Taipei
| Taipei 臺北市 | |
|---|---|
Taipei şehri | |
 Bayrak  Arma | |
  Taipei Taipei'nin Tayvan'daki konumu | |
| Ülke |  Tayvan |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Ko Wen-je |
| Yüzölçümü | |
| • Özel şehir | 271,80 km² |
| Nüfus (2016) | |
| • Özel şehir | 2.704,495 |
| • Yoğunluk | oto/km² |
| • Metropol | 7,047,167 |
| Zaman dilimi | UTC+08.00 (NST) |
| Posta kodu | (0)2 |
| Alan kodu | 100-116 |
Resmî site www.tcc.gov.tw | |
Taipei (Çince: 臺北市 veya 台北市; pinyin: Táiběi shì; Pe̍h-ōe-jī: Tâi-pak Chhī; "Kuzey Tayvan Şehri"), Tayvan'ın başkenti ve özel şehirlerinden biridir. Şehir ülkenin kuzeyinde yer almakta olup çevresinde Yeni Taipei şehri bulunmaktadır. Şehrin nüfusu 31 Mart 2016 tarihi itibarı ile 2,7 milyonun üzerinde olup Yeni Taipei ile Keelung şehirleri ile birlikte 7.047.167 milyon nüfuslu Taipei-Keelung metropol alanını oluşturmaktadır.[1]
Taipei, Tayvan'ın siyasi, ekonomik, eğitim ve kültür merkezidir ve önemli bir yüksek teknoloji endüstrisi bölgesidir.[2] Aynı zamanda yapıldığı dönemde dünyanın en yüksek binası olan Taipei 101'e de ev sahipliği yapmaktadır.
Şehre Songshan ve Taoyuan havaalanları hizmet vermektedir. Taipei'de Taipei 101, Çan Kay Şek Anıt Mezarı, Dalongdong Baoan Tapınağı, Hsing Tian Kong, Lungshan Manka Tapınağı, Ulusal Saray Müzesi, Başkanlık Ofisi Binası, Taipei Konuk Evi gibi dünyaca ünlü binalara da ev sahipliği yapmaktadır. Ximending ve Shilin başta olmak üzere ülkedeki gece pazarları da dünyaca ünlüdür.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Başlangıçta Taipei bölgesinde Ketagalab kabilesinden insanlar yaşamaktaydı. Daha sonra 1709 yılında bölgeye Çinliler yerleşmiştir. 1895 yılında Birinci Çin Japon Savaşı'ndan sonra Şimonoseki Antlaşması ile Tayvan Japonya'nın hakimiyetine geçti. II. Dünya Savaşı'ndan sonra 1945 yılında tekrar Çin yönetimine geçti. 1949 yılında Çin İç Savaşı'nı komünistlerin kazanması sonucu milliyetçiler ile yaklaşık iki milyon kişi Tayvan'a kaçtı ve Taipei Çin Cumhuriyeti'nin geçici başkenti ilan edildi.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir] Taibei (Taipei) iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 33,8 | 31,8 | 35,0 | 36,2 | 38,2 | 38,9 | 39,7 | 39,3 | 38,6 | 36,8 | 34,3 | 31,5 | 39,7 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 19,6 | 20,7 | 22,9 | 26,7 | 30,1 | 32,9 | 35,0 | 34,4 | 31,6 | 27,8 | 24,9 | 21,1 | 27,3 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 16,6 | 17,2 | 19,0 | 22,5 | 25,8 | 28,3 | 30,1 | 29,7 | 27,8 | 24,7 | 22,0 | 18,2 | 23,5 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 14,4 | 14,7 | 16,2 | 19,4 | 22,8 | 25,3 | 26,8 | 26,6 | 25,2 | 22,6 | 19,8 | 16,1 | 20,8 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −0,1 | −0,2 | 1,4 | 4,7 | 10,0 | 15,6 | 19,5 | 18,9 | 13,5 | 10,2 | 1,1 | 1,8 | −0,2 |
| Ortalama yağış (mm) | 93,8 | 129,4 | 157,8 | 151,4 | 245,2 | 354,6 | 214,2 | 336,5 | 336,8 | 162,6 | 89,3 | 96,9 | 2.368,5 |
| Kaynak: Tayvan İklim Bürosu[4] | |||||||||||||
i
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Taipei, kuzey Tayvan'da Taipei Havzası'nda yer almaktadır.[5] Güneyde Xindian ve batıda Tamsui nehirleri ile sınırlanmıştır. Şehrin kuzeydoğusunda ise Qixing Dağları ile Datung Dağı yer almaktadır.[6] Şehrin yüzölçümü ise 271.80 km²'dir.
