PLATFORM EKONOMİSİNDE ÖDEMELER

Modern dünyada yaşıyoruz muhtemelen alışverişinizi online alışveriş sitelerinde yapıyor, sosyal medyalar ile arkadaşlarınızla bağlantı kuruyor, Tatil rezervasyon siteleri aracılığıyla dairenizi tatil için rezerve ediyor, yeni nesil yemek siparişi uygulamaları ile pizza sipariş ediyor ve araç kullanmak istemiyorsanız bir araç/taksi çağırma uygulaması ile taksi çağırıyorsunuz.

Bu şirketlerin her biri bir dijital platform işine örnektir ve hep birlikte "platform ekonomisi" oluştururlar.

Bir "platform" un ne olduğuna dair birçok tanım vardır. Daha geniş anlamda bir platform, insanların herhangi bir ekonomik, teknolojik veya sosyal etkileşim için bağlantı kurmasını sağlayan herhangi bir çevrimiçi satış, işlem veya teknolojik çerçeve olabilir.

Platform Ekonomisinde Nasıl Ödeme Yapılır?

Bir platformun en temel özelliği, Metcalfe yasası olarak da bilinen ağ etkisinin varlığıdır: platformdaki kullanıcı sayısı (ve "kullanıcılar" derken, hizmet ve malların hem alıcılarını hem de satıcılarını kastediyoruz), platform topluluk için daha değerli hale gelir.

Platform ekonomisinin faydaları oldukça açıktır: küçük ve orta ölçekli işletmeler, ürün ve hizmetlerini bir şirket sayfasında çevrimiçi olarak sunmak yerine platformları kullanarak daha fazla müşteriye ulaşabilir. Müşteriler, farklı kaynakları araştırmak ve birleştirmek zorunda kalmadan, aynı yerde aynı anda satın alabilecekleri çok çeşitli hizmet ve mallardan tek bir işlemle yararlanırlar. Ve platformlar, ödeme alma, lojistik/teslimat veya malların sigortası gibi aracılık ve ek hizmetler için ödeme alarak para kazanırlar.

Ödeme hizmetlerine daha yakından bakalım. Bir platformda ödeme, müşterinin belirli mal ve hizmetleri aramasıyla başlayan ve siparişin oluşturulmasıyla sona eren satın alma sürecinin yalnızca bir parçasıdır. Tüm satın alma süreci, müşterinin tekrar satın almak için platforma geri dönmesini sağlayan harika bir deneyimi garanti etmek için mümkün olduğunca uygun, kolay ve anlaşılır şekilde tasarlanmalıdır. Ödeme akışı, satın alma sürecine olabildiğince sorunsuz bir şekilde dahil edilmelidir. Ayrıca platformlar, kredi kartı gibi anında ödeme yöntemlerinden, dijital cüzdanla ödeme, kapıda nakit ödemeye ve günümüzün en sıcak trendine kadar, küresel ölçekte farklı müşteri gruplarının beklentilerine uyacak şekilde mümkün olduğunca çok ödeme seçeneği sunmalıdır. Şimdi Al, Sonra Öde (aslında Türkiye’de yıllardır “kredi kartı ile taksitli öde” olarak bilinir).

Çevrimiçi(online) ödeme alanında çalışıyorsanız, bir ödeme akışının müşteri için hızlı ve kolay görünebileceğini ancak perde arkasında yüksek bir karmaşıklık olduğunu bilirsiniz. Öncelikle müşteriden parayı toplamanız gerekir. Ve sonra tek bir müşteriden tek bir sipariş için alınan paranın birden çok tarafa dağıtılması gerekebilir: satıcılar, tedarikçiler, teslimat hizmetleri ve platform sağlayıcıları. Dolayısıyla sağlam bir ödeme altyapısı, platform ortamının en önemli parçalarından biridir.

Satın Al veya Kendin Yap

Büyük platformların ödeme işleme zorluğunu nasıl ele aldığına dair farklı yaklaşımlar var.

1. Üçüncü Taraf Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Yoluyla

Birçok platform, üçüncü taraf ödeme hizmeti sağlayıcılarına güveniyor. Bu yaklaşım, ödeme kolaylaştırma sorumluluğunu harici şirketlere devreder, böylece platformun kendisinin ilgili finansal ve yasal riskleri almasına veya finansal düzenlemelere veya PCI DSS'ye (ödeme kartı endüstrisi veri güvenliği standardı) uymasına gerek kalmaz.

