Je nam nooit een duik, dit alles ís een duik

🎤 Als ‘t leven spreken kon. Wat zij doet in alles waar haar natuur vanzelfsprekend prijkt.

"In Anishinaabemowin, the language of the Anishinaabe people, the word for a running horse is “bebezhigoogzhii.” According to Anishinaabe elder Dr. Shirley Williams, the term translates to “one who runs with one hoof in front of the other” in English. As she tells me this, the static image of a horse in my mind’s eye springs into motion—its power and speed activated by the word’s inference of clipping and clopping. “The word [quite literally] describes how the animal runs, what it does,” Dr. Williams says."

Niet zo lang geleden had ik een gesprek met een groep mededeelnemers in een training. Het innemende, diepgaande, beeldrijke en levenskracht oproepende 'Women who run with the wolves' van Clarissa Pinkola Estés kwam ter sprake. De Nederlandse vertaling van de titel - De Ontembare Vrouw - kwam voorbij, met afkeuring van een aantal aanwezigen. Ik wilde daar tegenin gaan, het raakte een gevoelige noot. Wild gebied in mij. De Engelse titel is actiever, beeldrijker, wilder, wijzer. En zeker: dichterbij, áls natuur aanvoelend. Het intrigerende was dat ik dit óók zo voelde en het eens was met de kritiek. Iets in mij verdedigde de vertaling. Noem het een ego structuur gebaseerd op verinnerlijkte machtsstructuren, dat is al een mond vol. "Ontembaar", verdedigde ik, voelde goed. Alsof ik iets dat in haar kracht staat door ook weelderig poreus en beweeglijk te zijn, door op te gaan in een zelforganiserende groep die het individu zowel temt als bevrijdt, van mij af wilde zetten en stollen, projecteren tot een vaststaand beeld. Ik, de ontembare vrouw. Waar? In een ivoren toren?

Zowel mijn gevoelde nood om mijn intuïtie ietwat pronkerig te temmen als mijn relationele conditionering om de nadruk op een gestold ík te leggen roepen nu ongemak in mij op. Te meer omdat ik immer speel met taal, onze huiselijke gesprekken vol stonden en staan van beeldspraak, woorden die het samenwerken dat een relatie is benadrukken. En levendigheid en taal altijd al één voor mij zijn, zoals taal en muziek innig verbonden zijn. Trilling. Trillen.

Één van de eerste blogs die ik als 19-jarige schreef en publiceerde, begon als volgt: IK BEN EEN WERKWOORD. Zie je de ironie?

Taal is ook kunst. Kunst is een passage naar beleving, een passeren, een zijn in de tussenruimte waar 'worden' de constante is.

"Life—aliveness—is baked into Anishinaabemowin. It is dominated by verbs, the active ingredients in every language that pulsate with the being and breathing and doing and moving of life. I ask Dr. Williams what the Anishinaabemowin word for “nature” is. Inaadiziwin, she says, which in English means “way of life.” Nature is something lived—not a static noun that refers to someplace separate from the human-built world as is often the case in Western languages."

De overgave aan de actieve en activerende taal, om het maar zo te noemen, wilde ik honoreren bij het schrijven en publiceren van de bundel Intens mens.

ZINLEVEND

We zijn springlevend.

De zin van ons leven is bij het uitspreken ervan alweer opgeheven – ademt door, zwiert, stokt en slokt.

Het moment zelve is nooit gevangen te houden in een gestold begrip, wijze reflectie of absurdistische verbeelding. Het moment is een medium, een doorgeefluik van ontelbare andere momenten, gecomprimeerd tot wat we dé zin noemen.

Een rijstkorrel rolt van het aanrecht en plakt onder je voetzool. Irriterende zin. Je legt met afkeer zoveel details vast, dat het geheel volledig uit het zicht verdwijnt, je spreekt dermate abstract dat de lust uit de zingeving wegtrekt. Het water uit de douchekraan blijft koud, je moet de dag doorstaan met een nare droom achter de kiezen, een lens scheurt tijdens een gewichtig gesprek.

Je ademt door, reflecteert op wat er gebeurt, ontspant je in een woordgrap en weet dat je de zin van nu overmorgen al vergeten bent, niet zal herinneren.

