Yüksek öğretimde devam zorunluluğunda asgari süre konusunda ölçütün ne olduğuna ilişkin olarak mevzuatta bir belirleme yer almamaktadır.

Yüksek öğretimde devam zorunluluğunda asgari süre konusunda ölçütün ne olduğuna ilişkin olarak mevzuatta bir belirleme yer almamaktadır.  

ANKARA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 4. İDARİ DAVA DAİRESİ

Esas Numarası: 2020/2423

Karar Numarası: 2020/2883

Karar Tarihi: 20.11.2020

İSTEMİN ÖZETİ: Ankara 16. İdare Mahkemesi'nce dava konusu işlemin iptali yönünde verilen 19/02/2020 gün ve E:2019/387, K:2020/378 sayılı kararın; davalı idare vekilince, davacının hukuk alanındaki lisans eğitimi kazanımlarını elde edebilmesi için eğitime devam süresinin yetersiz olduğundan denklik başvurusunun reddedildiği, anılan işlemin hukuka uygun olduğu, ülkemizde hukuk bölümünden mezuniyetin 8 yarıyıllık, 784 günlük bir eğitim sürecini gerektirdiği, davacının ise toplam 3 yıl (6 dönem) eğitim gördüğü, örgün eğitim süresini ilgili ülkede tamamlamadığı gibi, bu sürenin yüzde 70'ine karşılık gelen 549 gün boyunca da ilgili ülkede öğrenim görmediği, bir başka deyişle asgari devam şartını sağlamadığı, 2016/2017 güz döneminde ilgili ülkede sadece 44 gün kaldığı, bu döneme ilişkin örgün eğitimi nasıl telafi ettiğinin anlaşılamadığı, söz konusu devamsızlığın Türkiye'de emsal bir öğretim kurumu için gerekli süreye oranla ciddi eksiklikler barındırdığı ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek kaldırılması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ: İstinaf dilekçesine karşı cevap verilmemiştir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 45. maddesi uyarınca dava dosyası incelenerek işin gereği görüşülüp düşünüldü:

Dava; ……University Hukuk Fakültesi'nden mezun olan davacı tarafından diplomasına denklik belgesi verilmesi istemiyle 08/12/2017 tarihinde yapılan başvurunun ilgili ülkede kalış süresinin yetersiz olduğundan bahisle reddedilmesine ilişkin Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 28/02/2019 tarihli ve E.16612 sayılı yazısı ile bildirilen Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun 30/10/2018 tarihli kararının iptali istemiyle açılmıştır.

İdare mahkemesince, uyuşmazlık konusu olayda, her ne kadar davalı idarece davacının ilgili ülkedeki kalış süresi yetersiz görülerek dava konusu işlem tesis edilmiş ise de; davacı tarafından ilgili ülkede 2014/2015 yılı eğitim öğretim döneminde 175 gün, 2015/2016 döneminde 182 gün, 2016/2017 döneminde ise 167 gün olmak üzere toplamda 524 gün ikamet ettiğinin belirtildiği görüldüğünden, Mahkemece 22/01/2020 tarihli ara kararıyla davalı idareye davacının her bir eğitim öğretim yılı itibariyle ilgili ülkede kalış süresinin sorulduğu, buna cevaben gönderilen evrakta davacının 2014/2015 tarihleri arasında 173 gün, 2015/2016 yılları arasında 180 gün, 2016/2017 yılları arasında 152 gün olmak üzere toplamda 505 gün Makedonya'da kaldığının belirtildiği, her ne kadar davalı idare ile davacı tarafından beyan edilen süreler birbirinden farklı olsa da davacının ilgili ülkede kalış süresinin her halükarda lisans düzeyindeki bir öğrenim için makul sayılabilecek bir süre olduğu, öte yandan yüksek öğretimde devam zorunluluğunda asgari süre konusunda ölçütün ne olduğuna ilişkin olarak mevzuatta bir belirlemenin yer almadığı, ülkemiz üniversitelerinde öğrenim süresine devam konusundaki takdirin üniversite senatolarına bırakıldığı dikkate alındığında; davacının sırf eğitime devam süresinin yetersiz olduğu gerekçesiyle diplomasına denklik belgesi verilmesi istemiyle yapılan başvurusunun reddine ilişkin dava konusu kararda hukuka uyarlık bulunmadığı, öte yandan dava konusu işlemin iptalinin davacıya doğrudan denklik verilmesi anlamı taşımayacağı, davacının aldığı dersler yönünden denklik incelenmesine tabi tutulacağı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan ve 2547 sayılı Kanun hükümleri uyarınca hazırlanarak 05.12.2017 tarih ve 30261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği'nin "Mezuniyet tanıma belgesi ve diploma denklik belgesi başvurularının incelenmesi" kenar başlıklı 6.maddesinde, "(1) 5 inci maddeye göre tanınan bir yükseköğretim kurumu ve programından mezun olup başvuruya esas belgeleri tam olanların başvuruları, aşağıdaki hususlar yönüyle incelenir:

