Tek Tip Lisans Uygulaması

Geçtiğimiz günlerde Türk finansal sisteminde en önemli yapısal problemlerden birisinden bahsetmiştim: Regülasyon anlayaşının günümüz gerçekleri ile uyuşmaması. Bunun en önemli görünümü ise lisans şartları ve türleri. Örneğin bankacılık lisansı mevduat/katılım/yatırım bankası ayrımı ve Türkiye'de kurulu banka/yabancı bankanın şubesi ayrımı dışında lisans farklılaştırması içermez. Faktoring/Finansal Kiralama şirketleri ya da Elektronik para veya ödeme hizmeti kuruluşları için de tek tip lisans vardır. Faaliyet bazında başvuru yapılabilse de yükümlülükler standarttır.

Özellikle Basel standartlarının uygulanması, regülasyon yükünün çeşitlenmesi ve ağırlaşması ile birlikte lisans tiplerinin farklılaştırılarak belirli şartları sağlayan bankaların regülasyon yükünün hafifletilmesi önem kazanmıştır. Zira Basel standartları temelde uluslararası aktif bankalar için uygulanır. Ancak ülkeler sisteme girdiklerinde uygulamayı ayrıştırmadıkları sürece tüm bankalar için aynı kurallar uygulanır. Denetim döngüsü içerisinde farklılaştırma yapılsa dahi bu toplam yükü önemli ölçüde azaltıcı bir etki göstermez.

Basel standartları ve regülasyon yükü dışındaki önemli bir etken de etkin rekabetin sağlanması için FinTech'lerin ve spesifik iş modellerine sahip finansman/finans kuruluşlarının teşvik edilmesidir. Finansal kuruluş lisanslarındaki büyüklüğe bağlı olmayan lisans yapısı oligopol yapıyı güçlendirirken finansal tüketiciyi de az sayıdaki seçeneğe mahkum bırakır.

Açıkçası teknoloji ile yeni yeni iş çözümlerinin üretildiği günümüzde daha liberal bir lisans seti oluşturulması gerektiğini düşünüyorum. İsviçre bankacılık sistemi tam da bahsettiğim yönde bir gelişmeyle yüz yüze.

İsviçre bankacılık sistemi otoritesi FINMA 2020 yılından itibaren "Small banks regime" adıyla yeni bir lisans türüne geçti. Bu rejim altındaki bankalar daha az regülasyon ve denetim yüküne tabi olacaklar. Geçişin gönüllülük esasına ve belirli şartların sağlanmasına bağlı olduğu rejimdeki bankalar halka ilan edilmeyecek. Halihazırda 64 banka bu rejime geçiş yapmış durumda.

https://www.finma.ch/en/news/2020/02/20200227-mm-kleinbankenregime/

https://www.finma.ch/en/supervision/banks-and-securities-firms/kleinbankenregime/