PARA GÜVENİ SEVER (Bir Makro Ekonomi Yazısıdır)

Para diye genelledim, siz bunu yatırım, mutabakat, işbirliği, kredibilite olarak düşünün

Çokça anlatılan bir teorik hikaye ile başlayalım, hani şu küçük bir kasabada geçen…Belki bilmeyenler olabilir, bir defa da ben yazayım:

Bir gün küçük bir kasabaya, bir ziyaretçi iş için gelir. Kasabanın tek otelinde kalmak ister, ancak işi olduğunu, işi bitmez ise etrafı ve oteli de inceleyerek, beğenirse konaklayacağını söyler. Otelci günlük otel ücretini ziyaretçiden depozito olarak ister, akşam kalmak istemez ise kendisine iade edeceğini söyler. Ziyaretçi kabul eder.

Otel sahibi aldığı parayı hemen kasaba götürür, çünkü ondan et almıştır, borcu vardır. Kasap ta kasabanın doktoruna muayene olmuştur,  borcu vardır, hemen öder. Doktor, hemşireye fazla mesai ücreti ödeyecektir, borçludur, hemen öder. Hemşire, kasabaya ilk geldiğinde otelde kalmıştır. Otel sahibine borçludur. Borcunu otele gidip hemen öder.

Akşam olur, ziyaretçi işlerini tamamlamıştır. Oteli beğense de, eve dönmeyi uygun bulur, depozitosunu otel sahibinden geri alır

Şimdi bu hikayedeki her borçlu borcuna sadıktır, kısmen değil, hepsi tam olarak ödemiştir. Hikayenin sonunda borç ya da borçlu kalmamıştır. İşleyen ekonomilerde buna benzer ideal teorik yapı vardır.Gelişmemiş, yolsuzluğu bol, kaçağı bol ekonomilerde bu sistem işlemez. Ancak güvene dayalı alacak-borç ilişkisi bu hikayedeki gibidir.

Güvene dayalı dedim, gerçek hayattan bu defa tarihten bir örnek vereyim,taşlar yerine otursun:

“1700 lerin sonu,Hollanda Krallığı,hukukun üstünlüğünü kabul eder. Buna göre Hollanda kralı bile kanun önünde eşittir.

Bunun üzerine, Avrupadaki tüm ticari kumpanyalar merkezlerini Hollanda ‘ya taşır, çünkü para güveni ve istikrarı sever.

Bir problem çıkarsa bilirler ki, kral bile kanuna tabidir, hiçbir şey keyfi değildir.Bu hamle, Hollanda’nın kalkınmasını ve ekonomisinin büyümesini sağlar.Fransız,İngiliz,İspanyol şirketler Hollanda’ya akın eder.”

Unutmayalım, ekonomi gözlerdeki ışıltı değildir. Boş atıp dolu tutturmak hiç değildir, para güven ve istikrarı sever…