Is vertalen dan toch verraden?

Beste collega’s-vertalers,

Vertalen, da’s makkelijk. Je zet een tekst van de ene in een andere taal om en klaar! Maar … voelen de lezers van die andere taalgemeenschap zich ook aangesproken? Ontroerd? Overtuigd? Aangespoord tot actie? Misschien draait het in ons beroep toch om iets veel fundamentelers.

Klanten komen bij ons weleens klagen dat sommige van hun medewerkers die teksten schrijven maar één doel voor ogen hebben: zo snel mogelijk de laatste regel neerpennen! Of hun tekst ook vlot, aangenaam om te lezen en interessant is, daar staan ze niet bij stil. Onwil? Meestal niet. Het ontbreekt hun gewoon aan elementaire schrijfvaardigheden.

Het is bovendien niet hun schuld dat ons onderwijs steeds meer lacunes vertoont op cruciale domeinen. De bedrijfswereld verwelkomt afgestudeerden met een flinke technische, technologische en wetenschappelijke bagage. Schrijfvaardigheid schiet er meestal jammerlijk bij in.

Superman

Het resultaat van die evolutie is dat de vertaler al te vaak teksten van twijfelachtig allooi op zijn bord krijgt. Toch verwacht de opdrachtgever ‘kwaliteitsvolle’ vertalingen voor een habbekrats. Kun je hem dat kwalijk nemen? Hij weet immers dat je met technologie tegenwoordig steeds grotere tekstvolumes steeds sneller én goedkoper vertaalt. Of zelfs gratis, met een online tool. Maar de opdrachtgever die alleen naar de prijs kijkt, bedriegt zichzelf. Een goedkope, maar middelmatige vertaling waar zijn doelgroep geen boodschap aan heeft, is nog altijd veel duurder dan kwaliteitsvol werk tegen de juiste prijs.

De vertaler die het eerlijk meent met zijn vak, heeft alles van Superman. Hij beseft de kracht van technologie, maar weet ook dat die altijd tekortschiet, zeker als de brontekst zondigt tegen beproefde communicatieprincipes. Dan trekt de vertaler zijn cape aan en zet hij zijn superkrachten in: niet alleen zijn feilloze beheersing van spelling en grammatica, maar ook stijlgevoel, oog voor structuur, zin voor coherentie en leesbaarheid, het vermogen om de lezer te blijven boeien, geloofwaardigheid, overtuigingskracht, … Natuurlijk is het ideaal als die parameters correct zijn afgesteld vóór het vertaalproces. Want anders dreigen alle gebreken van de brontekst zich nog sneller in de vertalingen te vermenigvuldigen dan het coronavirus!

Partner

Uit welbegrepen eigenbelang behandelt een slimme opdrachtgever zijn vertaalbureau als een partner. Hij beseft dat sommige bureaus hem in een valkuil lokken met hun lage tarieven. Een witte auto die slordig in elkaar is geflanst, blijft een rammelkar, ook als de constructeur er rode, blauwe of groene exemplaren van op de markt brengt!

Daarom is dit advies aan bedrijven waardevoller dan ooit: kijk uit als je een vertaalbureau selecteert! Schenk je vertrouwen alleen aan een bureau dat je bronteksten kritisch bekijkt en je durft te zeggen waar het op staat. Uiteindelijk staan de resultaten van je meertalige communicatie op het spel!

Erik Buelens – admin@litteris.be

Uit het Frans hertaald door een ervaren vertaler/tolk.