Hizmetkar Liderlik Neden Giderek Daha Fazla Önem Kazanıyor?

Yeni bir yıla daha adım atmamızın ardından, Geleceğin Liderlik Becerileri başlıklı yazı serimizde bugün, son dönemde çok daha sıklıkla duymaya başladığımız bir lidelik stili olan "Hizmetkar Liderliği" ele alarak devam ediyoruz.

“Hizmetkar Liderlik” yaklaşımı ne anlama geliyor? Organizasyonlar bu liderlik stiline neden giderek daha çok ihtiyaç duyuyorlar? Bunu geliştirebilmenin yolları nelerdir? gibi pek çok soru ile ilgili sizlere yeni ve farklı fikirler verebilmeyi ve farkındalıklar yaratabilmeyi umuyorum.

Hizmetkar Liderliği Organizasyonlarda Önemli Hale Getiren Nedir?

Yeni kurulan ve / veya çağımızın yaşanan tüm değişim ve dönüşümlerinin tam ortasında  vizyoner ve çevik bir bakış açısı ile ilerlemeyi ve alanında öncü ve yenilikçi olmayı hedefleyen örgütlerde, artık eskide kalmış olan otokratik liderlik gibi klasik anlayışları benimsemiş liderler; gücün kötüye kullanımı, etik dışı uygulamalar, çalışanların iyilik hali, iş-yaşam dengesinin bozulması gibi sorunları fark edememekte ve bunlarla ilgili yaratıcı çözümler üretememektedirler.

Oysa günümüzde en çok ihtiyaç duyulan ve yakın gelecekte de önemli olmaya devam edecek gibi görünen buna benzer sistematik sorunlara, kalıcı ve yaratıcı çözümler bulan liderlik anlayışının yaygınlaşmasıdır.

Bugün pek çoğu belki henüz liderlik koltuğunda oturmayan ancak iş dünyasında sayıları giderek artan Z kuşağı (1996-2012) sakinlerinin de, hali hazırda pek çoğu yöneticilik ve hatta liderlik koltuklarında görev alan ve hemen her işi, “Bunun bana faydası ne?” sorgu süzgecinden geçiren bir yapıya sahip olan Y kuşağı (1980 – 2000) mensuplarının da aslında temelde ortak noktaları, başarmak istedikleri görev ve ulaşmak istedikleri amaçlarına ulaşırken, gelişimlerine ve iyilik hallerine yatırım yapan, ellerinden gelenin en iyisini yapabilmeleri için onları güçlendiren bir liderlik anlayışına ihtiyaç duymalarıdır.

Hizmetkar Liderlik Nedir?

Hizmetkar Liderlik kavramını ilk kez ortaya atan Robert K. Greenleaf’in ardından, Hizmetkar Liderlik Merkezi’nin yöneticiliğini yapan Larry Spears, Greenleaf'ın öğretisinden de yola çıkarak, Hizmetkar Liderliğin on karakteristiğini listelemiştir.

Pek çoğu, koçluk şapkasına sahip olan liderin yetkinlikleri ile benzerlik gösterse de; Hizmetkar Liderin ayrıldığı temel nokta, aynı zamanda “takipçilerine hizmet etme” misyonunu da barındırmasıdır. Bu hizmet etme misyonunun ise, en zorlayıcı kısımlarından birisi, liderin zaman içerisinde, diğerlerini önceliklendirmekten, kendini feda ettiğinin farkına varamaması ve tükenmişlik girdabına doğru ilerleyebilmesi riskidir. ( Fedakarlık Şeması)

O nedenle, bir Bütünsel Şema Koçu olarak; bu liderlik stilinin, fedakarlık şemasına teslim olmadan yürütülebilmesi için bu alanda yetkin ve şema bilgisine sahip bir yönetici koçu ile birlikte çalışılmasının önemini de vurgulamak isterim. 

Şimdi bu bahsedilen karakteristikleri biraz tanımlamaya çalışalım:

1.     Dinleme: Burada iletişimin önemine vurgu yapılır. Hizmetkar liderler söylenenleri iyi algılayarak, önyargısızca dinlerler ve grubun isteklerini belirlerler.

2.     Empati: Hizmetkar liderler diğerlerini anlamaya çalışırlar ve empati kurarak onları kabul ederler.

3.     Duygusal İyileştirme: Kendilerini ve diğerlerini duygusal olarak iyileştirme ve bir bütün yaratma potansiyelleri vardır.

