Yangın Pompa Odası Mekanik Dizayn Kriterleri

YANGIN POMPA ODASI İÇ YERLEŞİMİ TASARLANIRKEN DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKEN KONULAR ŞUNLARDIR.

1)   Pompa tipleri (uçtan emişli,ayrılabilir gövdeli, dik türbin tipi,hat üstü tipi) ve pompa boyutları göz önünde bulundurulmalıdır. 

2)    Pompalar arası mesafeler servis ve bakım gerektirecek parçalara ulaşımı engellemiyecek kadar geniş tutulmalı pompalar olası su sıçramalarından korunmalıdır.

3)    Pompa odası drenajı donma riski olmayan denaj güzergahı üzerinden yapılmalı pompalar olasu su baskınlarından korunmak için en az 15 cm’lik beton platformlar üzerine mümkün olduğunca rijit sabitlenmelidir. 

4)   Pompa odası iç sıcaklığı en az 5 derece olacak şekilde tasarlanmalı,gerekli ısıtıclar konulmalıdır. Oda içi sıcaklık belirlenirken pompa üreticisinin cihaz için öngördüğü minimum ortam sıcaklığı dikkate alınmalıdır. Dizel pompa motoru emiş filtresindeki hava sıcaklık dizel pompa dizayn yükünde çalışırken maksimum 49 derece olmalıdır. 

5)   Oda içerisine normal aydınlatma haricinde akülü acil durum aydınlatması yapımalıdır. (Hiçbir koşulda acil durum aydınlatması pompa akülerince beslenmemelidir.) 

6)    Pompa şaftları,kaplinleri herhangi bir kazaya mahal vermemek için muhafaza ile korunmalıdır. 

7)   Üzerinden akım geçen parçalar (kontrol panelleri, aküler..vs) yerden en az 30 cm yukarıya yerleştirilmelidir. 

8)   Kontrol panelleri pompa motorlarına olabildiğince yakın yere konulmalı ve panele müdehale edecek birisinin motorları görebilmesi sağlanmalıdır. Paneller su muhemel su sıçramalarına karşı korunmalıdır, paneller çevresi yeterli çalışma boşluğu bırakılmalıdır. 

9)   Pompa basış hatlarında çek vana kullanılmalıdır. 

10)  Dizel pompaların sıfır debideki basma yüksekliklerinin 1,21 katı artı dolu depo statik yüksekliği sistem maksimum çalışma basıncını geçiyor ise dizel pompa basma flanşından sonra ana relief vanası kullanılmalıdır. Relif vananın diğer bütün sistem vanalarından (çekvana, izolasyon vanası..vs.) önce konulması bu vanaların yüksek basınçtan korunması için şarttır. Relief vana hattı üzerine herhangi bir kapatma vanası konulamaz,bu vananın çıkış boru çapı eğer çıkış hattı üzerinde birden fazla dirsek var ise bir boy arttırılır. Relif vananın açıldığını görebilmek için gözetleme camlı konik redüksyon kullanılabilir. Relief vana hattının yangın suyu deposuna su seviyesi üzerinden bağlanması bu hattan akacak suyun drenaj problemini ortadan kaldırır. 

11) Pompaların otomatik devreye girmesini sağlayacak presostat hatları her pompa için(dizel,elektrikli,jokey) ayrı ayrı pompaların çek vanalarından sonra izolasyon vanalarından önce alınır.Bu hat 1/2" bakırboru, pirinç boru veya paslanmaz çelik boru ile çekilebilir, ani basınç darbelerinden presostatları korumak amacı ile hat üzerine birbirinden en az 1,5 m uzaklıkta 2,4 mm orifisli iki adet çek vana konulmalıdır. Presostat hattı üzerine kesinlikle kapatma vanası konulamaz.

BORU DONANIMLARININ MONTAJI

1-Pompa grubunun emme ve basma flanşlarının nominal çapları emme ve basma borularının doğru büyüklükleri için kesinlikle bir gösterge değildir. Kullanılan boru ve aksesuarların nominal çapı en az pompa grubunun emme ve basma bağlantı ağız çaplarına eşit veya daha büyük olmalıdır. Pompa grubunun emiş ağız çaplarından daha küçük çapta boru ve aksesuar kesinlikle kullanılmamalıdır. Özellikle dip klapesi, süzgeç, pislik tutucu filtre ve çek valf gibi elemanların serbest geçiş alanı büyük olanları tercih edilmelidir.

