EPA SADC - Ontwikkelingsgemeenschap van zuidelijk Afrika

De overeenkomst in één oogopslag

De economische partnerschapsovereenkomst (EPO) tussen de EU en de Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika (SADC), bestaande uit Botswana, Lesotho, Mozambique, Namibië, Zuid-Afrika en Eswatini (voorheen Swaziland), heeft op 10 juni 2016 de SADC-EPO-overeenkomst ondertekend. De EPO is op 10 oktober 2016 voorlopig in werking getreden en Mozambique past deze sinds 4 februari 2018 voorlopig toe.

De SADC-EPO is een op ontwikkeling gerichte handelsovereenkomst die asymmetrische toegang verleent aan de partners in de SADC-EPO-groep. Zij kunnen gevoelige producten beschermen tegen volledige liberalisering en waarborgen invoeren wanneer de invoer uit de EU te snel toeneemt. In een hoofdstuk over samenwerking worden handelsgerelateerde gebieden aangewezen die voor financiering in aanmerking komen. De overeenkomst bevat ook een hoofdstuk over duurzame ontwikkeling, dat betrekking heeft op sociale en milieukwesties.

Wat de handel in goederen betreft, omvat de nieuwe markttoegang betere handelsvoorwaarden, voornamelijk in de landbouw en de visserij, onder meer voor wijn, suiker, visserijproducten, bloemen en vruchten in blik. Van haar kant zal de EU zinvolle nieuwe markttoegang krijgen tot de douane-unie van zuidelijk Afrika (producten zijn onder meer tarwe, gerst, kaas, vleesproducten en boter).

Begunstigde landen

• Botswana
• Lesotho
• Mozambique
• Namibië
• Zuid-Afrika
• Eswatini (Zwaziland)

De overige zes leden van de Ontwikkelingsgemeenschap van zuidelijk Afrika – de Democratische Republiek Congo, Madagaskar, Malawi, Mauritius, Zambia en Zimbabwe – maken deel uit van of onderhandelen over EPO’s met de EU als onderdeel van andere regionale groepen, namelijk Centraal-Afrika of Oost- en Zuidelijk Afrika.

Asymmetrische bepalingen ten gunste van de SADC-landen

De EPO voorziet in asymmetrische bepalingen ten gunste van de SADC-EPO-landen, zoals de uitsluiting van gevoelige producten van liberalisering, flexibele oorsprongsregels, naast bijzondere waarborgen en maatregelen voor de landbouw, voedingsproducten en opkomende industrieën.

• De SADC-EPO-landen kunnen vijf bilaterale waarborgen activeren en de invoerrechten verhogen indien de invoer uit de EU zo snel of zo sterk toeneemt dat zij de binnenlandse productie dreigen te verstoren.
• indien de EU een vrijwaringsmaatregel in het kader van de WTO-regels toepast, biedt de EU haar SADC-EPO-partners een hernieuwbare vrijstelling van vijf jaar van de toepassing ervan aan, zodat de SADC-EPO-landen hun uitvoer kunnen voortzetten

Tarieven

• de EU verleent 100% rechten- en contingentvrije toegang tot alle invoer uit Botswana, Lesotho, Mozambique, Namibië en Swaziland. De toegang tot de EU-markt is permanent, volledig en gratis voor alle producten. De EU heft de douanerechten op 98,7 % van de invoer uit Zuid-Afrika in het kader van specifieke kwantitatieve contingenten.
• landen die deel uitmaken van de douane-unie van zuidelijk Afrika (Botswana, Lesotho, Namibië, Zuid-Afrika en Eswatini) heffen douanerechten op ongeveer 86 % van de invoer uit de EU. Mozambique schrapt douanerechten op 74 % van de invoer uit de EU
• alle douanerechten zijn te vinden in de bijlagen I, II en III bij de EPO tussen de EU en de SADC

Gebruik de zoekoptie van My Trade Assistant om de exacte informatie over rechten en tarieven voor uw specifieke product te vinden, rekening houdend met het land van oorsprong en bestemming. Neem bij twijfel contact op met uw douaneautoriteiten

Oorsprongsregels

Om voor preferentiële behandeling in aanmerking te komen, moet uw product voldoen aan de oorsprongsregels van de overeenkomst. Raadpleeg de “toolvoor zelfbeoordeling van oorsprongsregels (ROSA)” in Mijn handelsassistent om na te gaan of uw product voldoet aan de oorsprongsregels en hoe u de juiste documenten kunt opstellen.

