Pilzno
49°44′N 13°22′E/49,733333 13,366667
 Śródmieście z katedry św. Bartłomieja | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat |
Pilzno-miasto | ||||
| Burmistrz |
Martin Baxa | ||||
| Powierzchnia |
137,66 km² | ||||
| Wysokość |
430 m n.p.m. | ||||
| Populacja (1.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
37 | ||||
| Kod pocztowy |
301 00 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
P | ||||
| Podział miasta |
4 dzielnice | ||||
Położenie na mapie kraju pilzneńskiego  | |||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
| 49°44′N 13°22′E/49,733333 13,366667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Pilzno (cz. ⓘPlzeň, niem. Pilsen) – miasto w zachodnich Czechach, stolica kraju pilzneńskiego. Położone jest w kotlinie, gdzie zbiega się wiele potoków, tworząc rzekę Berounkę. Znane jest przede wszystkim z piwa Pilsner Urquell i zakładów Škoda Transportation. Na początku 2024 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą ponad 185 tys., Pilzno zajmowało czwarte miejsce pod względem liczby ludności w Czechach[1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Powierzchnia miasta wynosi 137,66 km². Powiat Pilzno-miasto jest powiatem grodzkim oraz siedzibą powiatów Pilzno Północ i Pilzno Południe. Od 1 stycznia 2003 powiaty nie są już jednostką podziału administracyjnego Czech. Podział na powiaty zachowały jednak sądy, policja i niektóre inne urzędy państwowe. Został również zachowany dla celów statystycznych.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Najstarsze ślady osiedli ludzkich na tym terenie datuje się na 5000 lat p.n.e., ale początki dzisiejszego miasta to 1295, kiedy to Wacław II założył osadę, która dzięki dogodnemu położeniu szybko rozwinęła się w ośrodek handlowy.
W herbie Pilzna znajduje się wielbłąd. Zwierzę to było podarkiem, jaki przywieźli ze sobą najemnicy czescy walczący w bitwie pod Grunwaldem. Był to jeden z wielbłądów, które Władysław II Jagiełło otrzymał od swych sojuszników: księcia Witolda i Dżalala ad-Dina[2].
W latach 1599 i 1600 miasto pełniło funkcję stolicy Czech: mieszkał tutaj cesarz Rudolf II Habsburg. Rozwój zahamowała wojna trzydziestoletnia oraz zarazy.
W XIX wieku nastąpił gwałtowny rozwój Pilzna – stało się silnym ośrodkiem przemysłu żelaznego, a główną postacią tego okresu był Emil Škoda, właściciel huty żelaza. Po 1890 huta została przekształcona w zakład zbrojeniowy, a w później samochodowy.
Już Wacław II nadał 260 mieszczanom przywilej warzenia piwa; na początku wieku XVII było w mieście 26 browarów. Jakość produkcji nie zawsze była wysoka, więc w XIX rada miejska przymusiła browarników do połączenia się i w 1842 założono browar Pilsner Urquell – dzisiejszą wizytówkę Pilzna, które wówczas należało do Cesarstwa Austrii.
W okresie II wojny światowej Pilzno stało się częścią Protektoratu Czech i Moraw (granica z III Rzeszą biegła za rogatkami miasta) oraz siedzibą władz administracyjnych (Oberlandratsbezirk Pilsen). W 1945 miasto wyzwoliły wojska amerykańskie, co komunistyczne państwo czechosłowackie starało się ukryć przez cały czas swego istnienia.
1 czerwca 1953 w zakładach Škody (wówczas Zakładach im. Lenina) doszło do strajku pracowników przeciwko zapowiedzianej wymianie pieniędzy. W stłumionych przez komunistyczne władze protestach wzięło udział ok. 20 tys. ze 130 tys. mieszkańców miasta[3].
.jpg)
Struktura powierzchni
[edytuj | edytuj kod]Według danych z 31 grudnia 2003 powiat ma obszar 137,66 km², o strukturze:
- użytki rolne – 45,32%, w tym 72,25% gruntów ornych
- inne – 54,68%, w tym 34,49% lasów.
