Een stadswandeling door Weert met oog voor oude monumenten en hypermoderne kunst? Ja, je leest het goed: we gaan de historische binnenstad van Weert combineren met de mooiste street art van de stad in een wandelroute van 6 kilometer. Je zou het niet snel vermoeden bij dit op het eerste oog misschien wat suffig provinciestadje, maar het oude Weert gaat verrassend met haar tijd mee.
Deze door mijzelf ontworpen stadswandeling kun je onderaan het artikel als pdf downloaden, evenals een gpx-bestand van de route. Ga je mee op pad?
> spring direct naar de routebeschrijving en gpx-bestand
Het spoor: startpunt van de stadswandeling Weert.
We starten de wandeling vanaf het station Weert. Het station zelf is al meteen het eerste oogstrelende monument dat we tegenkomen. Kijk vooral even naar de klokgevel boven de entree en het kenmerkende achthoekige torentje, waarop het wapen van Weert is aangebracht. Ook van binnen is het een erg mooi behouden gebouw, met onder andere een “wachtkamer derde klasse”.
Ook het Graaf van Hornepad start bij het station. Dit is een Lange Afstands Wandelpad door de groene regio rondom Weert.
Historisch gezien was de aanleg van de spoorlijn van groot belang voor Weert. De stad had een roemrijk verleden in de lakenhandel en beleefde van 1450 tot 1550 een gouden eeuw. Met de onthoofding van de Graaf van Horne (we gaan hem nog heel veel tegenkomen deze stadswandeling) kwam daar een einde aan en eeuwenlang bleef Weert een geïsoleerd dorpje, zij het met stadsrechten. Pas met de komst van het spoor kwam de Weerter economie weer goed op gang.
Het Spoorpark
Het eerste deel van de stadswandeling door Weert gaat door het zogenoemde Spoorpark. Het woord “park” is misschien een wat overdreven term voor dit smalle strookje groen, maar dat kwam als winnaar van een prijsvraag uit de bus. Het parkje is in 2014 geopend in een poging het gebied naast het spoor zo groen mogelijk te houden. En al is het dan maar smal, vergeleken met veel andere steden, waar de spoorzones vaak lelijk en onveilig aanvoelen, is het hier best een aardig begin van de wandeling.
Het Zuilen Kabinet: een street art museum
Als we aan het einde van het Spoorpark het tunneltje doorgaan, dan komen we aan bij de Boshoverbrug. Hieronder wacht ons de eerste street art verrassing: Het Zuilen Kabinet. Het Zuilen Kabinet is een permanente en gratis openlucht tentoonstelling, in september 2021 officieel geopend (YouTube).
Op de betonnen pijlers onder de brug zijn tientallen graffiti-kunstwerken aangebracht door lokale, nationale en internationale kunstenaars. Initiatiefnemer en curator is Geert Loijen, artiestennaam Sapo, die dit in 2019 heeft gerealiseerd. Ook ’s avonds te bezoeken, want de Het Zuilen Kabinet is met blauwe ledlampen verlicht.
Tesla
Steken we de brug over, dan komen we meteen nog een indrukwekkende mural tegen. Het transformatiehuis van Enexis is, eh…, getransformeerd tot een ode aan Tesla. Nee, niet de auto, maar Nikola Tesla, de uitvinder van de wisselstroom. Het kunstwerk uit 2017 van Gart Smits en James Jetlag omvat alle zijden van het huisje.
WWW: wandelen langs de Weerter “Willemsvaart”
We vervolgen onze weg langs de Zuid-Willemsvaart. Het kanaal uit de periode 1825, gegraven als beter bevaarbaar alternatief voor de Maas, moest vooral de verbinding tussen de industrie in het zuiden en de handel in het noorden van Nederland bevorderen. Niet veel later verklaarde België zich onafhankelijk, maar het kanaal hebben we nog steeds.
De Meelfabriek in Weert
Al direct aan het begin zien we de meelfabriek, een rijksmonument waarvan de oudste delen uit 1906 komen. De fabriek stond lokaal bekend als “de maelmuuële van Van de Venne”. Het is nog steeds in bedrijf, na diverse overnames als onderdeel van een grote internationale coöperatie.
