Northumberland

Northumberland
Northumberland
	; Bayrak
Ülke	Birleşik Krallık
Ülke	İngiltere
Bölge	Kuzeydoğu İngiltere
Merkez	Morpeth
Yüzölçümü
• Toplam	5.013 km²
Nüfus (2017)
• Toplam	319.000

Northumberland kontluğu Kuzey Doğu İngiltere bölgesinde İngiltere-İskoçya sınırlarında bulunan bir törensel kontluk ve 2009 itibaren bir tek seviyeli yerel idare olarak idare edilen bir yerel idare birimidir. 1981'den itibaren Kontluk merkezi idare binalarının çoğu Kontluğun doğusunda Morpeth'de bulunmaktadır.

Avrupa Birliği Eurostat standartlarına göre Northumberland bir NUTS 3 (kod UK21) bölgesi ve NUTS 2 bölgesinde bulunan "Northumberland ve Tyne ve Wear" bölgesini oluşturan 3 ikinci-seviyeli borough veya tek seviyeli bölge olarak tanımlanmıştır.

Northumberland İngiltere'deki en az yoğun nüfuslu (2008'de 62 kişi/km²) kontluktur. Kontluk arazisinin büyük bir kısmı günümüzde "Milli Park" olarak tanımlanıp belirlenmiş yüksek rakımlı tepelik ağaçsız boş kırlardır. Bu sanayi ve şehirsel gelişmeden men edilmiş doğa arazileri günümüzde çok sayıda turist çekmektedir. Kontluğunun diğer bir turist çekme nedeni de Orta Çağ'dan beri İngiltere-İskoçya sınırında olması dolayısıyla çok sayıda kaleler bulunmasıdır. Bunlar içinde Alnwick, Bamburgh, Dünstanburgh, Warkworth en önemlileridir.

Coğrafya

Törensel Kent Kontluğu İngiltere'de Cumbria, Durham Kontluğu ve Tyne ve Wear kontlukları, İskoçya'da Borders yerel idaresi ile komsudur. Uzun (103 km) Kuzey Denizi sahilleri bulunur.

Kuzeybatı: İskoçya Borders Yerel İdaresi	Kuzey: İskoçya Borders Yerel İdaresi	Kuzeydoğu: Kuzey Denizi
Batı: Cumbria	Northumberland	Doğu: Kuzey Denizi
Güneybatı: Cumbria	Güney: Durham Kontluğu	Güneydoğu: Tyne ve Wear

Northumberland'in fiziksel coğrafyası Kontlukta çok değişik araziler bulunduğunu gösterir. Doğu'da Kuzey Denizi kıyıları alçak rakımlı ve düzlük olmakla beraber kuzey batıya gittikçe arazi tepelik ve İngiltere'ye nispeten dağlık olmaktadır. Kontluğun kuzeybatısında bulunan Cheviot Tepeleri Devon-tipi granit ve andasit-lav olarak magmatik kayaçlar seklindedir. Kontlukta bulanan diğer magmatik kayaçlar, Hadrian Duvarı'nın üzerinde bulunduğu "Whin Sill" tepeleridir. Bu tepelik araziler boş ve ağaçsız kırlık arazilerdir. "Whin Sill" tepelerinin iki tarafından kireçtaşlı yerli arazi bulunup bir "karstik arazi şekli göstermektedir. Bu boş araziler birer doğal park olarak korunmakta ve turist çekmektedir.^[1] Northumberland'in doğusunda Kuzey Denizi üzerinde yine "dolorit" yapımlı "Farne Adaları" bulunmaktadır ve bu adaların yarları çok sayıda deniz kuşunun yerleşip yuvalanmaları ile ünlüdür.

Northumberland'un kuzeydoğu sahillerinde itibaren sahillerde güneydoğuya Tyne Nehri kuzeyine doğru uzanan kömür madenleri bulunmaktadır. Tarihsel olarak bu madenlerle denizin kopartıp sahile yığdığı "deniz kömürü" yıllardır İngiltere'nin enerji kaynağı olmuştur ve sonradan bu yörelerde birçok ocağı açılmıştır. Ama Margaretr Thatcher'in kömür madencilerine karşı politikası yüzünden bu madenler 20. yüzyılın son çeyreğinde kapanmıştır.

