İnternet Durdu; Hayat Durdu. Ama Devam Edeceğiz...
NE OLDU?
Küresel düzlemde internet kesildi: 19 Temmuz 2024'te hava yolculuğunu, bankaları, borsaları ve yayın şirketlerini sekteye uğrattı. Geçen Cuma yaşanan önemli bir kesintisi Hindistan, Avustralya, Almanya ve diğer ülkeler de dahil olmak üzere dünya çapındaki sistemleri etkiledi. Bilgisayar teknolojileri (BT) sistemlerinde gerçekleşen çok sayıda kesinti sebepli internetin “durması” dünyayı “durdurdu”.
NEDEN OLDU?
Araştırmalar devam etse de yaşanan sorunun siber güvenlik firması CrowdStrike'ın kurumsal müşterilerinin Microsoft bilgisayarlarına gönderdiği yazılım güncellemesinden kaynaklandığı tahmin ediliyor.
NEYE NEDEN OLDU?
Dünya genelinde A.B.D. merkezli hava yolu şirketleri başta olmak üzere şirketler, havalimanları, bankalar, bazı medya kuruluşları ve Londra Borsası'nda yaşanan aksaklıklar yaşandı.
NE YAPACAĞIM?
Yaşanan aksaklıktan bankacılık, havayolu taşımacılığı, finans ve sağlık sektörü başta olmak üzere birçok sektör etkilendi, borsalarda önemli düşüşler yaşandı. Dünya genelinde Microsoft kaynaklı yaşanan arıza nedeniyle Türkiye’de bazı kurumlarda aksamalar yaşanıyor. Araç muayene istasyou: TÜVTÜRK’te de randevular iptal edildi. Denizbank’ın internet sitesi çöktü. Türk Hava Yolları (THY), Microsoft'a siber güvenlik hizmeti veren CrowdStrike'tan kaynaklanan küresel iletişim kesintisi sürecinde iptaller yaşandı.
Araç muayene istasyonunda veya havalimanında yaşanan sıkıntılar nedeniyle geçirilen zamanın beklenen olağan zamanın çok ötesinde gerçekleşmesi nedeniyle başka işlerde sıkıntı yaşayan ve hak/kâr kayıplarına uğrayanlar; araç muayenesinin son gününde işlemini tamamlayamadığı için cezaya maruz kalanlar veya mutlaka ulaşmaları gereken yerlere uçaklardaki sorunlar nedeniyle zamanında ulaşamayanlar başta bu internet krizinden olumsuz etkilenen herkes uğradığı zararı talep edebilir – hatta etmelidir de. Zaten TUVTURK, THY gibi Microsoft yazılımları kullanırken yaşanan kriz nedeniyle hizmetlerinde aksamalar yaşanan şirketler Microsoft’tan haklarını talep edecektir. Zira Miscroosft’tan hizmet alan ancak Cuma hizmetteki “durma” sonucu kendi hizmetlerinde aksamalar yaşayan şirketler kullandıkları yazılımlara ilişkin satın alırken yaptıkları sözleşmelere göre bu olaylarda hukuken sorumlu olanlara yasal yollara başvurma imkanları şirketlerin hukuk müşavirlikleri tarafından takip edilmektedir. Bu süreçte hak/kâr kaybına uğrayan veya zarar gören tüm bireyler de aynısını yapabilir. Bunun için de Washington’ın merkezi Redmond, Washington’a gitmelerine gerek yok. Türkiye’de hizmet aldıkları kuruma açacakları tazminat davalarında kurum davayı Microsoft’a ihbar edecek ve davanın sonuçlarından sorumlu olmasını sağlayacak veya davalar neticelendikten sonra ödemek zorunda kalacağı tazminat bedeli için Miscrosoft’a rücu edecektir.
