Beynəlxalq antikorrupsiya qanunları və konvensiyaları

Bu yazıda beynəlxalq əməkdaşlıq və milli qanunvericiliklərdə uyğunluğu təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş,  Beynəlxalq antikorrupsiya qanunları və konvensiyaları müxtəlif regionlarda korrupsiyaya qarşı mübarizəni gücləndirmək, korrupsiyanın qarşısının alınması,  onunla mübarizə aparılması və korrupsiya hallarının hüquqi məsuliyyətinin müəyyən edilməsi məqsədilə qəbul edilmiş  bəzi hüquqi aktları qeyd edəcəyik.

 Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Korrupsiyaya Qarşı Konvensiyası (UNCAC)

            Qəbul  edilmə tarixi: 2003-cü ildə BMT Baş Assambleyası tərəfindən qəbul olunub və 2005-ci ildə qüvvəyə minib.

            Əsas məqsədi: Dövlətlər arasında korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı gücləndirmək və hüquqi yardım göstərmək.

            Əsas tələbləri: Rüşvət, mənimsəmə, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə və digər korrupsiya cinayətlərinin cinayət qanunvericiliyində yer alması.

            Qanunsuz əldə edilən əmlakın müsadirəsi və geri qaytarılması mexanizmlərinin qurulması.

            Korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmaq üçün müstəqil və səlahiyyətli orqanların yaradılması.

            İştirakçılar: Dünyanın əksər ölkələri bu konvensiyaya qoşulub və milli qanunvericiliklərini konvensiyanın tələblərinə uyğunlaşdırmaq öhdəliyini götürüb.

OECD-nin Xarici Dövlət Məmurlarına Rüşvət Verilməsi ilə Mübarizə Konvensiyası

            Qəbul edilmə tarixi: 1997-ci ildə İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (OECD) tərəfindən qəbul olunub.

            Əsas məqsədi: Xarici dövlət məmurlarına rüşvət verilməsini cinayət məsuliyyəti daşıyan əməl kimi tanımaq və bu təcrübə ilə mübarizə aparmaq.

            Əsas tələbləri:             Ölkələrin milli qanunlarında xarici məmurlara rüşvət vermənin cinayət əməli hesab edilməsi.

            Rüşvət cinayətlərinə görə şirkətlərin cəzalandırılması və sanksiyaların tətbiqi.

            Dövlət satınalmalarında və müqavilə bağlanması proseslərində şəffaflığın artırılması.

            İştirakçılar: OECD-yə üzv olan və qeyri-üzv ölkələr xarici dövlət məmurlarına rüşvət verməni cinayət hesab edərək bu konvensiyanın tələblərini qəbul edib.

Avropa Şurasının Korrupsiyaya Qarşı Cinayət və Mülki Hüquqi Konvensiyaları

            Cinayət Hüquqi Konvensiyası: 1999-cu ildə qəbul edilib və korrupsiyanın cinayət əməli kimi tanınmasını tələb edir.

            Mülki Hüquqi Konvensiya: 1999-cu ildə qəbul olunub və korrupsiya nəticəsində zərər çəkən şəxslərə təzminat alma hüququ verir.

            Əsas məqsədi: Korrupsiyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsi və korrupsiya nəticəsində zərər çəkənlərin hüquqlarının müdafiəsi.

            Əsas tələbləri: Dövlət məmurlarının və özəl sektorun nümayəndələrinin rüşvət alma və vermə hallarına görə məsuliyyətə cəlb olunması.

            Korrupsiya cinayətlərinə görə cəzaların tətbiqi və hüquq-mühafizə orqanları arasında əməkdaşlığın artırılması.

            Korrupsiya nəticəsində əldə edilən əmlakın müsadirəsi və bu məqsədlə mexanizmlərin yaradılması.

Afrika İttifaqının Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Konvensiyası

            Qəbul edilmə tarixi: 2003-cü ildə qəbul edilib və 2006-cı ildə qüvvəyə minib.

            Əsas məqsədi: Afrika ölkələri arasında korrupsiyaya qarşı mübarizəni gücləndirmək və bu sahədə hüquqi bazanı formalaşdırmaq.

            Əsas tələbləri:             Rüşvət, vəzifədən sui-istifadə və qanunsuz əldə edilən əmlakın aşkar edilməsi ilə bağlı milli qanunların qəbul edilməsi.

            Dövlət məmurlarının gəlirlərinin və əmlaklarının açıqlanması.

            Korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmaq üçün müstəqil nəzarət orqanlarının yaradılması.

Amerika Dövlətləri Təşkilatının Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Konvensiyası (OAS)

            Qəbul edilmə tarixi: 1996-cı ildə Amerika Dövlətləri Təşkilatı tərəfindən qəbul olunub.

            Əsas məqsədi: Amerika qitəsində korrupsiyaya qarşı mübarizəni gücləndirmək və dövlətlərarası əməkdaşlığı inkişaf etdirmək.

            Əsas tələbləri: Korrupsiya cinayətlərinin cinayət məsuliyyəti daşıyan əməl kimi qəbul edilməsi.

            Dövlət idarəçiliyində şəffaflığın təmin edilməsi və korrupsiya risklərinin azaldılması.

            Qanunsuz əldə edilmiş əmlakın geri qaytarılması və korrupsiyaya qarşı mübarizədə ictimai iştirakın təmin edilməsi.

Böyük Səkkizlər (G8) Antikorrupsiya Təşəbbüsləri

            Əsas məqsədi: Üzv ölkələr arasında korrupsiyaya qarşı mübarizədə əməkdaşlığı gücləndirmək və beynəlxalq antikorrupsiya standartlarının inkişafını təşviq etmək.

            Əsas tələbləri: Rüşvət və qanunsuz maliyyə əməliyyatlarına qarşı tədbirlərin görülməsi.

            Beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlığın və məlumat mübadiləsinin artırılması.

            Korrupsiya və rüşvətə görə cəzaların tətbiqi və hüquqpozmalara qarşı tədbirlərin görülməsi.