2- Genellikle akış hızları emme borusunda 3 m/s geçmemelidir. Yüksek hızlar yüksek basınç düşümlerine neden olur ki bu da emme borularında kavitasyon koşullarının oluşmasına neden olur.

Gerekli hesabı yapabilmek için aşağıdaki formülden yararlanabiliriz;

V= 4Q/ πD2

 v : Su hızı (m/sn)

Q : Toplam pompa debisi (m3 /h)

π : Pi sayısı (3,14)

D : Boru iç çapı (mm)

Emiş, basma, basınç rahatlatma vanası giriş – çıkış, debi ölçer için olması gereken En Az Boru Çapları NFPA 20

Yangın pompası emiş hatları

 1-  Pompa emişlerinde vorteksi önlemek ve laminar emişi sağlamak amacı ile vorteks plakası kullanılmalıdır. Plaka çapı emiş borusu çapının en az 2 katı olmalıdır. Voteks plakasının depo tabanından en az 15 cm yukarıda olması gereklidir. 

2- Pompaların emiş hattı öncelikli değerlendirilmesi gereken konulardan birisidir, pompa odası ile pompaların besleneceği deponun birbirlerine mümkün olduğunca yakın olması mümkünse depo alt kotunun en az pompa alt kotuna eşit veya daha yukarıda olması pozitif emiş basıncı dolayısı ile düşük maliyetli yangın pompası için sağlanmalıdır. 

Su deposu ile pompa istasyonu aynı kotta

Su deposu, pompa istasyonundan daha yüksek kotta ise

Emme Borusu

1-Emme borusu kesinlikle sızdırmaz olmalı ve hava ceplerinin oluşmasına neden olacak şekilde tertip edilmemelidir. Bu nedenle, pompa kendinden daha yüksekte bulunan bir depodan besleniyorsa (pozitif emiş) emme borusu pompaya doğru hafifçe alçalan eğimli, pompa kendinden daha aşağıdaki bir depodan veya kuyudan besleniyorsa (negatif emiş) emme borusu pompaya doğru hafifçe artan eğimli olmalıdır.

2-Sürtünme kayıplarını mümkün olduğunca küçük tutabilmek için keskin dirsekler kullanılmamalı, ani yön ve kesit değişimlerinden kaçınılmalı, emme borusu olanaklar ölçüsünde kısa yapılmalıdır. Yatay bir emme borusunda kesit değişikliği yapmak gerekiyorsa düz kenarı üstte olan eksantrik konik ara parça kullanılmalıdır.

3-Emme hattında pislik tutucu filtre, çek valf gibi su geçişini azaltan armatürler kullanmaktan kaçınılmalı, pislik tutucu filtre depo dolum borusuna takılarak pompanın emeceği suyun temiz olması sağlanmalıdır.

4-Emme borusu üzerine depo seviyesini göstermesi için atmosfere açık hortum veya boru takılmamalıdır.

Basma Borusu

1- Basma hattının montajı sırasında, gerekli durumlarda (arıza, bakım) hattın suyunu izole edebilecek bir “Basma hattı kesme vanası” kullanılmalıdır.

2- Basma hattının ağırlığı askı ekipmanları kullanılarak binaya verilmeli, pompa grupları taşıyıcı gibi kullanılmamalıdır.

3- Birden fazla pompa grubuna ortak bir basma kollektörü yapılacak ise;

   -Boru iç çapı pompaların toplam debisine uygun olmalıdır,

 - Kollektör taşıyıcı ayaklarla desteklenmeli, pompalar üzerindeki yük alınmalıdır,

 - Kollektör, Kesme Vanası ve Lastik Kompansatör kullanılarak basma hattına bağlanmalıdır.

Basınç Tahliye Valfi (Relief Vana)

Yangın Söndürme Pompa Gruplarının çalışma prensibi gereği;

1-İşletme basıncının üzerine çıkan hat basıncının sistemdeki boru, armatür, dolap, sprinkler gibi ekipmanlara zarar vermemesi,

2- Sürekli çalışma ve haftalık test işlemi sırasında pompa içerisindeki suyun ısınıp pompa gövdesine ve armatürlere zarar vermemesi,

açısından boru hattında oluşan fazla basıncın ve / veya pompanın içerisinde çiğnediği suyun Relief Vana kullanılarak tahliye edilmesi zorunlu hale gelmektedir.

Kaynaklar;

mmm/yangın dizayn kriteri

tüyak/yangından korunma