Нормативна контрола

Нормативна контрола — поим во библиотекарството што подразбира создавање и водење на предметни определници за библиографски материјали во библиотечните каталози. Оваа контрола има две важни улоги. Едната е тоа што им овозможува на каталогизаторите да појаснување на ставки со слични или истоветни предмети. На пример, ако има двајца автори што објавувале под исто име, тогаш се става средно или татково име, датум на раѓање и/или смрт (или кога твореле ако е непознат), или пак некој описен епитет. Другата значајна улога на нормативната контрола е тоа што му служи на каталогизаторот за здружување (колокација) на материјалите кои логички припаѓаат заедно, но се претставуваат различно. На пример, во нормативните записи се утврдуваат единствени наслови, кои потоа ги здружуваат сите верзии на некое дело под еден именител, дури и ако се издадени под различни наслови. Така, ова претставува пример за контролиран речник.

Иако, во теорија, секоја информација за некое дело може да подлежи на нормативна контрола, каталогизаторите најчесто се задржуваат на авторот и насловот. Предметните определници имаат слична улога на нормативните записи, но сепак се посебни делови од евиденцијата.

Нормативната контрола во Република Македонија ја подготвува и врши Секторот за комплетирање и обработка на библиотечен материјал при Националната и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“ во Скопје.

Нормативна евиденција

Најчест начин на примена на нормативна контрола во библиографски каталози е изработка на засебен индекс на нормативни записи (нормативна база), според кој ќе се водат на предметите во главниот каталог. Овој засебен индекс се нарекува „нормативна податотека“. Во неа се содржат заводливите записи на сите одлуки на каталогизаторите во дадена библиотека (или пак, сè почесто, каталошко здружение), кои каталогизатори ги консултирале при изборот или преработка на предметите.

Треба да се има предвид дека улогата на нормативните податотеки е организациска, а не информативна. Предвидени се да содржат доволно информации за да се утврди еден автор или наслов како единствен (еднообразен), изоставајќи ги информациите кои, иако можеби интересни за читателот, не одат во прилог на таа цел.

Еве приближна слика за составните делови на нормативната податотека:

• предмет - назив или наслов кој е овластен како нормативен
• накрсни наводи (ако ги има) - други облици на називот што се јавуваат во каталогот (два облика: застарени називи и други овластени називи)
• изјава за поткрепа - кои извори ги искористил каталогизаторот за да го утврди нормативниот назив и застарените називи (ако ги има)

Поврзано

• Обединета нормативна податотека (GND, Gemeinsame Normdatei) - нормативна податотека на Германската национална библиотека
• Виртуелна меѓународна нормативна податотека (VIAF) - збир од нормативни податотеки, моментално со задршка на имиња на поединци и здруженија
• Предметна определница
• OCLC
• Нормативна контрола на Википедија (англиски)

Надворешни врски

• Нормативна евиденција на Конгресната библиотека на САД (англиски)
• Опис на услугата на нормативна контрола што ја нуди LTI Архивирано на 2 октомври 2011 г. (англиски)