Kullanıcı Deneyimi Tasarlanabilir Mi?
Günümüzde hemen tüm şirketlerin, ajansların veya yeni girişimlerin oluşumları sırasında ilk düşündükleri pozisyonlardan bir tanesinin "Kullanıcı Deneyimi Tasarımı" olduğu görülür. Kullanıcı deneyimi uzun bir süreç olan ve aslında birçoğumuzun yanlış anladığı bir alandır. Çünkü kullanıcı deneyimi uzun bir iş gücünün sonucunda tüm kullanıcılarda farklı bir sonuç veren, çok bireysel bir kavramdır. Bugün ise kullanıcı deneyimi sadece arayüz tasarımına(UI) ve biraz da etkileşim tasarımına (IxD) indirgenmiş durumdadır. Kullanıcı deneyimi (UX) ise bundan daha fazlasıdır. Müşteri Deneyimi (CX) ise çok daha fazlasıdır.
Kullanıcı Deneyimi Nedir?
Kullanıcı deneyimi (UX), bir kullanıcının bir ürünü, hizmeti veya sistemi kullanırken yaşadığı duygusal ve pratik deneyimi ifade eden bir terimdir. Bu deneyim, kullanıcının ürünü veya hizmeti kullanırken yaşadığı memnuniyet, kullanılabilirlik, erişilebilirlik, kullanım kolaylığı ve etkileşim kalitesi gibi faktörleri içerir. Kullanıcı deneyimi tasarımı (UX tasarımı), bu deneyimi kullanıcıların ihtiyaçlarına ve beklentilerine uygun şekilde optimize etmek için yapılan bir disiplindir.
Kullanıcı deneyimi terimi ilk kez Donald Norman tarafından 1990 yılında popüler hale getirildi. Norman, "Psychology of Everyday Things (Günlük Şeylerin Psikolojisi)" adlı kitabında, kullanıcıların ürünlerle etkileşimlerini daha iyi anlamak için bu terimi kullanmıştır. Ancak kullanıcı deneyimi tasarımı ve benzeri kavramlar daha önce de mevcuttur. Bu terim Norman'ın çalışmasıyla daha yaygın hale gelmiştir.
"Design is not just what it looks like and feels like. Design is how it works." Steve Jobs
Kullanıcı Deneyimi Tasarlanamaz!
Kullanıcı deneyimini olumlu hale getirmek için arayüz, grafik tasarım, haritalama, etkileşim ve daha bir çok alanda geliştirmeler yapılabilir. Bunların her birinin bir araya gelmesiyle kullanıcı deneyimi öncekinden daha iyi ya da daha kötü hale gelebilir. Burada hatırlanması gereken şey kullanıcı deneyiminin arayüz tasarımı ve görsel tasarımdan fazlası olduğudur.
Öncelikle hedef kitleye yönelik stratejiye uygun olarak bir içerik stratejisi oluşturulmalıdır. Yani 'nasıl' göstereceğinizden önce 'neyi' göstereceğinize karar verilmesi gerekir. Hedef kitleye uygun içeriklerin listesi hazırlandıktan sonra da bu içeriklerin hangi hiyerarşi ile sunulacağının gösterildiği bilgi mimarisi hazırlanır.
Eğer bu aşamadan önce arayüz tasarımına başlandıysa iş sıralamasında bir hata var demektir. Çünkü arayüz tasarımını etkileyecek olan içerik stratejisi ve bilgi mimarisi daha öncesinde oluşturulmalıdır.
İdeal İş Sıralaması
Tüm bunlar doğru şekilde yapılsa ve çalışmalar başarılı bir şekilde rakamları yükseltse bile yaptılan şeyi kullanıcı deneyimi tasarımı olarak tanımlamak doğru bir kullanım değildir. Çünkü kullanıcı deneyiminin farklı insanlar üzerinde farklı etkisi vardır ve bu etkileri tasarlanamaz. Sadece bu etkiyi geliştirmek için çeşitli tasarım çalışmaları yapılabilir. Kısacası "Kullanıcı Deneyimi Tasarımı" tüm bu çalışmaların yapıldığı süreci kapsar.