Sint Odamolen
Even verderop aan de andere kant van het kanaal tref je een nog oudere type meelfabriek: een windmolen. Het is de Sint Odamolen uit 1884. De traditionele windmolens hadden uiteraard zwaar te lijden onder de opkomst van de efficiëntere meelfabrieken en met name in de decennia na de Tweede Wereldoorlog verdwenen bijna alle beroepsmatige windmolenaars. Het lijkt haast wel of de eigenaar van de Sint Odamolen dit verval wil benadrukken door het achterstallig onderhoud te laten oplopen. Het is treurig om te zien hoe de ooit zo sierlijke molen langzaam staat weg te rotten. Snel doorlopen maar.
Er bestaan ook speciale wandel- en fietsroutes langs molens in de regio die er beter aan toe zijn dan de Sint Odamolen.
De Wertha Mouttoren
Even verder aan de overkant wederom een markant gebouw en een stukje industriële geschiedenis van Weert. Ik heb het over de Mouttoren die ooit behoorde bij bierbrouwerij Wertha. De brouwerij ontstond in 1908 en was in de jaren ’30 regionaal zeker geen kleine speler. Een strategische alliantie met Oranjeboom uit Rotterdam leidde uiteindelijk tot een fusie in 1964 en het merk Wertha verdween. In 1969 stopte het brouwen hier helemaal. Het gebouw werd gesloopt, met uitzondering van de Mouttoren. De toren wordt momenteel gerenoveerd en geïntegreerd in nieuwbouw met luxe appartementen. Binnenkort wordt hier het Wertha Bier Museum gevestigd.
Suffolk regiment (en nog een molen)
We wandelen hier trouwens over de Oude Suffolkweg, vernoemd naar het Britse Suffolk regiment dat Weert op 22 september 1944 bevrijdde. Langs het kanaal staat er een speciaal monumentje voor, maar om eerlijk te zijn is de street art die hieraan herinnert mooier. Op de achtergrond overigens een andere molen: de Wilhelminus Hubertusmolen, die gelukkig in betere staat verkeert en op afspraak wel te bezichtigen is.
Het Stadspark van Weert
Na de Zuid-Willemsvaart komen we aan in het Stadspark van Weert. Het zal wel iets Weerts zijn, maar ook dit park is nauwelijks groter dan een forse achtertuin. Het wordt momenteel gerenoveerd en bijna in grootte verdubbeld en dan nog is het nog geen drie hectare groot. Maar het is wel historische grond. Want hier stond het kasteel van de enige echte Philips van Horne.
Philips van Montmorency, beter bekend als graaf van Horne, staat in alle Nederlandse geschiedenisboeken. Koning Filips de II van Spanje vond namelijk dat hij te weinig deed om het protestantisme de kop in te drukken. Horne werd samen met de graaf van Egmont tot voorbeeld gesteld en in 1568 letterlijk een kopje kleiner gemaakt. Het was ongekend, ook voor die tijd, dat de adel op zo’n wijze geëxecuteerd werd. De gebeurtenis was de opmaat voor de opstand van de Nederlanden en het begin van de Tachtigjarige Oorlog. En daarmee het ontstaan van Nederland als staat.
Hier, in wat nu het Stadspark is, stond het kasteel van de Van Hornes. Kasteel Nijenborgh bestond uit een burcht, een voorhof en grachten. Het kasteel werd in 1702 verwoest en raakste sindsdien verder in verval. Nu staan er enkel nog wat ruïneresten, zoals de poort en een stuk van de muur. En een relatief nieuw herenhuis, dat in de 19e eeuw op de resten van het kasteel is gebouwd.
Het stadspark wordt momenteel dus vernieuwd en de vorm van de voormalige burcht zal op veel plekken terugkomen. Het voorhof wordt met heggen aangegeven en er komen paadjes langs de oude kasteelmuur. In het midden zal een (nieuw) ruiterstandbeeld van de graaf van Horne worden geplaatst, het enige ruiterstandbeeld in Limburg. Voor onze route betekent dit dat we voorlopig niet door het stadspark kunnen lopen, maar er omheen zullen moeten gaan. Eventjes geduld nog, dus.
De graaf van Horne gaan we in de binnenstad van Weert nog vaker zien op diverse muurschilderingen. Weert is trots op “hun graaf”. Vooral in 2018, precies 450 jaar na de onthoofding, was er veel aandacht voor Van Horne in de stad. De murals met Van Horne zijn dan ook in dat jaar aangebracht.