a) Belgelerin asıllığı, gerçeğe uygunluğu, üzerinde kazıntı, silinti ve benzeri tahrifatın bulunup bulunmadığı, belgelerin başvuran kişiye ait olup olmadığı, kişinin ilgili ülkede kalıp kalmadığı, pasaport bilgileri ve ülkeye giriş-çıkış dökümlerinin uygunluğu,

b) Mezuniyet tanıma belgesi başvurusunda bulunan ilgililerin mezun olduğu yükseköğretim kurumunun ve programının tanınıp tanınmadığı ve alınan eğitimin derecesi,

c) Diploma denklik belgesi başvurusunda, denkliği talep edilen diplomaya esas yükseköğretim programının asgari süre, kredi ve kazanımlar açısından Türk yükseköğretim sisteminde yer alan programa ve derecelere eşdeğer olup olmadığı,...

(2) Kişinin sunduğu tüm belgeler Tanıma ve Denklik Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından birinci fıkra kapsamında incelendikten ve gerektiğinde Bilim Alanı Danışma Komisyonundan ve/veya üniversitelerden görüş alındıktan sonra bir ön inceleme raporu hazırlanır ve Komisyona sunulur.

(3) Komisyonun gerekli görmesi halinde, tanıma veya denkliği için başvurusu yapılan diploma ve diğer belgelerin gerçek olup olmadığı, öğrenim programının türü, niteliği ve düzeyi konularında, başvuru sahibinin kendisinden, ilgili yükseköğretim kurumundan veya ilgili ülke yetkili makamlarından belge teyidi, ek bilgi ve belge istenebilir." hükmü yer almış; aynı Yönetmeliğin "Mezuniyet tanıma belgesi ve diploma denklik belgesi başvurularının incelenmesi sonucu yapılacak işlemler" kenar başlıklı 7.maddesinin altıncı fıkrasında ise "(6) Diploma denklik başvuruları aşağıda belirtilen hâllerde reddedilir:

a) Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınmayan yükseköğretim kurumlarında görülen eğitim-öğretim sonunda alınan diplomalara ilişkin mezuniyet tanıma belgesi ve/veya denklik başvuruları reddedilir. Ancak Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınmayan bir yükseköğretim kurumundan, tanınan başka bir yükseköğretim kurumuna geçerek öğrenimini tamamlayanların diplomaları, öğreniminin en az %70’ini tanınan yükseköğretim kurumundan almış olmaları hâlinde incelemeye tabi tutulur.

b) İlgililerin, uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilir. Ancak bu programlarda alınan derslerin en az % 70’ini örgün eğitim şeklinde alanların diplomaları incelemeye tabi tutulur.

c) Mezuniyet tanıma belgesine veya denkliği talep edilen diplomaya esas teşkil eden yükseköğretim programının, eğitim programı/alanı ve derecesi bakımından Türk yükseköğretim sistemindeki ilgili programlara denk görülmemesi hâlinde başvuru talebi reddedilir.

ç) Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarla öğrenim dilinin Türkçe olarak belirlendiği programlar ile Yükseköğretim Kurulu tarafından yurtdışında tanınan Türkçe programlar dışında öğrenim dili Türkçe olan programlardan alınan diplomalar için yapılan denklik başvuruları reddedilir.

d) Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır.

e) Tanınan bir yükseköğretim kurumundan alınmış olmasına rağmen ön lisans, lisans veya yüksek lisans eğitimine eşdeğer olmayıp genellikle meslek eğitimini içeren ve alınmış olduğu ülkede bir üst öğrenime geçişe izin vermeyen veya Türkiye’deki akademik derecelere karşılık gelmeyen ara derecelere ilişkin başvurular reddedilir." hükmüne yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; davacının, Makedonya 15.09.2014 ile 28.11.2017 tarihleri arasında toplamda 3 yıl (6 dönem) öğrenim gördüğü, 2015/2016 güz döneminde ilgili ülkede değişik tarihlerde sadece 44 gün kaldığı, dönemsel olarak hesaplandığında toplam kalış süresinin 29.09.2014-31.12.2014 (2014-2015 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi) tarihleri arasında toplamda 93 gün, 06.02.2015-08.06.2015 (2014-2015 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi) tarihleri arasında toplamda 80 gün, 29.09.2015-27.12.2015 (2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi) tarihleri arasında toplamda 89 gün, 10.02.2016-09.06.2016 (2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi) tarihleri arasında toplamda 86 gün, 02.10.2016-16.12.2016 (2014-2015 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi) tarihleri arasında toplamda 44 gün, 31.01.2017-30.05.2017 (2016-2017 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi) tarihleri arasında toplamda 108 gün eğitim gördüğü ülkede kaldığı anlaşılmıştır.