Bu davalar da BT’nin gelişme döneminde bu davaların açılması; sorumluların tespiti ve faaliyetlerini hukuka uygun geliştirmek için önlemler almalarının sağlamaları açısından oldukça önemli olacaktır. Bugün kendimizi nispeten teknik açıdan güvende hissettiğimiz arabalarımızda araç üreticilerinin bize bu güveni vermesini de zamanında böyle davalar sağladığını unutmamalıyız. Eğer General Motors teknik bir hata nedeniyle yanan araçlarının yakıt deposundaki hatayı gidermek için hepsini geri çağırıp tamir etmenin yanan araçlar için açılacak davalarda ödenecek tazminatlardan daha pahalı olacağı gerekçesiyle araçları tamir etmemeye karar verdiği için Mahkeme tarafından 1979 Chevrolet Malibu'larının yakıt deposunun patlaması sonucu ciddi şekilde yanan altı kişiye 4,9 milyar dolar ödemeye mahkum edilmeseydi bugün arabalarımızda sadece çevresel etkenlerden değil; arabanın teknik özellikleri, yakıt deposu, motoru, direksiyonundaki hatalardan da endişe ediyor olurduk.
LinkedIn tarafından öneriliyor
NE OLACAK?
Teknolojik gelişmeye, yapay zekâya, internete dur mu diyeceğiz?
1908'de A.B.D.'de gerçekleşen ilk ölümlü uçak kazası sonucu uçak ile ulaşımdan vazgeçmediğimiz;
1912'de Titanic'te 1.514 kişinin öldüğü gemi kazasından sonra Atlantik Okyanusu'nu gemi ile geçmekten vazgeçmediğimiz;
1915’te Meksika'da 600’den fazla kişinin öldüğü tren kazasından sonra tren ile ulaşımdan
vazgeçmediğimiz gibi bilişimden de vazgeç(e)meyeceğiz.
Çünkü doğru veya yanlış olduğuna ilişkin tartışmalar bir kenara kabul etmemiz gereken bir gerçek var ki şu an son istasyonu olmayan bir tren yolculuğu yapıyoruz. Bunu kabul etmemiz bizi gelecekte bu yolculuktaki olumsuzluklardan koruyacaktır. Trenden inemeyeceksek, treni geri döndüremeyeceksek o hâlde hızını yavaşlatabilir; daha güvenli gitmesi için tedbirler alabilir; yolculuğumuz hakkında tüm yolcuların katılımı ile kararlar alarak ilerleyebiliriz.
TÜRKİYE NE YAPABİLİR?
Yaşanan bu küresel kriz ve internetin “durmasıyla” hayatın “durması” esasen Türkiye'de son dönemde gelişmeler gösteren bilişim alanındaki milli ve yerli projelerin önemini ortaya koymuştur. Cuma bütün dünyanın birlikte izlediği felâket senaryosunun fragmanı aslında küresel bir uyarıydı. Etkisi nispeten sınırlı olmuş olsa da gelecekte benzer “durmaların” kriz, savaş gibi durumlarda ne kadar etkili olacağını düşünmek bile korkutucu.
Bu nedenle bilişim alanında merkezi sistemlere ihtiva ettiği risklerden mütevellit dikkatle yaklaşılması gerektiği açık. Cuma krizden en az etkilenen ülkeler Rusya ve Çin’di zira bu ülkeler kendi sistemlerini geliştirmiş ve kullanan, bu sayede de güvenliklerini kendileri sağlayan ülkeler. Türkiye de bu örneklerden hareket ettiğinde kendi güvenliğini sağlayabileceği izahtan vareste olması sebebiyle son dönemde önemli ilerlemeler kaydettiği bilişim alanındaki milli ve yerli projelerin önemi daha iyi anlaşılmıştır. Zira içinde bulunduğumuz çağda artık yazılım teknolojileri bir milli güvenlik meselesi niteliğindedir. Eğer ki TÜBİTAK'ın milli işletim sistemi PARDUS Cuma yaygın kullanılıyor olsa küresel krizin Türkiye’ye etkisi çok daha sınırlı olacaktı. PARDUS'un yaygın kullanımı bu yüzden önemlidir. Bir felaket durumunda en azından kritik sistemler PARDUS üzerinden faaliyete geçirilebilmesi önemlidir. Cuma aldığımı uyarıyı doğru okuyarak yerli yazılım sektörüne destekleri arttırdığımızda bu şirketlerin rekabet gücünü arttırılması sayesinde tekelleşmenin kırılması sağladığımızda ise gelecek Türkiye için çok güzel gelecek – çünkü güvenle gelecek.
#İnternetKrizi #InternetShutdown #Microsoft #Crowdstrike #19Temmuz #July19th