De binnenstad in met de stadswandeling in Weert
Maar dan, eindelijk, gaan we echt de binnenstad in. We gaan via het Kasteelplein en lopen nog even langs een bronzen beeldje van een paard dat alleen op zijn linker voor en achterbeen staat, een telganger. Het verwijst naar de historische functie van dit plein, waar vroeger een paardenmarkt was. Meteen na het beeldje duiken we de parkeergarage in.
De muntgarage
Het is misschien niet zo gebruikelijk om bij een stadswandeling een parkeergarage te bezoeken, maar hier doen we het wel. En met reden. Want ook in deze garage staan een aantal coole murals. Eerst komen we een icoon van Weert tegen: Johnny Hoes, de volkszanger en producer. De bestverkochte single allertijden staat nog altijd op zijn naam: Ach was ik maar bij moeder thuis gebleven. Dat deed de geboren Rotterdammer niet: hij woonde en werkte lange tijd in Weert, onder andere op de plek van de parkeergarage bij het station (wie weet, misschien heb je er wel geparkeerd bij de start van deze stadswandeling). Hij is hier in Weert in 2011 op 94 jarige leeftijd overleden en wordt dus met een muurschildering geëerd.
Even verderop bij het verlaten van de parkeergarage is nog een lange muurschildering, met aan het einde weer een icoon van Weert. Ditmaal is het Antje van de Statie die landelijke bekendheid genoot door haar vlaaien. Meer over Antje, haar vlaaien en haar standbeeld, lees je in mijn blog over het Graaf van Horne wandelpad.
Het muntgebouw
Dan komen we aan bij het moderne en overdekte winkelcentrum de Muntpassage. Weert was in de 16e eeuw, zoals eerder gezegd, een belangrijke en welvarende stad en had zelfs het recht om zelf munten te slaan. De laatste graaf die dat deed was de eerdergenoemde Philips van Montmorency, graaf van Horne. Het muntgebouw mag met recht dus een van de meest belangrijke monumenten in Weert genoemd worden. Toch loop je er bijna langs zonder het op te merken, omdat het muntgebouw half is ingebouwd in het winkelcentrum. De ene kant staat aan de Muntpromenade en is enigszins onopvallend. De andere kant staat binnen in het winkelcentrum. Bijna zoals bij deze wandelroute wordt oud en nieuw hier dus gecombineerd, maar in dit geval vind ik het persoonlijk minder geslaagd.
Vlak voordat je het winkelcentrum inloopt, loop je trouwens nog onder een muurschildering door. Een portret van de graaf van Horne, Van Egmont en Willem van Oranje, de hoofdrolspelers van het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Wie overigens de vierde persoon in de schildering is, heb ik nergens kunnen achterhalen. Los daarvan, letterlijk genomen waren er slechts twee “hoofdrolspelers”, maar daar zal ik verder geen halszaak van maken
Top 100 monument Sint Martinuskerk
We lopen een stukje verder en komen uit bij veruit het mooiste en belangrijkste monument van Weert: de Sint Martinuskerk. Het is zelfs één van de honderd belangrijkste monumenten van Nederland en staat op de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg.
De kerk is om meerdere redenen bijzonder. Ik noem er maar een paar, want anders wordt dit toch al te lange blog nog veel langer.
- Het is één van de twee laatgotische hallenkerken van Nederland, waarbij de zijbeuken even groot en even hoog zijn als het schip.
- De toren van de kerk is 76 meter hoog en in de wijde omtrek te zien. Maar vroeger was de toren nog een heel stuk langer en was toen zelfs de op twee na hoogste toren van Nederland. Helaas blies een najaarsstorm in 1940 de spits eraf.
- Van buiten is de kerk vrij sober, maar je moet vooral ook eens binnenkijken. Talloze glas-in-loodramen en schilderingen zijn heel erg de moeite waard. Check van tevoren even de openingstijden.
- De Graaf van Horne, daar is hij weer, heeft zijn hart aan de kerk verpand. Letterlijk. Zijn hart ligt hier begraven. Waar zijn lichaam is begraven is niet helemaal duidelijk. Dat kan ook hier in de kerk zijn, maar dat kan ook bij het kasteel geweest zijn.
