Pay Defterine Kayıt Nasıl Yapılır?

Pay Defterine Kayıt Şekli ve Özellikleri

Pay defteri; sermayesi paylara bölünmüş komandit  , limited şirketler ile kooperatiflerde şirket ortaklarının, anonim şirketlerde pay sahiplerinin kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir. Bu yazımızda kısaca pay defterine kayıt usul ve esaslarını ele alacağız.

Pay Defterine Kayıt Usul ve Esasları

a. Anonim ve Paylı Komandit Şirketlerde Kayıt Usul ve Esasları

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 499. maddesine göre, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler pay defteri tutmak zorundadır.

Pay defterine, senede bağlanmamış paylar, nama yazılı pay senedi sahipleri ve intifa hakkı sahipleri kaydedilmelidir. Pay defterine yapılacak kayıtlar şu bilgileri içermelidir:

• Pay sahibinin adı, soyadı veya unvanı
• İletişim bilgileri
• İntifa hakkı sahiplerinin adı, soyadı veya unvanı (varsa)
• İntifa hakkı sahiplerinin iletişim bilgileri (varsa)
• Payın nominal değeri
• Sahip olunan pay sayısı ve toplam değeri
• Payın tertibi
• Edinme tarihi
• Kayıt tarihi
• Payın senede bağlanıp bağlanmadığı ve türü
• Payın edinim ve devrine dair açıklamalar

Pay defterinin ciltli olması ve sayfalarının müteselsil sıra numaralı olması gereklidir. Her pay sahibinin bilgileri ayrı bir sayfada yer almalıdır.

b. Limited Şirketlerde Kayıt Usul ve Esasları

TTK'nın 594. maddesi, limited şirketlerde bu defterin tutulmasını zorunlu kılmaktadır. Limited şirketin pay defterine;

• Ortakların adları,
• Adresleri,
• Her ortağın sahip olduğu esas sermaye paylarının sayısı,
• Payların devirleri,
• İtibarî değerleri,
• Grupları,
• Esas sermaye payları üzerindeki intifa ve rehin hakları sahiplerinin adları ve adresleri

yazılmalıdır. Her ortak için ayrı bir sayfa tutulur ve defter şirket ortakları tarafından incelenebilir. İnceleme hakkının kısıtlanması veya kaldırılması mümkün değildir.

c. Kooperatiflerde Kayıt Usul ve Esasları

Kooperatiflerde, pay defterine şu bilgiler kaydedilmelidir:

• Ortakların ad ve soyadları
• İş ve konut adresleri
• Ortaklığa giriş-çıkış tarihleri ve çıkarılma sebepleri
• Taahhüt edilen sermaye payları ve tahsilat ile iadeler
• Yönetim kurullarının kabul ve çıkış kararları, tarih ve numaraları

Her ortak için ayrı bir sayfa tutulur. Payını devralan yeni ortak da ayrı bir sayfada izlenir.

2. Pay Defterine Yapılan Kayıtların Hukuki Niteliği

Pay defterine yapılan kayıtlar kurucu değil, bildirici niteliktedir. Yargıtay kararları ve öğreti bu görüşü desteklemektedir. Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 417. maddesinin dördüncü fıkrası, "şirkete karşı yalnızca defterde kayıtlı kişiler ortak sıfatına sahiptir" hükmünü içerir.

Ancak bu kayıt, yalnızca bir karine oluşturur ve karinenin aksinin ispatı her zaman mümkündür. Dolayısıyla, pay sahipliği durumunun kabulü ve ispatı açısından defterdeki kayıt tek başına yeterli değildir. Şirketin yasal belgeleri, sözleşmeleri ve mahkeme kararları da muhafaza edilmelidir.

3. Pay Defterini Tutmamanın ve Saklamamanın Cezası

Tüm ticari defterlerde olduğu gibi, pay defterinin de tutulması ve saklanması zorunludur. Bu yükümlülüğe uymayanlar, 30.000 Türk Lirasından 365.000 Türk Lirasına kadar değişen adli para cezalarına çarptırılabilir.

4. Pay Defterinin Açılış Onayını Yaptırmamanın Cezası

Pay defterinin açılış onayının zamanında yapılması gerekmektedir; kapanış onayı ise gerekli değildir. Açılış onayı hiç yapılmazsa veya geç yapılırsa, şirkete - kooperatife 2024 yılı için 49.274 Türk Lirası idarî para cezası kesilir. Kabahatin tekerrürü veya içtima halinde bu ceza tutarı artırımlı olarak uygulanır ve 147.822 Türk Lirasına kadar çıkar.

Pay defteri ile ilgili yazılarımıza, Altaş Consulting Company sitesinden ulaşabilirsiniz. Ayrıca, Pay Defteri adlı kitabımız ve ticari defterimiz, bu alanda Türkiye'deki önemli kaynaklardan biridir. İlgilenenler, Seçkin Yayınevi’nin internet sitesine bakabilirler.