De afgelopen zes jaar was ik op verander(door)reis binnen de overheid. Ik bezocht ministeries, uitvoerings- en non-profitorganisaties, bedrijven, verenigingen en gemeenten, op zoek naar vernieuwende oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Ondertussen sprak ik veel collega-veranderaars, die vaak aan de slag zijn in programmabureaus, projecten rondom thematisch of Grenzeloos Samenwerken, (inter)departementale netwerken, zoals de Rijks Innovatie Community en het Innovatienetwerk Defensie, of innovatieteams aan de randen van de organisatie. Daar pionieren ze, leren ze, zoomen ze uit en vinden ze nieuwe mogelijkheden door zich over organisatiegrenzen heen te verbinden met anderen.
Waar bestaande organisaties in het begin sterk voorstander zijn van deze innovatieteams en nieuwe werkwijzen - er moet immers een oplossing komen voor het gebrek aan wendbaarheid - is de liefde meestal van korte duur. Want o jee als die lui écht anders gaan werken en nieuwe kansen beginnen te zien... Dan raken ze de bestaande werkwijzen, mores, procedures en de belangen van de gevestigde orde. En dan begint de interne strijd. Want we willen het wel anders, maar liever eerst daar. En het mag ook niet te veel pijn doen.
Veranderpioniers moeten spitsroeden lopen, doorzettingsvermogen en lef tonen en een dikke huid kweken. Ze worden heen en weer geslingerd tussen kansen en risico’s, voorstanders en afremmers. Ze worden buiten spel gezet, dan weer geprezen. Irrelevant gemaakt, dan weer dichter bij de top ondergebracht. Ze worden voor gek versleten, dan weer gewaardeerd voor de moed om het tóch te proberen. Hen wordt verweten niet integer te zijn, dan weer gevraagd waarom het niet sneller gaat. Opgeheven en weer opgericht. Want het zal toch moeten.
Je moet wel een beetje gek zijn om bij de overheid in zo’n team te gaan werken. Maar het is ook verslavend. Want wat als het wel lukt? Wat als we stap voor stap échte oplossingen kunnen vinden voor grote problemen? Kunnen werken aan modernere organisaties? Een toekomstbestendige overheid? Dat maakt het ploeteren meer dan de moeite waard.
Bij deze een ode aan alle veranderpioniers bij de overheid, die in complexe, hiërarchische en ingekaderde systemen beginnen te zoeken naar het nieuwe. Die belangrijke waarden zoals veiligheid, rechtmatigheid en betrouwbaarheid hoog houden, maar ze aanvullen met die o zo nodige innovatie, creativiteit en samenwerking. Die leiderschap tonen op elk niveau en die het verschil maken, gewoon vanaf de plek waar ze zitten.
Wat als het wel lukt… Wat een heerlijke houding om het verschil te durven maken.
(Foto: Kevin Demeyer)
Het Transitieteam Defensie
#transformatieveoverheid #transformatiekracht
