Bankacılığın Geleceği - Bilseniz İyi Olacak Konular

Bankacılıkta “Dijtal Dönüşüm” neyi kapsar, nasıl ilerler, ne gibi şeyler konuşuluyor? Bazı anahtar kelimeleri ve bilseniz iyi olabileceğini düşündüğüm konuları paylaşmaya çalıştım.

Anahtar kelimeler:

Mobility: Mobil bankacılığı neredeyse her gün kullanıyoruz. Gelecek 1-2 yıldaki vizyon daha çok mobil kanallar üzerinden elde edilen verileri işleyip proaktif uyarılar oluşturmak, bu verileri anlamlandırıp yapay zeka uygulamalarında kullanmak şeklinde belirlenmiş. 

Open Banking APIs: Şu anda en popüler konulardan birisi. Özellikle Avrupada uygulanmaya başlanan PSD2’den sonra Türkiye’de de gerekli yasal düzenlemeler gerçekleşti. Bankalar API’ler aracılığı ile üçüncü parti uygulamalara talep ettikleri finansal bilgileri sunabilecek. Bu, bankacılık işlemleri için sadece bankanın yazılımlarına bağımlı kalınmayacağını gösteriyor. Bankacılık dünyasını heyecanlandıran şey ise, çok sayıda müşteri satış, iletişim ve pazarlama kanalının oluşacak olması. 

Fidor Bank: Aldıkları bankacılık lisansı üzerine bir teknoloji şirketi inşa ettiler. Müşteri hizmetlerinden, krediye kadar tüm sistem “Open Banking” platformu üzerinde inşa edilmiş durumda. Bankacılık faailiyeti yürütmek istiyosanız, Fidorbank’ın API’lerine erişip geliştirme yapabilirsiniz. (Banking as A Platform - BAAP)

Buna benzer şu bankaları da incelemenizi tavsiye ederim: N26 Bank, Starling Bank, Revolut, CBW Bank, JB Financial...

Kendiniz denemek istiyorsanız, Spendee uygulamasına göz atabilirsiniz. Farklı banka hesaplarınızı tek bir uygulamaya bağlayıp bütçeleme yapmanıza imkan veriyor.

Conversational Banking(chatbots, Voice): Etkileşimli bankacılık diyebiliriz. Kullanıcı grafik arayüzleri yerine sesle komut algılayan akıllı asistanlar tarafından işlemlerin yapılacağı bir bankacılık sistemi düşünülüyor. Amazon Alexa, Google Assistant gibi ürünler çıkış noktası olarak alınıyor. Beş yıl içerisinde GUI yerine CUI (Conversation User Interface) yetkinliklerine ihtiyaç duyulacağı öngörülüyor.

Advanced Analytics/ AI Machine Learning: Türkiye’deki çoğu bankanın halihazırda kullandığı metodlar ve uygulamalar var. Burada daha çok öngörülen veri kaynaklarındaki artış nedeniyle oluşacak verinin kullanılması.

Robotic Process Automation (RPA): Robotik Süreç Otomasyonu ile ilgili daha önce detaylı farklı yazılarım olmuştu. Buradan inceleyebilirsiniz.

Cloud Computing: Dijitalleşmenin gerektirdiği şekilde bankacılık sistemlerinin kolay erişilebilir, entegre edilebilir olması,verimli ve güvenli bir şekilde çalışması için bulutta yer alması gerektiği konusunda genel bir fikir birliğine varılmış durumda.

Internet Of Things (IoT): Nesnelerin interneti olanaklarının bankacılık için kullanılması. Türkiye’de de başarılı örnekler var. Blesh ile Denizbank’ın yaptığı bir çalışma sayesinde beacon teknolojisi kullanılarak ödeme yapılabilmesini sağlıyor. Beacon teknolojilerini incelemeniz IoT dünyası hakkında genel bir fikir verecektir. "Physical Web" konusu da ilginizi çekebilir.

Blockchain: Bu konuyu atlıyorum keza ne olduğuna dair sayısız makale ve video mevcut. Bankacılık açısından blockchain gibi her şeyi “decentralize” eden bir uygulama yerine bu teknolojiden devşirilmiş diğer teknolojilerin kullanılması daha uygun görülüyor. Kapsamı küçük verimliliği yüksek uygulaması kolay “Distributed Ledger” gibi teknolojiler daha yaygın durumda. Hyperledger , RippleNet teknolojilerine göz atabilirsiniz.

Distributed Ledger Technology (DLT): Blockchain felsefesinde çalışan fakat kontrol eden bir yapının bulunduğu sistemler. Ripple Amerika’da yaklaşık 100 farklı finansal kurum ile RippleNet adını verdikleri DLT ağını kurmak için anlaşmaya vardı. Aynı şekilde 61 farklı Japon bankası ile de anlaştıklarını duyurdular. Anında onaylanabilen işlemler, uzman ve aracı gerektirmeyen süreçler, daha güvenli ağ yapısı, KYC için sağladığı avantajlar DLT’nin bu kadar hızlı kullanılmaya başlanmasının temel nedenler arasında.

