Haftalık Gıda Bilim Bülteni - 10

Her hafta yeni yoğun bir gündemin oluştuğu ülkemizde bu haftanın talihlisi doktorlar. Doktorlar son yıllarda başlarına gelen şiddet olayları ve pandemide gösterdikleri çaba ile meşhurdu. Bir anda konu buraya nasıl geldi anlamak güç. Fakat bir ülke en zengin kaynağının madenler, petrol veya başka bir şey değil yetişmiş insan kaynağı olduğunu anlamalı. Ülkemizde hem zaman hem kaynak harcanarak yetiştirilmiş bu insanların başka milletlere kaptırılmasına göz yumulmamalı diye düşünüyorum. Gündemden uzaklaşmak için ise sizi hazırladığım haftalık bültene davet ediyorum.

Penn Bağımlılık Araştırmaları Merkezinden psikiyatri araştırmacısı Henry Kranzler yaptığı bir araştırma sonucunda günde 1 birim alkollü içki tüketenlerle 2 birim içki tüketenler arasında, beyinde bulunan gri madde açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğunu belirtiyor. Gri maddenin bu şekilde azalması, bu kişilerin 50 yaşına geldiğinde 2 birim içki tüketenlerin 1 birim içki tüketenlere göre en az 2 yıl daha fazla yaşlanmış olduğunu gösteriyormuş. Alkol tüketmeyenlerle günde 4 birim alkol tüketenler arasında ise gri ve beyaz madde açısından 10 yıllık bir madde kaybı gözlemlenmiş. Yani açıkçası alkol tüketimi beynin büzüşmesine neden oluyor gibi görülüyor.

Coca - Cola yaptığı açıklamayla gazlı içecek pazarında tekrar büyümeye geçtiğini bildirmiş. 10 yıl öncesine kadar pazarda küçülme gözlemlerken tekrar atağa kalkan şirketin başarısında ise kişisel pazarlama taktikleri yatıyor. Açıkçası sosyal medya ve İnternet kullanımı ile beraber artan kişisel pazarlama yöntemlerine nöropazarlama teknikleri de eklenince gıdada bu tuzağa düşmeyecek tüketici bulmak zor.

Malum gıda sektörü ambalaj atıklarıyla çevre kirletmede oldukça ünlü. Özellikle plastik ambalajın bu kadar çok kullanıldığı bir sektörde maalesef bunun önüne geçmenin tek yolu geri dönüşüm. Ülkemizde mutfakta ayrıştırılmadan atılan çöpler nedeniyle geri dönüşüm oranları da oldukça düşük. Gıdahattı web sitesinde çıkan bir habere göre Pepsi 1 litrelik kola ambalajlarını tamamen geri dönüştürülmüş plastikten üretmeye başlamış. PepsiCo Türkiye İçecek Kategorisi Pazarlama Direktörü Aslı Önder ise 2025 yılında kendi gruplarında yer alan bütün içecek ambalajlarını %100 geri dönüştürülmüş paketten üretmek istediklerini söylüyor. Ne mutlu!

Daha önceden de gündemimizde yer alan Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan İklim Değişikliği ve Tarım Değerlendirme Raporunun bildirgesi yayınlandı. Bildirgede yer alan bazı ilginç maddeler şu şekilde;

• İklim dostu tarımsal destekleme modeli oluşturulacaktır. 
• 2023-2027 dönemi Tarımsal Kuraklıkla ilgili yol haritamızı oluşturduk. Bu bağlamda “Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Plan’ımızı güncelledik ve Cumhurbaşkanlığı Kararı için Cumhurbaşkanlığımıza gönderdik.
• Ekosistem odaklı gıda üretim modeli oluşturulacaktır. 
• Permakültür uygulamaları farkındalık olarak başlatılmış olup ülke genelinde yaygınlaştırılacaktır. 
• “Yağmur Hasadı” yöntemleri %50 hibe olarak desteklenecek ve uygulamaya geçilecektir. Söz konusu Eylem Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi programına alınmıştır. Ülke genelinde yaygınlaştırılacaktır.
• Tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum ve azaltım konularına ilişkin AR-GE çalışmalarının desteklenmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır. 