Algemene informatie over de oorsprongsregels en de oorsprongsprocedures is te vinden in deze rubriek.

Oorsprong is de 'economische nationaliteit' van verhandelde goederen. Als u nieuw bent in het onderwerp, kunt u een inleiding tot de belangrijkste concepten vinden in de sectie goederen.

Waar kan ik de oorsprongsregels vinden?

De oorsprongsregels zijn opgenomen in Protocol I betreffende de definitie van het begrip "producten van oorsprong" en methoden van administratieve samenwerking (PB L 250 van 16.9.2016, blz. 1924) van de economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en de SADC. Raadpleeg ook de Gids voor de toepassing van Protocol 1 bij de SADC-EU-EPO.

Is mijn product afkomstig uit de EU of een SADC-EPO-staat?

Om in aanmerking te komen voor het lagere of nultarief in het kader van de economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en de SADC moet een product van oorsprong zijn uit de EU of een SADC-EPO-staat.

Een product wordt als van oorsprong uit de EU of uit een SADC-EPO-staat beschouwd indien het:

• geheel en al in de EU of in een SADC-EPO-staat zijn verkregen, of
• in de EU of in een SADC-EPO-staat zijn vervaardigd met gebruikmaking van niet van oorsprong zijnde materialen, mits deze materialen een toereikende be- of verwerking hebben ondergaan door te voldoen aan de productspecifieke voorschriften van bijlage II.
  Zie ook bijlage 1 “Aantekeningen” bij productspecifieke oorsprongsregels. Bovendien voorziet bijlage II, onder a), voor bepaalde producten in afwijkingen van de productspecifieke voorschriften.

Het product moet ook voldoen aan alle andere toepasselijke eisen van het hoofdstuk (bijvoorbeeld ontoereikende be- of verwerking, de niet-wijzigingsregel). Er zijn ook enkele extra flexibiliteiten om u te helpen voldoen aan productspecifieke regels (bijvoorbeeld tolerantie of cumulatie).

Voorbeelden van productspecifieke regels in EU-handelsovereenkomsten

• De regel inzake de toegevoegde waarde — de waarde van alle gebruikte niet van oorsprong zijnde materialen mag niet hoger zijn dan een bepaald percentage van de prijs af fabriek van het product
• De wijziging van de tariefindeling – het productieproces leidt tot een wijziging van de tariefindeling tussen de niet van oorsprong zijnde materialen en het eindproduct, bijvoorbeeld de productie van papier (hoofdstuk 48 van het geharmoniseerd systeem) uit pulp die niet van oorsprong is (hoofdstuk 47 van het geharmoniseerd systeem)
• Specifieke bewerkingen – er is een specifiek productieproces nodig, bijvoorbeeld het spinnen van vezels voor garens, dergelijke regels worden meestal gebruikt in de textiel- en kledingsector en de chemische sector
• Een combinatie van deze verschillende regels is mogelijk waarbij de verschillende regels afwisselend of in combinatie worden nageleefd.

Tips om u te helpen voldoen aan de productspecifieke regels

De overeenkomst biedt u extra flexibiliteit om te voldoen aan productspecifieke regels, zoals tolerantie of cumulatie.

