Yapay Zeka ve Meslekler

Yapay zeka konusunda çok fazla çalışma, yayın ve paylaşım yapılıyor ama ben yine de üzerinde yeterince durulmadığını ve öneminin anlaşılmadığını düşünüyorum. Çünkü yapay zekanın yapacağı ekonomik dönüşümün henüz farkında değiliz. Yapay zeka, bugüne kadar karşılaştığımız teknolojiler içerisinde ekonomiyi kökten etkileyecek büyük bir güce sahip.

Günümüz teknolojisinin geldiği noktada en büyük karlılık payına Apple, Samsung, Alphabet, Foxconn ve Microsoft gibi şirketler sahip. Onları Huawei, Dell, Meta, Sony ve IBM takip ediyor. Dünya ekonomisi kabaca 100 Trilyon Dolarlık bir hacme sahip. Yapay zekanın potansiyeli önümüzdeki 10 yıllık dilimde bugünün dev şirketlerinden on kat daha fazla olacak. Ortaya çıkan tablo bize pastanın en büyük diliminin bu yeni teknolojiye gideceğini gösteriyor.

Geçmiş dönemlerde yaşanan değişimleri incelediğimizde ortaya çıkan yeni teknolojilerin ancak ekonomiyi etkileyebildiği takdirde var olabileceği kanıtlandı. Artık iş maliyetlerini daha aşağıya indirebilen yenilikler ve teknolojiler kabul görüyor ve bu iki kriteri geçtikten sonra yatırımcı ve kullanıcıların ilgisi devreye giriyor. Örneğin buhar makinası ve bilgisayar, maliyetleri düşürdükleri için hayatlarımıza girdi.

Sanayi devrimini başlatan buhar gücü teknolojisi sadece ticari ve ekonomik yapıyı değil insan hayatının her alanını derinden etkilemiştir. Fabrikalar kurulmuş, uzun yol katedebilen gemiler yapılmıştır. Bu sayede uluslararası ticaret ivme kazanmıştır. Şehir hayatına geçiş de buhar gücü teknolojisinin yansımasıdır. Ayrıca bilimsel ve teknik gelişmelerin önü de bu dönemde açılmıştır.

Bilgisayar teknolojisinin hayatımıza girmesiyle hesaplama maliyetlerinde büyük düşüş kaydedilmiştir. İletişimde çağ atlanmış, uluslararası ticaret yeni bir boyut kazanmıştır. Küresel ticaretin hacmi artmış, aynı zamanda rekabet yükselmiştir. Diğer taraftan bu alandaki gelişmeler bireyselleşmenin de önünü açmıştır.

Firmalar açısından yeni teknolojileri takip etmek ve yenilenmek olmazsa olmaz kuraldır. Bilgisayar teknolojisinin gelişimiyle kendini yenilemeyen iki büyük şirketin sonucu hepimize ders niteliğindedir. Filmli fotoğrafçılığın efsanesi Kodak ve mobil telefonların efsanesi Ericsson, bilgisayar teknolojisine ayak uyduramayarak kaybedenler kulübüne katıldılar.

Yapay zeka, elde olan veriler ışığında en doğru tahmini sunma matematiğidir. Bu teknoloji sayesinde şirketlerin iş yükü hafifleyecek, verimleri de yükselecektir. Yapay zeka sayesinde maliyetler düşecek ve karlılık yükselecektir.

Yapay zeka teknolojisi aslında çok tanıdık. Günlük hayatımızda onun tüm kolaylığını zaten kullanıyoruz. Örneğin Youtube'da izlediğimiz videoların benzerlerini bize öneren o. Aynı şey Netflix'te bize özel film ve dizi önerirken yapılıyor. E-ticaret sitelerinde dolaşırken bize beğeneceğimiz ürünleri gösteriyor. Bankacılara müşterilerinin kredileri geri ödeyip ödeyemeyeceğini raporluyor. İnsan kaynakları alanında ise firmalar için en verimli çalışanları seçiyor.

Şu da bir gerçek ki yapay zeka, tahmine dayalı işlerin ve bu işte çalışan kişilerin değerini düşürecek. Şayet bu teknolojinin doğrudan dokunduğu bir alanda çalışıyorsanız, daha farklı ya da yaratıcı işlere, örneğin bilim ve sanat gibi alanlara yönelebilirsiniz. Yaratıcılık gerektiren işler, sonucu tahmin edilemez olduğu için yapay zekanın işinizi elinizden alması çok daha zor olacak.