Northumberland 55° enlem ve daha kuzeyinde olduğu için ve nispeten çok tepelik arazisi olduğu için İngiltere içinde en soğuk kontluk olarak bilinir. Kontluğun yıllık ortalama ısısı 7,1-9,3 °C civarlarında olup bu İngiltere'de en soğuk ortalama sıcaklıktır. 1971-2000 kontlukta yıllık güneşli hava yıl içinde ortalama olarak 1321-1390 saat olarak gözlenmiştir. Kontluk doğuda deniz kıyısında olup batıya doğru rakımı yükseldiği için yüksek arazi üzerine ve önlerine yüksek yağış bulunmakta ve yıllık ortalama yağış 466–1060 mm civarında olmaktadır.^[2]^[3]^[4]

Northumberland'in yüzölçümünün yaklaşık bir çeyreği özellikle 240 m rakımdan yüksek arazilerin hemen hepsi "Northumberland Milli Parkı" içinde olup kentsel ve sanayi gelişmeye izin verilmemekte veya tarım ya da boş kır arazisi olarak korunmaktadır. Bu park Hadrian Duvarı'nı içine almakta ve İskoçya sınırlarına kadar erişmektedir. Northumberland sahilleri de "Göze Çarpar Doğal Güzellik Bölgesi" olarak tanımlanarak diğer bir sekil koruma altına alınmıştır. Bu sahilde deniz kıyısında 103 km uzunluğunda bir özel "yaya yürüyüş yolu" bulunmaktadır.

Tarihçe

Şu anda kontluğu oluşturan alan Roma İmparatorluğu'nun bir parçasıydı; sonrasında Northumberland olarak İngiltere ve İskoçya arasında çok sayıda çatışmaya şahit olmuştur. Bu şiddetli tarihine kanıt olarak, Northumberland'ın İngiltere'deki diğer kontluklardan daha fazla kaleye sahip olması gösterilebilir.^[5] Bu kalelerden bazıları Alnwick, Bamburgh, Dunstanburgh, Newcastle ve Warkworth'dir.

Northumberland birçok Tarihöncesi öğeye sahiptir, bunlara birçok kaya sanatı, Yeavering çanı gibi hillfortlar ve Goatstones gibi taş daireler örnek gösterilebilir. Alanın çoğu Briton, Kelt ve Votadini milletleri tarafından işgal edilmiş; diğer büyük kabile olan Brigantes güneyde yerini almıştır.

Sonrasında, günümüz Northumberland bölgesi Anglus krallığı Berniçya'yı oluşturmuş (547'den itibaren), 7. yüzyılda River Tees'in güneyinde kalan Deira ile birleşerek Northumbria krallığını oluşturmuştur. Kral Edwin (616-633 arası tahtta kalmış) yönetimi altında Northumbria'nın tarihsel sınırları Tweed ile Forth (Lothian dahil olmak üzere, Edinburgh'u dahil eden bölge) İskoçya Krallığına verilmesine rağmen, güneydeki Humber'dan kuzeydeki Forth'a uzamıştır.

Northumberland, İngiltere'de bazen "Hristiyanlığın beşiği" olarak da anılmaktadır, çünkü Hristiyanlık Bamburgh'un kuzeyindeki Lindisfarne—a gelgit adasında yeşermiş, bu ada Iona'daki rahiplerin Kral Oswald of Northumbria'ı (634-642 arası tahtta kalmış) İngilizleri bu dine döndürmesi amacıyla davet etmesinden sonra Kutsal Ada olarak anılmıştır. Lindisfarne'de Lindisfarne İncilleri'nin üretimi gerçekleşmiş (yaklaşık olarak 700) ve bu şehir Durham Katedrali'nde gömülen Aziz Cuthbert'in evi olmuştur.

Bamburgh Northumberland'in tarihi başkentidir.

Northumberland Kontluğu İskoç kraliyet ailesi tarafından 1139-1157 ve 1215-1217 yılları arasında elde tutulmuştur. İskoçya bütün toprak iddialarından 1237 yılındaki York Antlaşması'ndan sonra vazgeçmiştir. Northumberland Kontları Marcher Lord'ların İngiltere'yi İskoç işgallerinden koruma görevinden dolayı İngiliz devlet meselelerine önemli güç sağlamıştır.

Northumberland hükûmete karşı isyan tarihine sahip bir şehirdir, 1569-1570 yıllarında I. Elizabeth'e karşı gerçekleştirilen Kuzey ayaklanması bunlardan birine örnektir. Bu başkaldırmalar Percy ailesi, Northumberland kontları tarafından yönlendirilmiştir. Percy'lerden birini William Shakespeare'in IV. Henry, 1. Kısımdaki havalı Harry Hotspur karakteri oluşturmaktadır.

1660'taki Restorasyon'dan sonra kontluk İngiltere'de Katolik Kilisesinin merkezi olmuştur.

Northumberland 18.yüzyıldan itibaren Sanayi Devrimi'nde anahtar rolü üstleniştir.