4.     Farkındalık: Greenleaf bu kavramı; “Keskin biçimde uyanık, makul biçimde rahatsız” şeklinde tanımlar.

5.     İkna: Örgüt içinde karar alınırken hizmetkar lider, konumsal yetkiden ziyade ikna kabiliyetine inanır.

6.     Kavramsallaştırma: Bulunduğu günün ötesini düşünür ve yeteneklerini büyük hayallerle pekiştirir.

7.     Öngörü: İçinde bulunulan durumun getiri ve götürülerini önceden sezme yeteneğine sahiptir.

8.     Sorumlu Yöneticilik: Önceliği başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak olarak görür.

9.     İnsanların Gelişimine Adanma: Takipçilerinin ve çalışanlarının kişisel, profesyonel ve manevi gelişimlerine adanırlar.

10.  Birlik Oluşturma: Toplulukların ve birliklerin önemine vurgu yapar

Hizmetkar Liderlik Stilinin Çalışanlar Nezdinde Öne Çıkan En Önemli Özellikleri Nelerdir?

Bu alanda gerek ülkemizde gerekse uluslararası arenada yapılan pek çok bilimsel araştırma gösteriyor ki; çalışanlarca, en önemli ve öncelikli Hizmetkar Liderlik özellikleri aşağıdaki gibi sıralanıyor: 

Güçlendirme: Çalışanların işlerini yaparken sorumluluk almalarını destekleyen yeteneklerini geliştirmek için destekleyen ve cesaretlendiren liderlik anlayışı. 

Geride Durma: Diğerlerinin parıldamasına izin vermek ve hatta bunun için çaba göstermek.  

Tevazu: Liderin güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesi, çoğu zaman bir zayıflık gibi algılansa da aslında bir erdem olan; hatalarını kabul edip, ders alabilmesi ve diğerlerinden öğrenebilen önyargısız bir zihin yapısına sahip olabilmesidir.

Sorumlu Yöneticilik: Genel olarak kişisel kontrol ve beklentiler yerine topluma karşı sorumluluk besleyerek, bu yolda etik davranışlar sergilemektir.      

Hizmetkar Liderlik Yaklaşımı Nasıl Geliştirilebilir?

Her zaman olduğu gibi gelişim ve değişim aslında “farkında olmak” ile başlıyor. Farkında olabilmek içinse, insanın kendisi ile cesurca göz göze gelebilmesi ve aşağıdaki gibi kafa açıcı soruları kendine yöneltebilmesi gerekiyor.

• Benimsediğim liderlik stilini nasıl tanımlarım?
• Bir çalışan olarak, kendim gibi bir liderle çalışıyor olsam; en zorlandığım ve en keyif aldığım konular neler olurdu?    
• Benimsediğim liderlik stilinin beni ve ekibimi desteklediği ve engellediği alanlar neler?
• Yukarıda bahsedilen Hizmetkar Liderlik yaklaşımı ve yetkinlikleri göz önünde bulundurulduğunda, kendimi hangi alanlarda geliştirmeye ihtiyaç duyuyorum?
• Bunları geliştirirken benim için en zorlayıcı noktalar neler olabilir?
• Bu zorlayıcı noktalar için kendimi nasıl destekleyebilirim?
• Bu gelişim alanlarımla ilgili yol almam, beni ve organizasyonumu nasıl etkiler?

Bu ve benzer sorular ile öncelikle gitmek istediğiniz yönü belirleyip, kendinize bir yol haritası çıkartabilirsiniz. Sonrasında ise, bu yolu nasıl yürüyeceğinizin size özel şifrelerini keşfetmek önemli olacaktır.

Farkında olmak ve değişim ihtiyacı olan alanlar üzerinde kaybolmadan çalışabilmek ve yol alabilmek bazen tek başına zorlayıcı olabilir. Böyle bir zamanda, deneyimli bir yönetici koçu ile çalışmak, size bu konuda daha güvenli ve konforlu bir seyahat fırsatı sunabilir.   

Evet o zaman kendinizi ve liderlik stilinizi gözden geçirmek için iyi bir yerdesiniz.

Haydi başlayın! Bakalım neler keşfedeceksiniz.

Sevgilerimle,

Hande Tüzel