Ülkemizde hazırlanan "Assessment of Food Safety During Covid-19 Pandemic" isimli bir akademik çalışmada koronavirüs döneminde gıda güvenliği araştırılmış. Hekimlerin belirttiği üzere koronavirüs yemek yoluyla yani gıdaların mideye ulaşması yoluyla bulaşmıyor. Yinede koronavirüsün virüs olması ve bakteriler gibi gıdalar üzerinde çoğalma gösterememesi gıdada en fazla riski düşüren faktör. Fakat bu makalede gıda paketleri, gıdaların hazırlandığı yüzeyler, gıdanın kendi yüzeyinde oluşabilecek olası kontaminasyonlar ve koronavirüsün gıda saklama alanlarında ki yaşam becerisi gibi konular irdelenmiş.

• Virüsün su üzerinden bulaştığına dair bir kanıt yok.
• Et ve et ürünleri üzerinden bulaştığına dair bir kanıt yok fakat yinede et ve süt ürünlerinde iyi pişmiş gıdaların tercih edilmesi, pişirmeden yenilen peynir vs gibi ürünlerde de dikkat edilmesi önerilmiş. ABD'de et üretim tesislerinde diğer sektörlere göre çok fazla koronavirüs vakası görülmüş. Bunun nedeni olarak kapalı ortamda uzun süre çalışmak olarak görülüyor.
• Meyve sebze ürünlerinde genellikle sanitasyon yapılması nedeniyle risk düşük görülüyor.
• Virüsün farklı yüzeylerde ve sıcaklıklarda ki yaşam süresi ise aşağıda ki tabloda mevcut.

Gözümüz için karanlık, kulağımız için sessizlik neyse, dilimiz için de su aynı şeydi. “Su dediğimiz doğal maddenin bir tadı yoktur” demişti Aristo. Popular Science TR'de yayınlanan bir makale oldukça ilgimi çekti. Öncelikle insanlar suyun tadının olmadığını düşünüyormuş. Daha sonra 1970 yılında Yale Üniversitesinden Psikolog Linda Bartoshuk su ile ilgili "ağızda kalan tadı" isimli bir dizi makale yayınlıyor. Barstoshuk su geldiğinde tat hücrelerinin tekrar titreştiğini fark ediyor. Hatta araştırmacı insanın kendi salyasının dahi suyun tadını değiştirebildiğini fark ediyor. İnsan ağzı tükürükle kaplanınca dil buna alışıyor ve bu tadı almıyor. Suyu ilk içtiğinde ise hafif bir tat değişimi oluyor. Son 30 yıldır ise suyun tadının başka şeyleri tattıktan sonra ortaya çıktığını düşünürken, bir grup araştırmacı 2000 başlarından itibaren fareler üzerinde deney yapmış. Beynin belli kısımlarının (kobay farelerinde ve insanlarda) suya tepki verdiğini görmüşler. Araştırmacıların yorumu ise şöyle "Şöyle ya da böyle, Simon’a göre suyun kendine has tadı olması çok mantıklı. “Dünyadaki en yaygın şey su” diyor. “Vücudunuzun da %75’i su, gezegenin de. Neden böyle bir şey gelişmiş olmasın ki?”"

HAFTANIN KİTAP ÖNERİSİ

Philippe J. Dubois, Elise Rousseau tarafından kaleme alınan Kuşların Felsefesi kitabını tavsiye etmek isterim. 2021 yılı içerisinde okuduğum kitaplar arasında aklımda en fazla kalan bu oldu. Bir kuş sever olarak bu kitabı çok beğendim diyebilirim. Kuşların hayatlarında uyguladıkları bazı davranışların insan hayatına nasıl yansıtılabileceği çok tatlı bir dil ile aktarılmış. Meraklılarına tavsiye ederim. Kitap ile ilgili 1000kitap yorumumu ve medium yazımı burada bulabilirsiniz.

HAFTANIN BÜLTEN ÖNERİSİ

Bu hafta podcast yerine bir bülten önerisi yapacağım. İlk abonelerinden birisi olduğum ve youtube kanalıyla meşhur olan Dilozof Aposto yayın mecrasında bir haftalık bülten yayınlıyor. Perşembe günleri yayınlanan bu bülten her ne kadar youtube içerikleri ile benzer olsa da, yazılı mecralardan bu içerikleri okumak bence çok daha keyifli.