Kyrillescht Alphabet
D'Kyrillescht Alphabet oder d'Kyrilliza ass eng Buschtaweschrëft, déi a ville, virun allem ost- a südslawesche Sproochen an Europa an an Asien benotzt gëtt.
Si gouf am Alslaweschen an duerno am Kiercheslaweschen als Schrëftform benotzt. Nom 10. Joerhonnert huet et dat Glagolitescht Alphabet lues a lues ofgeléist a gouf d'allgemeng Schrëft vun den orthodoxe Slawen.
Den Numm vum Alphabet kënnt vum Slawenapostel Kyrill, awer et war de Kliment Ochridski den d'Kyrilliza entwéckelt huet. D'kyrillesch Buschtawe baséieren op der griichescher Unzialschrëft, mä fir spezifesch slawesch Phonemer gouf op glagolitesch Buschtawen zréckgegraff.
Kyrillesch Buschtawen
[änneren | Quelltext änneren]Hei ënnen ass eng Tabell mat alle kyrillesche Buschtawen opgelëscht. Se enthält dat ursprénglecht Alphabet wéi et an der Kiercheslawescher an Alslawescher Sproch benotzt gouf.
| Buschtaf | Numm | Ausprooch | Zuelwäert |
|---|---|---|---|
| а | азъ (As) | a | 1 |
| б | бѹкы (Buki) | b | |
| в | вѣдѣ (Wede) | w | 2 |
| г | глаголи (Glagoli) | g | 3 |
| д | добро (Dobro) | d | 4 |
| е, є | ѥстъ (Jest) | je, e | 5 |
| ж | живѣтє (Shiwete) | j wéi Jean | |
| ѕ | ѕѣло (Dselo) | ds | 6 |
| з | зємлꙗ (Semlja) | s stëmmhaft wéi Sënn | 7 |
| >и | иже (Ishe) | i | 10 |
| і, ꙇ | и, ижеи (I, Ishei) | i | 8 |
| ћ | дєрвъ, ћѣрвь (Derw, G'erw) | g' wéi am englesche Wuert "coagulate" | |
| к | како (Kako) | k | 20 |
| л | людиѥ (Ljudije) | l | 30 |
| м | мыслите (Myslite) | m | 40 |
| н | нашь (Nasch) | n | 50 |
| о | онъ (On) | o | 70 |
| п | покои (Pokoi) | p | 80 |
| р | рьци (Rzy) | r | 100 |
| с | слово (Slowo) | s stëmmlos wéi iessen | 200 |
| т | тврьдо (Twerdo) | t | 300 |
| ѵ, у | ижица (Ishiza) | i | 400 |
| ѹ | ѹкъ (Uk) | u | 400 |
| ꙋ | оникъ (Onik) | u | |
| ф | фрьтъ (Fert) | f | 500 |
| х | хѣръ (Cher) | ch wéi Baach | 600 |
| ѡ | отъ (Ot) | o | 800 |
| ц | ци (Zi) | z | 900 |
| ч | чрьвь (Tscherw) | tsch | 90 |
| ш | ша (Scha) | sch | |
| щ | шта (Schta) | scht | |
| ъ | ѥръ (Jer) | haart Zeechen | |
| ы, ъи, ꙑ, ъꙇ | ѥры (Jery) | y | |
| ь | ѥрь (Jer) | mëllt Zeechen | |
| ѣ | ꙗть (Jat) | je, jä | |
| ю | ю (Ju) | ju | |
| ѭ | юс большой йотированный (Grousse jotéierte Jus) | ion wéi am Franséischen "espion" | |
| ѧ, ꙙ, | юс малый (Klenge Jus) | in wéi am Franséischen "fin" | 900 |
| ѫ | юс большой (Grousse Jus) | on wéi am Franséischen "bon" | |
| ѩ | юс малый йотированный (Klenge jotéierte Jus) | ien wéi am Franséischen "le sien" | |
| ꙗ | а йотированное (Jotéierten a) | ja | |
| ѥ | е йотированное (Jotéierten e) | je | |
| ѯ | кси (Ksi) | ks | 60 |
| ѱ | пси (Psi) | ps | 700 |
| ѳ | фита (Fita) | f, t | 9 |
| ҁ | коппа (Koppa) | ҁ gouf nëmmen als Zuel benotzt | 90 |