We leren dat we niet uit het beleven kunnen stappen, om haar van een veilige, helaas ook betekenisloze afstand te beoordelen. We zitten er altijd middenin. Zin plakt, discrimineert, lucht op. Soms ervaren we schrijnend weinig contact met de levenslustige buikgevoelens die dit gevoelige, beweeglijke middenin weerspiegelen – maar zin trekt zich daar niks van aan, ze ademt dóór, ook als pure nutteloosheid, weerzin.

Uit: Intens Mens

Sommige stukken tekst getuigen van het verlangen naar een talige ambacht die lééft en levendigheid in de lezer aanspreekt, aan doet zwellen, eén laat worden met zijn én worden, ik én omgeving, voorbij de eigenlijk waanzinnige dui-ding Dé Natuur. Schrijver en lezer leven op hun gedeelde contactgrens.

De teksten zijn ook ontstaan via een innerlijke en uiterlijke, wrijvende en frustrerende dialoog met een dominante geestelijke gezondheidszorg waarin het leven dat zo complex, stromend en één en al verbinding is, gereduceerd werd en vaak nog wordt door zelfstandige naamwoorden, gebrek aan context die het gecentreerde 'ik' als beweging en relatie toont en invoelt, verminderd bewustzijn en integratie van cultuur brengt en als ik eerlijk ben: een zeer treurige taal die geen recht deed en vaak nog doet aan de eindeloze, cirkelende gelaagdheid van werkelijk beleefde levensverhalen.

Er zijn blinde vlekken die ik heb richting mijn talige wonden, een maatschappelijk systeem reflecterend waarin reductie, schadelijke verzelfstandiging en afweer de norm is. Taal mag onze wildheid erkennen, mag wildheid zíjn en ís het ook. Taal mag ons doen opleven, verlevendigen en de kracht van woordelijk onderscheidingsvermogen belichamen door contactgrenzen, bewegings - en vormingskracht en overgave aan ontembare natuurwetten in te bedden als een krachtig, stemgegeven onderbuikgevoel. Rakend.

Het was redactrice Dr. Alice K. Burridge die mij wees op de levendige aanwezigheid van natuur in mijn schrijven tijdens haar voordracht bij de feestelijke publicatie van de bundel. Warempel, je hebt helemaal gelijk. Natúúrlijk! Met grote dank en een verinnerlijkte remming herlas ik mijn teksten, een intimiderende activiteit omdat iets in mij angstig werd voor de wolven die als woorden in mijn reflecties rondrende.

Zelfs mijn tikkende vingers op het toetsenbord rennen met, als de wolven. De ene vinger soms sneller dan de ander, elkaar inhalend als een op twee handen te tellen pact snuffelende, joelende en elkaar aanmoedigende wolven. Woorden als wolven, soms elkaar aanrakend door een woord dermate uit te strekken en rekken dat de gesuggereerde beweging geen ruimte meer laat voor dwingende en geconditioneerde projecties van de schrijver of lezer, gevoel (energie in beweging) vraagt en ís, met een bewustzijn dat luistert naar het ritme en vertellen van het tikken alsof het een intuïtieve weersvoorspelling is van de emergente windrichting van het verhaal.

Spríng, dans, zing. Slaap, slik, stap. Om de zin te leven. Lustopwekkend levendig neem je een duik in je beleving, waar angstopwekkende wrijving een dunne scheidslijn met opwinding en uitgelatenheid kent, waar je opnieuw en ditmaal met goedschikse zelfspot herkent: zin is, meer nog dan te géven, een ervaring om te beleven. Leven.

Je nam nooit een duik, dit alles ís een duik. Je tolt, het is een vrije val, je geeft jezelf over – zeg je althans – maar je kón nooit anders. Het is dat je nu de zin ervan voelt omdat je lijf zich ontspant en de ontlading die je nu beleeft de ultieme zingeving is, precies waar jij als geheel één bent met je omgeving, zoals je altijd al was. Opgelost. Zin is geen probleem, maar een oplossing.

Uit: Intens Mens

*Citaten uit: Why we need new words to describe the natural world.