Taipei musondan etkilenmiş ılıman dönecealtı iklimine (Köppen: Cfa)[7] sahiptir. Yazlar uzun sıcak ve nemli, kışlar ise kısa ılık ve oldukça sisli geçmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 23,3 °C ve ortalama yağış miktarı ise 3027,8 mm'dir.
İdari bölümler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Taipei şehri idari olarak 12 semte ayrılmaktadır.[8]
| Adı | Hanzi | Hanyu Pinyin | Wade-Giles | Pe̍h-ōe-jī | Nüfus (2016) | Yüzölçümü (km²) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Beitou | 北投區 | Běitóu | Pei-t'ou | Pak-tâu | 257,922 | 56.8216 |
| Da'an | 大安區 | Dà'ān | Ta-an | Tāi-an | 312,909 | 11.3614 |
| Datong | 大同區 | Dàtóng | Ta-t'ung | Tāi-tông | 131,029 | 5.6815 |
| Nangang | 南港區 | Nángǎng | Nan-kang | Lâm-káng | 122,296 | 21.8424 |
| Neihu | 內湖區 | Nèihú | Nei-hu | Lāi-ô͘ | 287,726 | 31.5787 |
| Shilin | 士林區 | Shìlín | Shih-lin | Sū-lîm | 290,682 | 62.3682 |
| Songshan | 松山區 | Sōngshān | Sung-shan | Siông-san | 209,689 | 9.2878 |
| Wanhua | 萬華區 | Wànhuá | Wan-hua | Báng-kah | 194,314 | 8.8522 |
| Wenshan | 文山區 | Wénshān | Wen-shan | Bûn-san | 275,433 | 31.5090 |
| Xinyi | 信義區 | Xìnyì | Hsin-yi | Sìn-gī | 229,139 | 11.2077 |
| Zhongshan | 中山區 | Zhōngshān | Chung-shan | Tiong-san | 231,286 | 13.6821 |
| Zhongzheng | 中正區 | Zhōngzhèng | Chung-cheng | Tiong-chèng | 162,549 | 7.6071 |
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tayvan'ın başkenti olarak Taipei ülkedeki hızlı ekonomik gelişmenin merkezinde olmuştur ve günümüzde dünyanın önemli yüksek teknoloji ve bileşenlerinin üretim merkezlerinden biri haline gelmiştir.[9] Şehirde elektronik ürünler ve bileşenler, elektrikli makine ve cihazlar, basılı malzeme, hassas ekipmanlar ve gıda ürünlerinin imalatının yanı sıra ülkenin çoğu önemli tekstil ve konfeksiyon fabrikaları bulunmaktadır. Turizm, yerel ekonominin küçük ancak önemli bir bileşeni olup 2008 yılında şehri yaklaşık 3 milyon yabancı ziyaret etti.[10]
Tarihi ve turistik yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Taipei 101 Taipei'nin yeni finans merkezi. 2003 yılında Guinness Rekorlar Kitabı tarafından dünyanın en yüksek binası olarak onaylanmıştır.
- Çan Kay Şek Anıt Mezarı.
- Sun Yat-sen Anıt Mezarı.
- Taipei Ulusal Saray Müzesi.
- Grand Otel
- Longshan Tapınağı ve Huaxi Gece Pazarı (Yılan Pazarı)
- Shilin Gece Pazarı
- Taipei Hayvanat Bahçesi
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Taipei metrosu 1996 yılında açılmıştır. Şehre Taoyuan'da yer alan Taoyuan Uluslararası Havalimanı ile Songshan semtinde yer alan Taipei Songshan Havalimanı hizmet vermektedir.