Het laatste deel van de stadswandeling Weert
De Sint Martinuskerk in Weert is, letterlijk en figuurlijk, het hoogtepunt van deze stadswandeling. We hebben nog een kilometertje te gaan tot we weer terug zijn bij het startpunt. Maar ook in deze laatste kilometer valt er nog van alles te zien.
Het Birgittenesserklooster
In de Maasstraat tref je een klooster aan, oorspronkelijk in de 15e eeuw gesticht door Franciscanessen en later bewoond door Augustinessen. Die laatsten hielden kronieken bij die een belangrijke bron zijn voor geschiedkundig onderzoek. In 1843 vestigden Birgitinessen uit Uden zich hier. Het klooster is nog steeds als klooster in gebruik, als bezinningsoord. Je kunt er overnachten in de B&B of vergaderen in een rustige ambiance, en toch in hartje Weert.
Nog twee muurschilderingen van Van Horne
De laatste twee street art objecten die we tegenkomen, zijn beide gewijd aan Graaf van Horne. In een zijstraatje van de Maasstraat vinden we een mural met wederom Philips van Horne, ditmaal zit hij stoer op een paard en in riddertenue.
Hoe anders is dat bij de laatste muurschildering, op de zijkant van Theater de Huiskamer. Hier zie je de laatste momenten van Van Horne, de beul met zwaard achter hem. “Ik, Philips van Horne, smeek om vergeving” staat erbij geschreven.
Het nieuwe stadhuis van Weert.
We sluiten de stadswandeling af met het nieuwe stadhuis van Weert. Het is geopend in 2014 en, tja, wat moet je ervan zeggen. Het is niet helemaal mijn smaak, zullen we het daarop houden? Maar volgens anderen sluit het gebouw juist heel goed aan op de binnenstad. “De bakstenen gevels hebben een sobere opzet en geveldoorbrekingen worden waar nodig omlijst met hardsteen”, aldus een geheel objectieve kenner (lees: de architect zelf).
Het paadje tussen het stadhuis en het appartementencomplex ernaast kan mij dan meer bekoren. De kromming en de zuilen zorgen voor een alleraardigst lijnenspel.
Vrolijke elektriciteitskasten
Maar pas echt vrolijk word ik van het elektriciteitskastje een steegje verder. In Weert zijn een aantal elektriciteitskasten in het centrum voorzien van spreuken van echte Weertenaren, uit elke wijk één. Wij lopen hier langs het kastje met een quote van een zekere Willem uit Keent. De levenswijsheid is in het Weerter dialect: “Gae motj ieërst koêlekop zeen vuuërdejje kwakkert kuntj waere”. Ben je het Limburgs niet machtig? Kom dan snel deze stadswandeling in Weert doen. De vertaling staat namelijk op de bovenkant.
Praktische informatie over de stadswandeling Weert van Bestemming Buitenlucht
- Startpunt: Stationsplein, voor het station Weert
- Lengte 6 km
- De route is losjes gebaseerd op de street art fietsroute en de digitale stadswandeling van de VVV.
- Parkeren kan in de Parkeergarage Stationsplein (betaald). Deze parkeergarage staat op de plek waar vroeger het pand van Johnny Hoes stond.
- Op zondagen, ook op koopzondagen, is het aan de straat gratis parkeren. In dat geval lun je parkeren iets verderop aan de Sint Maartenslaan.
Routebeschrijving van de stadswandeling Weert (pdf)
Download hier de stap-voor-stap routebeschrijving van de stadswandeling in Weert.
Gpx-bestand van de stadswandeling Weert
De gpx-track van deze stadswandeling door Weert kun je downloaden met de knop hieronder.
Blijf op de hoogte!
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Marko,
Als geboren en getogen Weertenaar, Rogstaeker in hart en nieren moet ik zeggen: compliment. Een heel leuke blog en ik heb je niet op één foute kunnen betrappen. Chapeau.
Dank je voor het compliment, Vincent. Ik besteed altijd veel tijd aan research, dus fijn dat het klopt.
Marko,
Heel mooi beschreven! Bij het zuilen kabinet kunnen enkele kunstwerken tot leven gebracht worden via een ter plaatse te scannen QR code. Echt een aanrader!
Dat is een goede toevoeging, inderdaad. Dank je!