Wearables: Özellikle 2014 yılından itibaren giyilebilir teknoloji ürünleri daha da görünür oldu. Bu konu, aslında “Voice First” yaklaşımı ile çok bağlantılı. Telefon, kol bandı, akıllı saat vb. üzerinden ses ile komut alacak, hareket halindeyken bile bankacılık işlemi yapmanıza olanak sağlayacak teknolojiler anlamına geliyor.

Co-Innovation: Bankaların dijital dönüşümü kendi başlarına yapmak yerine, büyük teknoloji firmaları veya fintech'lerden destek alarak yapmalarını ifade ediyor.

Dedicated Innovation Team: Bankalarda yeni fikirler üreten, analiz eden ve değişime öncülük eden bir takımın varlığının gerekli olduğu belirtiliyor.

Content Personalization: Yapay zeka uygulamaları ile Müşteriye uygun içerik üretimi sağlanması.

Greenfield Digital Bank: Mevcut bakış açısı ve sistemleri bir kenara bırakıp yepyeni bir dijital bankacılık oluşturma süreci.

Cryptocurrencies: Herkesin hakim olduğu konulardan birisi daha. Ödeme yöntemlerinin işlevselliği açısından bir çok avantajı barındırdığı için bankacılık tarafında konuşuluyor. 

Point Of Sales (POS): Kullandığımız POS cihazlarının daha da akıllı olduğu düşünelim. Sadakat programlarının yürütülmesi, müşteriye özel teklifler, Hediye kartlarının kullanımı vs. gibi bir çok konuda yeni şeyler göreceğiz gibi.

Mobile Wallets: Starbucks uygulaması ile kahve alıyorsunuz. Temelde bir ödeme yapıyorsunuz. Paranın sahipliği sizde fakat herhangi bir faiz kazancınız olmuyor. Özellikleri bir banka kartına göre çok daha sınırlı. Bu kartta yer alan paranızı farklı kart ve hesaplara gönderebildiğinizi düşünün. Bir anda Starbucks’ı bir bankaya dönüştürmüş oluyorsunuz. Gelececekte bunun farklı varyasyonlarını göreceğimiz öngörülüyor.

Agile Development: Değişime hızlı bir şekilde ayak uydurabilmek için gerekli yazılım geliştirme felsefesi olarak Agile öneriliyor.

Conversational User Interface (CUI): Ses veya yazı yoluyla bir uygulama kullanılacak ise, bu uygulamanın tasarımı da buna uygun olarak tasarlanmalıdır. GUI yerine CUI’nin öneminin artacağı günleri göreceğiz gibi.

Under-Digitalized Customers: Müşteriler sizin bankanız için dijital müşteri olmamış olabilir. Fakat aslında kullandığı Facebook, Instagram veya Twitter sayesinde çoktan dijitalize oldu bile. İşte hali hazırda dijital ortamda bulunan müşterileri kazanmak gerekecek.

Cybersecurity: Herşeyi buluta taşıyıp, üçüncü partilere verileri açtığımızda akla direk güvenlik konusu geliyor. Bu konudaki gelişmeler bu yüzden çok yakından takip ediliyor.

Bankacılıkta “Dijital Dönüşüm” temelde iki amacı:

1. Müşteri Deneyimini iyileştirmek.
2. Dijital ürün ve hizmetlerin daha hızlı bir şekilde müşteriye ulaşmasını sağlamak.

Dijital Dönüşümün Temel Konuları:

Müşteri Segmentlerini Farklı Açıdan Değerlendirme:

• Genç, yaşlı, X jenerasyonu vs. şeklinde kategorilere ayırmak yerine, yaşam tarzlarını, değerlerini, düşünce yapılarını göz önüne alan segmentasyon yapılması.
• Kişiselleştirilmiş çözümler sunulması ve müşterinin bu hizmet karşılığı ödeme yapmak istemesi.

Açık Bankacılık:

• Müşteriler paralarını daha kolay bir şekilde yöneterek hayatlarını kolaylaştırmak istiyor.
• Veri güvenliği sağlanarak bankacılığın şeffaf bir hale getirilmesi hedefleniyor.
• Örnek bir Açık Banka mimarisi:

1- Entegrasyon için Gerekli API'ler -> Kurumsal Mimari ve Yazılımcılar

2- Banking As a Platform (BAAP) için Gerekli API'ler -> Dijital Yeni Bankacılık

3- İnovasyon için Gerekli API'ler -> Fintech'ler

4- Bağlantı için Gerekli API'ler -> Banka Müşterileri

Dijital Bankacık İnşa Etme:

• Tamamen yepyeni bir sistem kurulması veya,
• Fintechler ile işbirliliği yaparak dönüşmek.

Yapay Zeka Temelli Öngürülebilir Bankacılık:

• Proaktif bir şekilde müşterinin günlük davranış kalıplarını değiştirmeye çalışmak.