Kardeş şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Taipei'nin aşağıdaki şehirler ile kardeş şehir antlaşması bulunmaktadır:[11][12]
Houston, ABD (1961)
Lomé, Togo (1966)
Manila, Filipinler (1966)
Cotonou, Benin (1967)- Quezon City, Filipinler (1968)
Seul, Güney Kore (1968)[13]- San Francisco, ABD (1970)
Santo Domingo, Dominik Cumhuriyeti (1970)- Guam, ABD (1973)
- Cleveland, ABD (1975)[14]
Tegucigalpa, Honduras (1975)
Cidde, Suudi Arabistan (1978)- Indianapolis, ABD (1978)
- Marshall, ABD (1978)
- Atlanta, ABD (1979)
- Los Angeles, ABD (1979)
- Phoenix, ABD (1979)[15]
- Oklahoma City, ABD (1981)
Gold Coast, Avustralya (1982)
Johannesburg, Güney Afrika (1982)- Pretoria, Güney Afrika (1983)
Lilongwe, Malavi (1984)
San José, Kosta Rika (1984)
Versay, Fransa (1986)
Asunción, Paraguay (1987)
Panama, Panama (1989)
Managua, Nikaragua (1992)
San Salvador, El Salvador (1993)
Varşova, Polonya (1995)[16]
Ulan-Ude, Rusya (1996)- Anchorage, ABD (1997)[12]
Banjul, Gambiya (1997)
Bissau, Gine-Bissau (1997)- Boston, ABD (1997)
Dakar, Senegal (1997)- Dallas, ABD (1997)[17]
La Paz, Bolivya (1997)
Mbabane, Esvatini (1997)
San Nicolás, Meksika (1997)
Ulan Batur, Moğolistan (1997)
Guatemala, Guatemala (1998)
Majuro, Marshall Adaları (1998)
Monrovia, Liberya (1998)
Vilnius, Litvanya (1998)- Perth, Avustralya (1999)[12]
- Orange County, ABD (2000)[12]
Riga, Letonya (2001)[18]- Malabon, Filipinler (2005)
Yokohama, Japonya (2006)
Ouagadougou, Burkina Faso (2008)
George Town, Malezya (2009)- Daegu, Güney Kore (2010)
- Bangalore, Hindistan
Prag, Çekya[19]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "鄉鎮市區人口及按都會區統計" (Çince). İçişleri Bakanlığı. 2013. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ "Taiwan tech industry faces up to South Korea's Samsung". The Seattle Times. Nisan 2013. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
- ^ "Taipei İklim Verileri". Tayvan İklim Bürosu. Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ "About Taipei – Taipei Profile". Department of Information and Tourism, Taipei City Government. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016.
- ^ "Geography/Population". Taipei City Government. 29 Mart 2004. 27 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016.
- ^ "Köppen−Geiger Climate Classification". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ "Administrative Districts". Taipei City Government. 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ Kwok, R. Yin-Wang (2005). Globalizing Taipei: the political economy of spatial development. Routledge. s. 163. ISBN 0-415-35451-X. 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016.
- ^ "Euromonitor International's Top City Destination Ranking". 20 Ocak 2010. 5 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016.
- ^ Taipei Sister city list 10 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Taipei City Council
- ^ a b c d "Taipei City Council". 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Seoul -Sister Cities [via WayBackMachine]". Seoul Metropolitan Government (archived 2012-04-25). 25 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Sister Cities International (SCI)". Sister-cities.org. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Phoenix Sister Cities". Phoenix Sister Cities. 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Miasta partnerskie Warszawy". um.warszawa.pl. Biuro Promocji Miasta. 4 Mayıs 2005. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Sister Cities". Dallas-ecodev.org. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Twin cities of Riga". Riga City Council. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
- ^ "Partnerská města HMP". Portál „Zahraniční vztahy“ [Portal "Foreign Affairs"] (Çekçe). 18 Temmuz 2013. 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Flickr Taipei Fotoğrafları26 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Özel şehirler |  | |
|---|---|---|
| İlçeler | ||
| İl şehirleri | ||
