü finans ve dijital cüzdanların geleceği, Amerikan marketlerinde trading stratejileri, küresel ekonomik görünüm ve demografik değişim gibi konuların tartışıldığı etkinlikte, finans sektörünün geleceği hakkında değerli bilgiler sunulmuştur. Ayrıca davranışsal finansın yatırım kararları üzerindeki etkisi, kripto varlıkların geleceği ve sürdürülebilir finansman konularında da önemli bir vurgu yapılmıştır. Bu etkinlik, sektörün geleceğini anlamamıza yardımcı olmuştur.