Liczba gospodarstw rolnych wynosi 61.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Liczba ludności | Liczba kobiet | Liczba mężczyzn |
|---|---|---|---|
| 2008[4] | 165 238 | 85 402 | 79 836 |
| 2016[5] | 169 858 | 87 241 | 82 617 |
| 2023[6] | 181 240 | 94 049 | 87 191 |
| 2024[1] | 185 599 | 96 078 | 89 521 |
Zatrudnienie
[edytuj | edytuj kod]| Mieszkańcy ze stałym zatrudnieniem | 66 067 |
| Średnia pensja miesięczna | 17 557 koron |
| Bezrobotni | 6638 |
| Stopa bezrobocia | 7,65% |
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, środków transportu, spożywczy, elektrotechniczny, elektroniczny, poligraficzny, papierniczy, drzewny, odzieżowy, skórzany oraz materiałów budowlanych[7].
Transport
[edytuj | edytuj kod]W Pilźnie kofunkcją systemy zbiorowych przewozów autobusowych, tramwajowych i trolejbusowych.
Przez miasto przebiega autostrada D5 łącząca Pragę z Niemcami.
W dzielnicy Východní Předměstí znajduje się jeden z największych dworców kolejowych w kraju.
Szkolnictwo
[edytuj | edytuj kod]W Pilźnie działają:
| Rodzaj szkoły | Liczba szkół |
|---|---|
| Przedszkola | 49 |
| Szkoły podstawowe | 31 |
| Gimnazja | 6 |
| Szkoły średnie techniczne | 17 |
| Szkoły średnie ogólnokształcące | 10 |
| Szkoły wyższe | 3 |
Służba zdrowia
[edytuj | edytuj kod]| Lekarze | 1333 |
| Szpitale | 5 |
| Specjalistyczne ośrodki terapeutyczne | 2 |
| Gabinety dentystyczne | 130 |
| Apteki | 44 |
Sport
[edytuj | edytuj kod]
- HC Pilzno 1929 – klub hokejowy
- Viktoria Pilzno – klub piłkarski
Urodzeni w Pilźnie
[edytuj | edytuj kod]- Petr Čech – piłkarz
- Karel Gott – piosenkarz
- Peter Grünberg – fizyk
- Andrea Hlaváčková – tenisistka
- Eva Hrdinová – tenisistka
- Emil Škoda – przemysłowiec
- Barbora Strýcová – tenisistka
- Jiří Trnka – animator
- Wowa Bayak – muzyk, wokalista
- Benny Cristo – piosenkarz
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]Miejscowości partnerskie:[8]
Birmingham, Stany Zjednoczone
Jekaterynburg, Rosja
Liège, Belgia
Limoges, Francja
Ratyzbona, Niemcy
Takasaki, Japonia
Winterthur, Szwajcaria
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Český statistický úřad, Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2024, Český statistický úřad, 17 maja 2024 [dostęp 2024-10-03] (ang. • cz.).
- ↑ Jadwiga Siedlecka-Siwuda, Droga wojsk Witolda pod Grunwald [online], 12 lipca 2010 [dostęp 2010-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ Mariusz Surosz: Bunt robotników Skody. 2013-05-31. [dostęp 2020-10-26].
- ↑ Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2008, Český statistický úřad [dostęp 2024-10-15] (ang. • cz.).
- ↑ Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2016, Český statistický úřad [dostęp 2024-10-21] (ang. • cz.).
- ↑ Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2023 [online] [dostęp 2023-07-30].
- ↑ Pilzno, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-05].
- ↑ Správa informačních technologií města Plzně | Dominikánská 4 | 306 31 Plzeň 1, Partnerská města [online], www.plzen.eu [dostęp 2021-06-09] (cz.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Český statistický úřad (czeski urząd statystyczny)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Plzeň (ang.)
- Opis Pilzna w książce Z notatek turysty autorstwa Czesława Jankowskiego, wyd. 1907