Tolerantie

• in de economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en de SADC staat de tolerantieregel de producent toe niet van oorsprong zijnde materialen te gebruiken die normaliter verboden zijn op grond van de productspecifieke regel, tot 15 % van de prijs af fabriek van het product
• deze tolerantie mag niet worden gebruikt om een drempel te overschrijden voor niet van oorsprong zijnde materialen, uitgedrukt in de in de productspecifieke voorschriften vermelde waarde
• specifieke toleranties zijn van toepassing op textiel en kleding die zijn ingedeeld onder de hoofdstukken 50 tot en met 63 van het geharmoniseerd systeem, die zijn opgenomen in de aantekeningen 5 tot en met 6 van bijlage 1 „Aantekeningen”

Cumulatie

De economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en de SADC voorziet in

• bilaterale cumulatie, op grond waarvan materialen van oorsprong uit een SADC-EPO-staat  kunnen worden meegeteld als van oorsprong uit de EU (en omgekeerd) wanneer zij bij de vervaardiging van een product worden gebruikt.
• volledige cumulatie, waardoor de be- of verwerking van niet van oorsprong zijnde materialen in de EU in aanmerking kan worden genomen in een SADC-EPO-staat  (en omgekeerd) bij de beoordeling of u aan de productspecifieke regel voldoet.
• diagonale cumulatie, waardoor i) materialen van oorsprong uit een SADC-EPO-staat,  uit een andere EPO-staat in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan of uit een land of gebied overzee van de EU en ii) be- of verwerkingen in die landen kunnen worden beschouwd als respectievelijk van oorsprong uit of verricht in een SADC-EPO-staat  of de EU wanneer zij worden gebruikt bij de vervaardiging van een product, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan, met inbegrip van overeenkomsten voor administratieve samenwerking tussen de twee landen waaruit de oorsprong wordt gecumuleerd. Deze cumulatie is niet van toepassing op i) materialen van de GS-posten 1604 tot en met 1605 van oorsprong uit de Stille Oceaan en ii) materialen van oorsprong uit Zuid-Afrika die niet rechten- en contingentvrij in de EU kunnen worden ingevoerd.   
  • Op 12 november 2018 heeft de Europese Commissie de lijst gepubliceerd van materialen van oorsprong uit Zuid-Afrika die niet rechten- en contingentvrij in de EU mogen worden ingevoerd.
  • Vanaf 1 oktober 2018 mogen EU-exporteurs deze diagonale cumulatie toepassen met andere ACS-EPO-staten  en met de landen en gebieden overzee van de EU(PB C 407. 12.11.2018, blz. 8).
  • De SADC-EPO-staten hebben de EU er nog niet van in kennis gesteld dat zij administratieve samenwerkingsovereenkomsten hebben gesloten en kunnen deze cumulatie dus nog niet toepassen.
• cumulatie met betrekking tot materialen die in de EU onderworpen zijn aan eenmeestbegunstigingsbehandeling, op grond waarvan exporteurs in een SADC-EPO-staat niet van oorsprong zijnde materialen die bij invoer in de EU in aanmerking zouden komen voor een rechten- en contingentvrije behandeling onder de meestbegunstigingstarieven van de EU, kunnen tellen alsof zij van oorsprong zijn uit die SADC-EPO-staat, wanneer zij worden verwerkt in een aldaar geproduceerd product, mits er geen antidumping- of antiontwijkingsrechten van toepassing zijn op dit materiaal uit het land van oorsprong;
• cumulatie met betrekking tot materialen vanoorsprong uit andere landen die preferentiële rechten- en contingentvrije toegang tot de EU genieten, waardoor materialen van oorsprong uit landen die rechten- en contingentvrije toegang tot de EU genieten, kunnen worden meegeteld als van oorsprong uit een SADC-EPO-staat  indien zij bij de vervaardiging van een product worden gebruikt, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Deze cumulatie is momenteel niet van toepassing.