2015 itibarıyla Northumberland'in genel alanı kırsaldır. İngiltere'deki en düşük nüfus yoğunluğu olan kontluk, geçmiştekinden daha az İngiliz meselelerinde etki etmektedir. Son yıllarda kontluk tarihsel önemi ve kırsal manzaralarından dolayı turizmde büyük bir oranda artış elde etmiştir.

Demografi

İdari yapılanma

Ekonomi

Northumberland'in iktisadi gelişmesi diğer İngiltere kontlukları ve tek seviyeli yerel idarelerine kıyasla zayıftır ve İngiltere ülkesinde bulunan 63 yerel idarenin ekonomik sıralanmasında alttan 6. sırayı alır.^[6]

Sanayi Devrimi döneminde önemli bir sanayi bölgesi olan bu kontluk, 20. yy.da bu sektörlerini kaybetmiştir ve günümüzde kontlukta en önemli istihdam alanı turizm hizmetleridir. Günümüzde kontluk yaklaşık olarak 1.1 milyon Britanyalı ve 50 bin yabancı turist çekmektedir ve (2004 itibarıyla) turizmin kontluğa getirdiği yıllık harcama £162 milyonu geçmektedir.^[7]

Tek seviyeli Northumberland Kontluğu'nda cari fiyatlarla gayrisafi toplam katma değer ve önemli sektörlerin gayrisafi katma değerleri şu tabloda gösterilir.^[8]

Yıl	Bölgesel Gayrisafi Katma Değer (£mil.)^[9]	Tarım (£mil.)^[10]	Sanayi (£mil.)^[11]	Hizmetler(£mil.)^[12]
Northumberland Kontluğu
1995	2.585	130	943	1.512
2000	2.773	108	831	1.833
2003	3.470	109	868	2.494

Resimler

Northumberland

Bamburgh Kalesi
Alnwick Kalesi
Dunstanburgh Kalesi
Morpeth Kalesi
Northumberland Milli Parkı ve Hadrian Duvarı
Lindesfarne (Holy) Adası
Long Crag zirvesi
Rothbury'de Coquet Çayı
Housedon Tepesi

Kaynakça

İngilizce Wikipedia "Northumberland" maddesi 9 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

^ Northumberland National Park Authority, n.d. "The topology and climate of Northumberland National Park 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."
^ Met Office, 2000. "Birleşik Krallıkta yıllık ortalama ısılar 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."
^ Met Office, 2000. "Birleşik Krallıkta yıllık ortalama güneşlenme süresi 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."
^ Met Office, 2000. "Birleşik Krallıkta ortalama yağış 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."
^ Long, B. (1967). Castles of Northumberland. Newcastle, UK: Harold Hill.
^ Northumberland County Council, 2003 "Northumberland in context.". MS Word 13 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., HTML (Google)^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Northumberland InfoNet, 2004 "Key Statistics: Tourism 25 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." (PDF)
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2011.
^ Yuvarlama yapıldığı için toplam değişik olabilir
^ Avcılık ve ormancılık hasılalarını da kapsar
^ Enerji üretimi ve inşaat hasılasını da kapsar.
^ Finans sektörü hizmetlerini dolaylı olarak kapsar.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Northumberland ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Northumberland Kontluk Yerel İdaresi resmi sitesi 2 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Curlie'de Northumberland (DMOZ tabanlı) (İngilizce)
"Visit Northumberland" adli resmi turizm rehberi 28 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
"Enjoy Northumberland" adli ozel turizm rehberi16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[geology-1] Northumberland National Park Authority, n.d. "The topology and climate of Northumberland National Park 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."

[met_temp-2] Met Office, 2000. "Birleşik Krallıkta yıllık ortalama ısılar 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."

[met_sun-3] Met Office, 2000. "Birleşik Krallıkta yıllık ortalama güneşlenme süresi 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."

[met_rain-4] Met Office, 2000. "Birleşik Krallıkta ortalama yağış 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.."

[5] Long, B. (1967). Castles of Northumberland. Newcastle, UK: Harold Hill.

[econ_context-6] Northumberland County Council, 2003 "Northumberland in context.". MS Word 13 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., HTML (Google)^{[ölü/kırık bağlantı]}

[tourism-7] Northumberland InfoNet, 2004 "Key Statistics: Tourism 25 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." (PDF)

[8] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2011.

[9] Yuvarlama yapıldığı için toplam değişik olabilir

[10] Avcılık ve ormancılık hasılalarını da kapsar

[11] Enerji üretimi ve inşaat hasılasını da kapsar.

[12] Finans sektörü hizmetlerini dolaylı olarak kapsar.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]