Yukarıda içeriğine yer verilen Denklik Yönetmeliği hükümleri uyarınca denklik başvurularında, Yükseköğretim Kurulu tarafından lisans eğitiminin düzeyi ve içeriğine yönelik olarak yapılacak inceleme ve değerlendirmeler kapsamında mezun olunan programın Türk yükseköğretim programlarına eşdeğer olup olmadığı hususuna ek olarak başvuru sahiplerinin eğitime devam edip etmediklerine karine teşkil edecek şekilde objektif bir kriter olarak yurtdışında kaldığı sürenin lisans eğitimi için yeterli olup olmadığı hususunun da dikkate alınması gerektiği tartışmasızdır.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 44. maddesi uyarınca, Ülkemiz üniversitelerinde öğrenim süresine devam konusundaki takdirin üniversite senatolarına bırakıldığı, bu kapsamda Türkiye'de bulunan üniversitelerin eğitim öğretim sürelerini belirleyen düzenlemelere bakıldığında; Örneğin, Ankara Üniversitesi Ön Lisans ve Lisans Eğitim Öğretim Yönetmeliğinin 11/4. maddesi (14 hafta, 70 iş günü), Gazi Üniversitesi Ön Lisans ve Lisans Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin 7/1. Maddesi (14 hafta, 70 iş günü) , İstanbul Üniversitesi Önlisans Ve Lisans Eğitim Ve Öğretim Yönetmeliği'nin 14/2. Maddesi (70 iş günü), İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Ön Lisans Ve Lisans Öğretim Ve Sınav Yönetmeliği'nin 5/1. maddesi (70 iş günü) ve Diyarbakır Dicle Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği'nin 11/2. maddesi (diğerlerinden farklı olarak 15 hafta, 75 iş günü)'ndeki düzenlemeler dikkate alındığında, lisans eğitimi kazanımlarını elde edebilmek için ülkemiz fakültelerindeki genel uygulamanın, her bir yarıyıl için asgari eğitim sürenin 70 iş günü olarak belirlendiği, asgari %70 devam zorunluluğu bulunan öğrencinin her dönem için 70x70/100= 49 iş günü ile ilgili ülkede bulunması gerektiği görülmektedir.

Bu durumda, her ne kadar taraflarca beyan edilen süreler farklılık içerse de davacının 2014-2017 yılları arasındaki eğitim süresi boyunca toplamda 500 günden fazla süre Makedonya'da bulunarak okula devam ettiği ve ülkemiz üniversitelerindeki her dönem için ortalama 70 işgünü eğitim süresi yönündeki genel uygulama dikkate alındığında, davacının yurt dışında kalış süresinin üç yıllık (6 dönem) bir öğrenim süresi için makul sayılabilecek bir süre olduğu sonucuna varılmakla, dava konusu işlemde sebep unsuru yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı kanaatine varıldığından, İdare Mahkemesi kararı da sonucu itibariyle yerinde görülmüştür.

Kaldı ki, 14/04/2020 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1.maddesiyle söz konusu Yönetmeliğin 7.maddesinin 6.fıkrasının (d) bendinde; "Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda (Mülga ibare: RG-14/4/2020-31099) (…) öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır. (Ek cümleler: RG-14/4/2020-31099) Bir eğitim-öğretim dönemi için eğitim-öğretim süresinin %70’inden az olan süreler eksik sayılır. Ön lisans eğitiminde en fazla bir, lisans eğitiminde ise en fazla üç eğitim-öğretim döneminde, eğitim-öğretime devam etmiş olmakla birlikte o dönemler için aranan sürelerde eksiklik bulunanlarda, öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresi aranan toplam süreyi sağlıyorsa ilgili dönemlerdeki eksiklik dikkate alınmaz." şeklinde yapılan değişikliğin de, dava konusu işlem açısından davacı lehine hüküm içerdiği görülmektedir.

Açıklanan nedenlerle; istinaf başvurusuna konu edilen karar, usul ve esas yönünden hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, 2577 sayılı Yasanın 45/3. maddesi uyarınca başvurunun yukarıda açıklanan gerekçe ile reddine, istinaf aşamasında yapılan yargılama giderlerinin başvuruda bulunan üzerinde bırakılmasına ve posta gideri avansından artan miktarın Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 333.maddesi uyarınca istinaf başvurusunda bulunana iadesine, 2577 sayılı Yasanın 45. maddesinin 6. fıkrası gereğince diğer kanun yolları kapalı ve kesin olmak üzere, 20.11.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.