Ödemeler:

• IoT, POS, Mobil Cüzdanlar, kripto paralar ve blockchain...

Etkileşimli Bankacılık (Conversational Banking):

• Güzel bir örneği için buddybank incelenebilir.
• Değişimin tablosu:

Hangi Dijital Dönüşüm Tipleri Uygulanıyor?

Incremental: Yapılan ufak geliştirmeler ile dijital dönüşüme başlanması hedeflenir. Fakat, mevcut iş modeli ve iş yapış kültürü ile bir organizasyonu değiştirmek tahmin edilenden daha zor.

Transformational: Yepyeni bir sistem kurulması hedeflenir. 

Collaborative: Kolayca adapte edilebilir teknolojiler üreten Fintech'ler ile işbirliği yapılır. Bu sayede dijital dönüşümün gerçekleşmesi hedeflenir.

Disruptive: Tamamen yıkıcı ve yeni yöntemler ile dijtal dönüşüm yapılması hedeflenir. Yeni bakış açısı, yeni iş modeli ve yeni teknolojiler kullanılır. (RPA, AI, Machine Learning vs.)

FidorBank Örneği Üzerinden Neler Yapıldığını İnceleyelim

Fidor, geleneksel bankacılığı yeniden tanımlamak amacıyla kurulmuş bir banka. İş modelini ve teknolojisini bankacılığa karşı var olan müşteri deneyimini değiştirmek için sıfırdan kurmuş.

Resmi bankacılık faaliyetlerini 2010 yılında “banking mit freunden” (arkadaşlarla bankacılık) sloganıyla başlatmış.

Zamanla, FidorOS (fOS) adını verdikleri işletim sistemi ile birlikte, piyasada ihtiyaçlara en çevik ve esnek şekilde cevap verebilir hale geldiler. 

• Uçtan uca, tamamen dijital, gerçek zamanlı, “60 saniyelik bankacılık” (60 saniyede tüm işlemlerin tamamlanacağı) anlayışı getirdiler.
• Esnek bir platform oluşturdular. (örneğin, Facebook'taki beğeni adetlerine dayalı faiz oranları belirlediler.)
• Müşteri davranışı verilerinin bir araya getirilmesi; bankanın müşterileri için uygun bir iş ortağı olma sözünü yerine getirmesine, doğru ürün ve hizmetleri doğru müşterilere doğru zamanda sunabilmesine yardımcı oldu.
• Mevcut bankalar için ortalama 150 Avro - 200 Avro olan müşteri edinim maliyetini, müşteri başına 5 Avro'ya kadar düşürdüler.

Fidor, kendisine ait Developer Portal, API gateways ve Developer Sandboxları geliştirdi. FidorOS platformu on-premise veya Amazon, IBM, Microsoft ve Google gibi sağlayıcıların genel cloud ortamına kurulabilir ve kullanılabilir şekilde geliştirildi.

Fidor, ilk bankacılık API sürümlerini, PayPal ve sosyal medya ağları gibi erken API öncüleri tarafından belirlenen pazarın en iyi uygulamalarını baz alarak oluşturdu. JSON formatını kullanarak, OpenAPI (OAI) Swagger formatında tasarlayıp yayınlayan RESTful API'ler sunmaya karar verdi.

Fidor Bank hesap sahipleri, üçüncü taraf fintech'lerle veri alışverişinde bulunmak istiyorsa, bunun için gerekli izin ve rızayı vermek durumundalar. Bu izinlerin verileceği süreçler Fidor tarafından tasarlanmış ve süreçlere entegre edilmiş. Bu kişiler daha sonra verdikleri izinleri yönetmek de istiyor olabilir. Bu durumda, biometrik yetkilendirme gibi güvenlik yöntemleri kullanarak hesap sahibinin izinleri güncellenebiliyor.

Fidor, bir müşteri hesabına veya verilere erişmek isteyen her üçüncü taraf uygulamasının bir onay sürecinden geçmesini talep ediyor. Bu işlem, Fidor müşterilerinin yalnızca bankanın güvendiği uygulamaları kullanmalarını ve onay vermelerini sağlıyor. Fakat yine de, Avrupa PSD2 düzenlemeleri lisans hizmet sağlayıcılarına yasal ve teknik çerçeve ağladığında artık Fidor'un üçüncü taraf fintech'leri onaylaması gerekmeyecek.

Fidor, bankacılık, ödemeler, kredi, kart yönetimi, kullanıcı yönetimi, topluluk, puanlama, entegre hizmetler ve üçüncü taraf hizmetleri için kapsamlı bir API kümesi içeren gelişmiş bir developer portalı sununuyor.

Kimlik, müşteri hizmetleri ve topluluk gibi özellikler için API'ler aracılığıyla birtakım finansal olmayan hizmetler de sunuyor.

Fidor'un avantajı sıfırdan yeni bir sistem olarak kurulması. Fikir vermesi için sağladığı API'leri incelemenizi tavsiye ederim.