METAVERSE Söylendiği Gibi Bir Çılgınlık Mı? Sağlık Hizmetlerinde Olası Uygulama Alanları Neler Olabilir?

Son zamanlarda teknoloji dünyasında konuşulan yeniliklerden en çok hangisi dikkatinizi çekiyor sorusu ile karşılaşsak, çoğumuzun Metaverse yanıtını vereceğimizi düşünüyorum.

Yeni nesil internet olarak düşünebileceğimiz Metaverse, Yunanca “sonra, ötesi” anlamındaki meta kelimesinin, İngilizce evren anlamına gelen “universe” ile birleşmesiyle evrenin ötesi anlamına geliyor. Orijinal ismi Meta-Universe olsa da dünyada Metaverse olarak kısaltılarak kullanılıyor.

Metaverse’nin dijital dünyada edineceği konum üzerine tartışmalar ve fikirler birkaç yıldır zaten gündemdeydi. Amerikalı yazar Neal Stephenson’un Snow Crash isimli romanı ile bu kavramı ortaya atan ilk kişi olduğu söyleniyor. Stephenson, romanında gerçek insanların avatarlarının yer aldığı üç boyutlu sanal dünyaya Metaverse adını vermişti. 

Bu heyecan verici konunun daha fazla kişinin dikkatini çekmesi ise popüler bir isim olan Facebook’un kurucusu ve CEO’su Mark Zuckerberg’in geçtiğimiz temmuz ayında yaptığı açıklama ile oldu. Zuckerberg, beş yıl içinde bir sosyal medya şirketi olmaktan çıkarak, Metaverse şirket haline gelmeyi hedeflediklerini söyledi. Bu açıklamanın üzerinden çok geçmeden, bu kez de Facebook’un Meta Inc adıyla yeniden markalandığı duyuruldu. 

Pek çok insan için bilinmezliklerle dolu metaverse ile neyin kastedildiğini canlandırmak çok kolay olmayabilir. Bu yüzden, yakın gelecekte yaşamlarımızda güçlü bir değişim yaratacak bu kavramı, gerçek ve dijital dünyanın bilim kurgu ile birleştiği yeni bir dijital dünya olarak düşünebiliriz. Mark Zuckerberg bu noktada da kavramın anlaşılır olması için şunları söylüyor:

“Metaverse, yaratıcı, sosyal, ekonomik fırsatlara ulaşmamızı mümkün kılacak. İnsanlar Metaverse ile hayal edebilecekleri her şeyi yapabilecekler. Ofise, konsere, uzaktaki ailelerinin yanına bir hologram (bir nesnenin ya da kişinin lazer ile gösterilmesi) olarak ışınlanabilecekler”

Gerçekten de çok heyecan verici değil mi?

Bazı kişilerin “çılgın bir dönüşüm” olarak nitelendirdikleri Metaverse’in insan sağlığının geliştirilmesi için getireceği yenilikler de oldukça merak konusu. Dolayısıyla biz tıp akademisyenlerinin ve hekimlerinin de konuyla ilgili gelişmeleri izlememizin önemli olduğunu düşünüyorum. 

Sağlık sektörünün Metaverse’e giden yoldaki mevcut durumuna ve beklentilerine yönelik bazı bilgiler şöyle: 

• Metaverse’in yapay zekâ, sanal gerçeklik (VR), artırılmış gerçeklik (AR), tıbbi cihazların interneti, Web 3.0, bulut bilgi işlem, kuantum bilişim gibi teknolojileri robotik bilim ile birleştirerek, sağlık hizmetlerinde potansiyel yaratması ve ayrıca sağlıktaki maliyetleri düşürmesi bekleniyor.
• Metaverse sağlık hizmetlerinde zaten iz bırakmaya başlamıştı. Artırılmış gerçeklik VR (Virtual reality) bugün tıp öğrencilerine ve sağlık profesyonellerine insan vücudu ile ilgili uygulamalı öğrenme teknikleri sunuyor. Hastalıkların 360 derece görünümünü sağlıyor. Tıp fakülteleri, eğitim programlarına giderek AR’yi dahil ediyor. Grand View Research tarafından hazırlanan bir raporda, küresel artırılmış gerçeklik pazarı büyüklüğünün 2020 yılında 17,67 milyar dolar olduğu söyleniyor. Bu rakamın 2028 yılına dek %43,8 yıllık bileşik büyüme göstereceği öngörülüyor.
• Metaverse'in entegrasyonuyla, tıp öğrencilerinin ve asistanlarının öğrenme sürecinde sanal gerçeklikle ameliyatı sanki kendileri yapıyormuş gibi hissedecekleri daha gerçekçi ve sürükleyici bir deneyim hissi yaratılabilir.
• Metaverse’in oyunlaştırma teknolojilerinin sağlık hizmeti sağlayıcıları ve hastaları bir araya getirerek sağlık iletişimini artırması ve sağlık profesyonellerinin küresel çapta bir araya gelmeleri, eş zamanlı eğitimler almaları bekleniyor. Veyond Metaverse adındaki bir şirket, bu konuda bir adım atarak gelişmiş bulut ve gerçek zamanlı iletişim teknolojisi kullanmaya başladı.
• Kanserli tümörlerin çıkarılması, karmaşık bir omurga ameliyatı gibi sağlık sorunlarını daha etkili bir şekilde gerçekleştirebilmenin yeni yolları isteniyor. 
• Sağlıklı yaşam, fitness gibi uygulamalarda oyunlaştırma teknolojileri henüz kısıtlı. Metaverse’in sanal eğitmenler ve akıllı egzersizler gibi çözümler üretmesi bekleniyor.

Görünen o ki, Metaverse yakın gelecekte yaşamlarımızda çok güçlü bir değişim yaratacak. Daha çok hayal kurabilmemize ve bunları pek çok alanda faydaya dönüştürebilmemize olanak tanıyacak. 

Konuya ilgi duyanlara, tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi dijital dünyada yapılabilecekleri canlandırabilmeleri için Steven Speielberg’in yönetmeni olduğu Ready Player One isimli filmi izlemelerini öneririm. 2018 yapımı bu film, Amerikalı yazar Ernest Cline'ın kitabından sinemaya uyarlanmış. Dolayısıyla dilerseniz kitabı da okuyabilirsiniz. 

Metaverse’in, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesinde fark yaratacak teknolojilerini ve uygulamalarını heyecanla bekliyoruz.

Prof. Dr. Halil Coşkun