Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει και συμπληρώνει τις δραστηριότητες των κρατών μελών στους τομείς της κοινωνικής ένταξης και της κοινωνικής προστασίας.
Για τη συγκεκριμένη δράση χρησιμοποιεί ευρύ φάσμα πολιτικών για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και την προώθηση της κοινωνικής ένταξης συγκεκριμένων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, των ατόμων με αναπηρία και των αστέγων.
Πλαίσιο πολιτικής
Ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων
Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων ορίζει 20 βασικές αρχές και δικαιώματα που πρέπει να διέπουν τη δίκαιη και εύρυθμη λειτουργία των αγορών εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής προστασίας. Ο πυλώνας είναι ο φάρος που οδηγεί την ΕΕ προς μια ισχυρή κοινωνική Ευρώπη, δίκαιη, συμπεριληπτική και με πολλές ευκαιρίες στον 21ο αιώνα.
Το τρίτο κεφάλαιο του πυλώνα αφορά τις αρχές που έχουν μεγαλύτερη σχέση με την κοινωνική προστασία και ένταξη.
Ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων — Σχέδιο δράσης
Το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων επιδιώκει να μετατρέψει τις αρχές του πυλώνα σε συγκεκριμένες δράσεις προς όφελος των πολιτών.
Το σχέδιο δράσης προτείνει τρεις στόχους για το 2030 στους τομείς της απασχόλησης, της εκπαίδευσης ενηλίκων και της φτώχειας, βασιζόμενο στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και συμπεριληπτική ανάπτυξη. Ο στόχος του 2030 για τη φτώχεια αποσκοπεί στη μείωση του αριθμού των ατόμων που διατρέχουν τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού κατά τουλάχιστον 15 εκατομμύρια άτομα έως το 2030, από τα οποία τα 5 εκατομμύρια τουλάχιστον να είναι παιδιιά.
Στην κοινή κοινωνική δέσμευση του Πόρτο τον Μάιο του 2021, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός που ασκούσε την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ την εποχή εκείνη, οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προσυπέγραψαν τους τρεις πρωταρχικούς στόχους για το 2030. Οι στόχοι επικροτήθηκαν επίσης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2021.
Στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων εξαγγέλθηκαν επίσης ορισμένες πρωτοβουλίες για τη στήριξη της εφαρμογής των αρχών του πυλώνα.
Στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και ένταξης, οι πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνουν:
- σύσταση του Συμβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά,
- πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με το ελάχιστο εισόδημα,
- ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της αστεγίας,
- έκθεση της ΕΕ σχετικά με την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, πρωτοβουλία για τη μακροχρόνια περίθαλψη,
- ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τη μελέτη του μέλλοντος του κράτους πρόνοιας,
- καθοδήγηση σχετικά με τη χρήση της εκ των προτέρων εκτίμησης των διανεμητικών επιπτώσεων.
Παρακολούθηση και συντονισμός της πολιτικής
Πίνακας κοινωνικών αποτελεσμάτων
Για την παρακολούθηση της εφαρμογής του πυλώνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε στις αρχές του 2021 επικαιροποιημένο πίνακα κοινωνικών αποτελεσμάτων, ο οποίος εγκρίθηκε από τους υπουργούς Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούνιο του 2021.
Ο πίνακας κοινωνικών αποτελεσμάτων αντικατοπτρίζει τη δομή του πυλώνα και περιέχει ένα ειδικό σύνολο δεικτών στον τομέα της κοινωνικής ένταξης και προστασίας. Οι πρωταρχικοί δείκτες περιλαμβάνουν τον αριθμό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού —τον δείκτη που χρησιμοποιείται για τον στόχο της φτώχειας για το 2030.
Ευρωπαϊκό Εξάμηνο
Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο είναι ένα καθιερωμένο πλαίσιο για τον συντονισμό των οικονομικών, εργασιακών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων και των σχετικών επενδύσεων. Από το 2018 οι αρχές του πυλώνα έχουν ενσωματωθεί σε ολόκληρο τον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Η κοινή έκθεση για την απασχόληση και οι εκθέσεις ανά χώρα περιλαμβάνουν ειδική ανάλυση της κοινωνικής κατάστασης στην ΕΕ και στα κράτη μέλη. Οι εθνικές προκλήσεις και οι προτεινόμενες λύσεις στις κοινωνικές πολιτικές αντικατοπτρίζονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις.
Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας
Η Επιτροπή συνεργάζεται με τις χώρες της ΕΕ μέσω της επιτροπής κοινωνικής προστασίας, χρησιμοποιώντας την ανοικτή μέθοδο συντονισμού στους τομείς της κοινωνικής ένταξης, της υγειονομικής περίθαλψης, της μακροχρόνιας φροντίδας και των συντάξεων (κοινωνική ΑΜΣ).
Η κοινωνική ΑΜΣ είναι μια προαιρετική διαδικασία πολιτικής συνεργασίας με βάση τους κοινά συμφωνημένους στόχους και τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη αυτών των στόχων, με τη χρήση κοινών δεικτών. Η διαδικασία περιλαμβάνει, επίσης, στενή συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών.
Χρηματοδότηση
Η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων πολιτικής υποστηρίζεται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+), και από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.