LinkedIn tarafından öneriliyor
Bu Detaylar Önemli Mi? Bu Bilgilerin Ne Faydası Var?
Mesleğindeki ünvanını "Kullanıcı Deneyimi Tasarımcısı" olarak kullananlardan alınan itirazlardan bazıları bu bilgilerin teorik olarak bir anlamı olsa da pratikte bir faydası olmadığı ve bunların gerçek iş hayatında önemsiz olduğu yönündedir. Aslında bu bilgilerin bilinmesi çok önemlidir. Hem işverenler hem de bu işi yapan kişiler tarafından bilinmeli ve uygulanmalıdır.
UX için çalışan tasarımcıların günlük işlerinde yaşadığı zaman sıkıntılarının, yüksek revizyonların ve içten içe yaşadıkları tatminsizliğin temel sebebi bu bilgilerin bilinmemesi veya bilinse bile iş akışının buna göre oluşturulmamasıdır. Hem işveren hem de tasarımcılar kullanıcı deneyiminin arayüz ve görsel tasarımdan fazlası olduğunu bildiklerinde ve buna göre çalışma sistemlerini düzenlediklerinde kalite anlamında ciddi artışlar yakalayacakları örnekleriyle görülmektedir.
Daha Büyük Bir Problem: Başarısızlığın İlk Önce UX'de Aranması
Nasıl ki UX sadece UI demek değilse, Müşteri Deneyimi(CX)'de sadece UX değildir. UX tabiki müşteri deneyimin bir parçasıdır fakat müşteri deneyimi bundan çok daha fazlasıdır. UX çalışmaları ile beraber şirketlerin diğer alanlarında da özenli ve yapıcı olması gerekmektedir.
İş modeli, pazarlama stratejileri, satış stratejileri, markalama, müşteri hizmetleri, mağaza ve ofisler ve dijital olmayan ürünlerde tıpkı UX gibi işletmenin başarılı olması için önemlidir. Genel bir hata olarak görülen, dijital ürünün başarısızlığında sebebin ilk olarak UX'de aranması sık yapılan bir hatadır. Uygulama başarısız olduğunda herkes UX'in kötü olduğunu düşünür fakat asıl sebep ürünlerin kendisinde, iş modelinde, müşteri hizmetlerinde, markaya olan güvensizlikte veya satış ekibinde olabilir.
İyi bir müşteri deneyimi için, bir şirketin UX dışındaki çalışmalarını önceden oturtmuş olması gerekmektedir. Diğer birimlerdeki süreçler tamamlanmalı ve UX'de onlarla eş zamanlı olarak geliştirilmelidir.
Sonuç
Sonuç olarak, kullanıcı deneyimi (UX) ve müşteri deneyimi (CX) kavramları, günümüz iş dünyasında büyük öneme sahip olan disiplinlerdir. UX, bir ürünün veya hizmetin kullanıcılarıyla etkileşimini ve deneyimini şekillendiren faktörleri içerirken, CX daha geniş bir perspektife sahiptir ve tüm müşteri ile etkileşimleri kapsar. Her iki kavram da sadece arayüz tasarımı ile sınırlı olmayıp, içerik stratejisi, iş modeli, pazarlama stratejileri, markalama ve daha fazlasını içerir.
Bu metinde vurgulandığı gibi, kullanıcı deneyimi tasarımı sadece UI ve UX tasarımı ile değil, aynı zamanda içerik stratejisi, bilgi mimarisi ve diğer faktörlerle bir araya gelerek etkili bir şekilde gerçekleştirilir. Ayrıca, bir ürünün veya hizmetin başarısızlığını sadece UX'e atfetmek yerine, işletmenin diğer yönlerini de dikkate almak önemlidir.
Sonuç olarak, kullanıcı deneyimi tasarımının ve müşteri deneyiminin işletme başarısına önemli katkılarda bulunduğunu anlamak, bu alanlara yatırım yapmanın ve bu disiplinleri etkili bir şekilde uygulamanın önemini vurgular. İş dünyasında rekabetin arttığı bir dönemde, kullanıcıların ve müşterilerin tatmin edilmesi ve sadakatinin kazanılması, başarılı bir iş stratejisinin temel unsurlarından biridir.