Afwijkingen

Op verzoek van een SADC-EPO-staat  kan onder specifieke voorwaarden een specifieke afwijking worden toegestaan om de oorsprongsregels voor specifieke producten van oorsprong uit specifieke landen te versoepelen. Momenteel zijn er geen specifieke afwijkingen van toepassing.

Andere eisen

Het product moet ook voldoen aan alle andere toepasselijke eisen van het protocol, zoals ontoereikende be- of verwerking of de regel inzake rechtstreeks vervoer:

Vervoer door een derde land: Regel voor direct vervoer

In de economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en de SADC moeten producten van oorsprong van de EU naar een SADC-EPO-staat (en vice versa) worden vervoerd zonder verder te worden verwerkt in een derde land.

Sommige handelingen kunnen in een derde land worden uitgevoerd als de producten onder douanetoezicht blijven, zoals:

• het toevoegen of aanbrengen van merktekens, etiketten, zegels of documentatie om de naleving van specifieke binnenlandse voorschriften van het invoerende land te waarborgen;
• het in goede omstandigheden bewaren van producten
• opslag
• het splitsen van zendingen

In geval van twijfel kunnen de douaneautoriteiten de aangever verzoeken het bewijs van naleving te leveren, dat op welke wijze dan ook kan worden verstrekt, met inbegrip van contractuele vervoersdocumenten zoals cognossementen of feitelijk of concreet bewijs op basis van markering of nummering van colli of enig bewijs met betrekking tot de goederen zelf.

Teruggave van rechten

Terugbetaling van eerder betaalde rechten op niet van oorsprong zijnde materialen die zijn gebruikt voor de productie van een product dat onder een preferentieel tarief wordt uitgevoerd, is toegestaan op grond van de economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en de SADC.

Oorsprongsprocedures

De oorsprongsprocedures in verband met het aanvragen van een preferentieel tarief en de controle door de douaneautoriteiten zijn opgenomen in titel IV betreffende het bewijs van oorsprong en titel V betreffende de regelingen voor administratieve samenwerking.

Hoe kan ik aanspraak maken op een preferentieel tarief?

Om voor een preferentiële behandeling in aanmerking te komen, moet u een bewijs van oorsprong overleggen.

• U zult ook nodig hebben
  • een certificaat inzake goederenverkeer EUR.1 of
  • een oorsprongsverklaring van de exporteur
• het bewijs van oorsprong blijft tien maanden geldig vanaf de datum van afgifte
• er is geen bewijs van oorsprong vereist wanneer
  • de totale waarde van de producten niet meer bedraagt dan 500 EUR in het geval van kleine verpakkingen, of
  • 1.200 euro voor producten die deel uitmaken van de persoonlijke bagage van reizigers

Certificaat inzake goederenverkeer EUR.1

• een model van een EUR.1-certificaat is opgenomen in bijlage III en geeft instructies voor het invullen ervan
• Certificaten inzake goederenverkeer EUR.1 worden afgegeven door de douaneautoriteiten van het land van uitvoer
• de exporteur die het certificaat aanvraagt, moet bereid zijn documenten over te leggen waaruit de oorsprong van de betrokken producten blijkt

Oorsprongsverklaring (eigen verklaring van de exporteur)

Exporteurs kunnen zelf verklaren dat hun product van oorsprong is uit de EU of een SADC-EPO-staat door een oorsprongsverklaring te verstrekken. Het kan worden gemaakt door

• een toegelaten exporteur, of
• door elke exporteur, mits de totale waarde van de zending niet meer dan 6 000 EUR bedraagt

Erkende exporteurs

De douaneautoriteiten van het land van uitvoer kunnen exporteurs die veelvuldig producten in het kader van deze overeenkomst verzenden, toestaan oorsprongsverklaringen op te stellen, ongeacht de waarde van de betrokken producten.

Een exporteur die een dergelijke vergunning aanvraagt, moet de douaneautoriteiten alle waarborgen bieden die nodig zijn om de oorsprong van de producten te controleren en na te gaan of aan de andere voorwaarden van dit protocol is voldaan.