2. Kendin yap

Ödeme sürecinin dizginlerini teslim etmenin bazı dezavantajı var. Bu nedenle, bazı büyük platform şirketi, ödeme hizmeti sağlayıcısı olmak için zor seçeneği seçmeye karar verir.

Sırada ne var?

Platform ekonomisindeki durumu ve online ödemeleri konuştuk. Şimdi olası gelecek senaryoları için kristal küremize bir göz atalım.

Bir sonraki geliştirme aşamasını hayal etmeye çalışalım: Bir tür "platform sonrası" ekonomide nasıl ödeme yapacağız? Sosyal ve ekonomik kavramlar nasıl değişecek ve yeni dünyadaki farklı katılımcılar arasındaki etkileşim nasıl olacak? Hepimiz sanal dünya olan sözde Metaverse'nin bir versiyonunda mı yaşayacağız? Bu vizyonda, Metaevrende bir sonraki seviyede bir tür “meta-platform” şeklinde birbirine bağlanacak açık ve kapalı platformlar olacaktır.

Şu anda her platform, tek başına harika finansal hizmetler sağlama zorluğunu çözüyor. Tüketiciler için bu şu anlama gelir: Ne zaman yeni bir platform kullansalar, ödeme aracı verilerini sağlamaları ve platform sahibi tarafından yerel düzenlemelere uygun olarak gerekli olan tüm kimlik kontrollerinden en az bir kez geçmeleri gerekir (KYC). Bu nedenle, platformların birbirine bağlı olduğu geleceğin dünyasında, müşteri ödeme deneyiminin iyileştirilmesi için hala çok yer var.

“Kusursuz, sorunsuz bir ödeme deneyimi” ile ilgili bu düşünce trenini takip ettiğimizde, bazen ortamda bulunduğumuz istasyona vardığımızda, fiilen herhangi bir ödeme verisi sağlamadan her yerde ödeme yapacağız. Garip gelebilir, ancak mevcut geliştirmedeki bir sonraki adım "kimliğe göre ödeme" olabilir. Gelecekte sadece kendinizi belirli bir kişi olarak tanımlayarak ürün veya hizmetleri ödemeden tüketebileceğiz. "Girersiniz", kendinizi tanımlarsınız, bir ürün seçersiniz veya bir hizmet kullanırsınız ve sonra "dışarı çıkarsınız". Ödeme tamamen arka planda gerçekleşecektir.

Elbette, dijital kimliğin belirtilen ödeme kullanım durumu için hazır hale gelmesinden önce aşılması gereken bazı teknik engeller var, ancak bu er ya da geç gerçekleşecek. Hem iş hem de devlet kurumlarını hizmetlerinin dijitalleştirilmesinin önemi daha da arttı. Bizi tatsız bir şekilde bilinçlendiren Covid-19 salgını sayesinde muhtemelen daha erken gerçekleşecek.

Bazılarınız diyecek ki: Peki ya mahremiyet, sırsız vatandaş olma tehlikesiyle karşı karşıyayız gibi geliyor. Haklısınız, "kimliğe göre ödeme" senaryoları, verileri karşılığında fayda ve rahatlık elde edebildikleri sürece çoğu insanın mahremiyeti gerçekten umursamadığını varsayar. Günümüzde pek çok kişi sosyal medya platformalarını kullanarak birçok özel canlı ayrıntıyı tüm dünyayla paylaşıyor, Payback gibi cashback hizmetlerini kullanıyor, sürekli check-in yapıyor ve bunun gibi büyük şirketlerin kendileri hakkında büyük veri toplamasını sağlıyor. Gelecekte gizliliği neden önemsesinler?

Tabii ki hala tamamen şeffaf ve izlenebilir olmak istemeyen insanlar var. Muhtemelen Metaverse'de Bitcoin ve diğer kripto para birimleri, "sanal nakit" gibi alternatifler, anonim ödeme yolları arayacaklardır.

Olası ödeme paradigması değişiminin bankalar, kredi kartı programları, kart veren kuruluşlar, alıcılar, ödeme hizmeti ve e-cüzdan sağlayıcıları gibi ödeme aktörleri için tam olarak ne anlama geleceğini söylemek zor. Ödeme sektörü farklı bir gelişim senaryosu izlese bile aynı kalmayacak. Kesin olarak tahmin edebileceğimiz tek şey, ödeme şirketlerinin değişen dünyaya hızla uyum sağlayabilmek için esnek ve yenilikçi kalmaları gerektiğidir.