Yapay zekanın içinde yeni bir teknoloji daha mevcut. Buna Probabilistik deniyor, yani tahmine dayalı büyük veri işleme. Bunun en güzel örneklerinden biri otomotiv sektöründe kullanılıyor. Örneğin kameralar ve çeşitli sensörlerden alınan verileri değerlendiren bir otomobilin tahminlerle yol alması sonucunda kendi kendine giden arabalar, yani Otonom Sürüş teknolojisi.

Birçok otomotiv üreticisinde yapay zeka üretimi otomobil görmek mümkün. Ben burada Tesla'yı örnek vereceğim, çünkü şirket araçlarında sürücülerin tüm hareketlerini kaydedip bu verileri bir merkeze depoluyor. Örneğin Ankara'da aracınızla otomatik pilotta sürüştesiniz, Anıtkabir'e yaklaştığınızda önünüze bir viraj çıktı, işte tam burada aracınızın bilgisayarına daha önce o viraja girmiş olan diğer Tesla araçlarından alınan en doğru hareketin bilgisi aktarılıyor. Böylece otomatik pilotun güvenle yol alması amaçlanıyor. Tesla bugüne kadar milyarlarca kilometre sürücü davranışını kayıt altına almış durumda.

Yapay zeka sürecinde veri girişleri zenginliğe ulaştıkça yapay zeka kendini geliştirmeye devam ediyor. Buna Network Etkisi deniyor. Network Etkisi, daha fazla bilginin birbirini daha da büyüterek çoğaltması anlamına geliyor.

Yapay zekanın tıp alanında da köklü değişimler yapması bekleniyor. Hastaların tanıları veri olarak elde bulunduğu taktirde, sağlık sektöründe yapay zeka kullanımı insan doktorları azaltabilir. Çünkü yapay zeka eldeki verileri baz alarak çok daha doğru karaları verebilir. Örneğin bilim kurgu filmlerinde olduğu gibi girdiğiniz bir tüpün içerisinde tüm tedavileri size uygulayabilir.

Yapay zeka teknolojisi inanılmaz bir şekilde gelişiyor. Şayet rekabet dünyasında ayakta kalmak veya işinizi korumak hatta büyütmek istiyorsanız geçmişe ait verilerinizi toplamaya başlayın. Müşteri ilişkilerinizin ve süreçlerinizin analizini yapın. Şirketinize özel algoritmalar oluşturun. Kısaca kendi yapay zekanızı yaratın ve geleceğin dünyasına doğru güvenle yol alın.

Önünüzde iki seçenek var. Yapay zekayla gelişen dünyaya ayak uydurmak ya da kendi zekanızla ilerlemek. Tıpkı veresiye satanla peşin satan arasındaki fark gibi.

Yapay zekanın tahmine dayalı çalışanların değerini düşüreceğini belirtmiş ve yaratıcılık isteyen işlere yönelmenizi tavsiye etmiştim. Çünkü yaratıcılık isteyen işlerin sonucu tahmin edilemez olduğundan yapay zeka işinizi elinizden alamaz.

Her insanın gizli yetenekleri olabilir. Ancak büyük çoğunluk bunun farkında değildir. Kendinizi tanımaya çalışın. Kim bilir belki de şu ana dek hiç fark edemediğiniz bir yeteneğinizle tanışabilirsiniz. Örneğin, sanata olan yatkınlığınızı keşfedebilir veya severek yapacağınız başka bir işe yönelebilirsiniz. Bu nedenle sizin için yapay zekanın önünüzü kesemeyeceği bazı iş dallarını derledim. Bakalım bunlar arasında severek yapacağınız bir işe rastlayabilecek misiniz?

Son yıllarda televizyon ekranlarında yarışmalarına şahit olduğumuz ve şehirlerin vazgeçilmezi olan restoranların sihirli elleri olan şeflerle başlayalım. Yapay zekanın kesinlikle yok edemeyeceği mesleklerin başında o geliyor. Henüz üniversite okumadıysanız aşçılık, gastronomi ve mutfak sanatları bölümlerini tercih edebilirsiniz. Okul hayatınız bittiyse bu alanda eğitim veren kurslar var. Ama bu mesleği zihninizle değil kalbinizle seçmelisiniz. Çünkü ünlü İtalyan şef Danilo Zanna uyarıyor, "Bu iş tutku işi, tutkusu olmayan yapmasın."

İletişim alanında onlarca iş var. Gazetecilik, televizyonculuk ve son dönemin hakim gücü olan sosyal medya içerik üreticiliği gibi. Bunların içerisinde üretken olacağınız bir bölüme kapı aralayabilirsiniz. Editörlük, senaristlik, muhabirlik, sunuculuk gibi. İletişimin olmazsa olmazlarından halkla ilişkiler de yapay zekanın erişemeyeceği meslek dallarından.

Robotlar yaratıcı düşünemez. Dolayısıyla yine son dönemin gözde mesleklerinden olan moda ilginizi çekebilir. Tekstil, ayakkabı, saç gibi tasarım içeren her türlü iş kolunda çalışabilirsiniz. Mimarlık, peyzaj yani bahçe tasarımı ve ev dekorasyonu da değeri yükselen meslek grupları arasında. Video grafiker adıyla iş dünyasına merhaba diyen yeni bir iş kolumuz oldu. Özellikle gençler arasında yaygın olan bu işin çıkış nedeni Youtube. Örneğin Youtube akımı ve Youtuber olmak gençler arasında oldukça yaygın hale geldi.

Akıllı telefonlarla örülü dünyamızın geleceğinde akıllı evlerin, akıllı binaların, akıllı otomobillerin alacağı kaçınılmaz. Dolayısıyla tüm bu süreçlerde yer alacak insan ihtiyacı da kaçınılmaz. Yazılım geliştirme dünyası da önemli bir endüstri haline geldi. Makinaların hızla otomatiğe dönüştüğü bu süreçte istihdam yaratacak en büyük potansiyel yazılıma ait olacak. Yazılımın bir başka evresi olarak ifade edebileceğimiz robotik kodlama ise mutlaka incelemeniz gereken bir dal.

Bilişim dünyasının en önemli alanı siber güvenlik olacak. Bireysel, kurumsal ve devlet bazında gerçekleşecek olası saldırıları engellemek için yetişmiş personel eksikliği en çok bu alanda yaşanıyor.

Uzay turizmi ve uzay madenciliği gibi uzay bilimine ait cümleleri sıkça duymaya başladık. Nano teknoloji mühendisleri birçok alanda devrim açacak ve genetik biliminde çalışmalar hız kazanacak. Biyomedikal mühendisler yapay organ konusunda çalışmalar yapıyor. Tüm bunlara paralel olarak gıda ve sağlık bilimlerinde de yükseliş sürüyor.

Yapay zeka uzmanlığı, yapay sinir ağları uzmanlığı, veri analistliği, veri madenciliği, blok zinciri mühendisliği, kripto para uzmanlığı, fintech mühendisliği, web yazılım geliştiriciliği, mobil uygulama geliştiriciliği, nesnelerin interneti uzmanlığı, veritabanı uzmanlığı, ağ uzmanlığı, robotik mühendisliği, siber güvenlik uzmanlığı, dijital pazarlama uzmanlığı, iş geliştirme uzmanlığı, dijital dönüşüm uzmanlığı, proje yöneticiliği, yönetim analistliği, risk yönetim uzmanlığı, operasyonel süreç uzmanlığı, mekanik sistem uzmanlığı...

Tüm bunlar, yapay zekanın gelişiyle birlikte çalışma alanlarımızın genişleyeceğini gösteriyor. Ama yeter ki buna hazır olalım.

Dünya, insan olarak merakımız sayesinde evreler atlayarak yeni boyutlara doğru ilerliyor. Burada yapılması gereken değişimin ayak seslerini duymak ve bu doğrultuda rotamızı yeniden oluşturmak. Var olan hayatınızı korumak ve rahatlık alanınızda kalmak yerine, gelişen dünyanın akışına uyum sağlamanız gerekiyor.

Ne demişler? "Durgun su zamanla bataklığa döner." Siz nehir olmayı tercih edin. Yenilenerek akışta olun. Yeniyi takip edin, ona kucak açın.