De douaneautoriteiten kunnen de status van toegelaten exporteur intrekken in geval van misbruik.

Wat moet de oorsprongsverklaring bevatten?

• voor het opstellen van een oorsprongsverklaring moet de exporteur de volgende verklaring (in de passende taal) op de factuur, de pakbon of een ander handelsdocument typen, stempelen of afdrukken: "De exporteur van de producten waarop dit document betrekking heeft (douanevergunning nr. ... ) verklaart dat, tenzij duidelijk anders is aangegeven, deze producten van preferentiële oorsprong zijn."
• de tekst van de oorsprongsverklaring kan in een van de officiële talen van de EU worden gesteld en is te vinden in bijlage IV. Neem contact op met uw douaneautoriteiten voor eventuele extra eisen die zij kunnen hebben.
• u moet uw oorsprongsverklaring met de hand ondertekenen. Als u een toegelaten exporteur bent, bent u vrijgesteld van deze verplichting, mits u uw douaneautoriteiten een schriftelijke verklaring doet toekomen waarin u de volledige verantwoordelijkheid op zich neemt voor elke aangifte die u identificeert.

Indiening

• een oorsprongsverklaring kan door de exporteur worden opgesteld bij of na de uitvoer van de producten waarop zij betrekking heeft, mits zij in het land van invoer wordt aangeboden uiterlijk twee jaar na de invoer van de producten waarop zij betrekking heeft.
• bij het invullen van een oorsprongsverklaring moet u bereid zijn documenten in te dienen waaruit de oorsprong van uw producten blijkt

Verificatie van de oorsprong

De douaneautoriteiten kunnen nagaan of een ingevoerd product inderdaad van oorsprong is of aan andere oorsprongsvereisten voldoet. De economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en de SADC is gebaseerd op de volgende beginselen:

• de controle is gebaseerd op administratieve samenwerking tussen de douaneautoriteiten van de partij van invoer en de partij van uitvoer
• controles van de oorsprong van de producten worden uitgevoerd door de lokale douane — bezoeken van de partij van invoer aan de exporteur zijn niet toegestaan

De autoriteiten van de partij van uitvoer bepalen de oorsprong en stellen de autoriteiten van de partij van invoer in kennis van de resultaten.

Productvereisten

Technische voorschriften en vereisten

• meer te weten komen over de technische voorschriften, regels en procedures waaraan goederen moeten voldoen om in de Europese Unie te mogen worden ingevoerd
• zoeken naar de specifieke regels en voorschriften die van toepassing zijn op uw product en het land van herkomst in de My Trade Assistant-database

Gezondheids- en veiligheidseisen SPS

• leren over de algemene gezondheids-, veiligheids-, sanitaire en fytosanitaire (SPS) normen waaraan goederen moeten voldoen om in de Europese Unie te mogen worden ingevoerd
• zoeken naar de specifieke gezondheids-, veiligheids- en sanitaire en fytosanitaire voorschriften die van toepassing zijn op uw product en het land van oorsprong in de My Trade Assistant-databank

Documenten en procedures voor douaneafhandeling

Voor een beschrijving van de wijze waarop u de oorsprong van uw producten kunt bewijzen om preferentiële tarieven aan te vragen en van de regels inzake de controle van de oorsprong door de douaneautoriteiten, verwijzen wij u naar het deel over de oorsprongsregels hierboven.

Lees meer over andere inklaringsdocumenten en -procedures die nodig zijn voor invoer in de Europese Unie.

Voor informatie over douaneprocedures voor invoer en uitvoer in het algemeen, bezoek de website van DG Belastingen en douane-unie .

Intellectuele eigendom en geografische aanduidingen

De EPO omvat een bilateraal protocol tussen de EU en Zuid-Afrika betreffende de bescherming van geografische aanduidingen en de handel in wijn en gedistilleerde dranken.

• de EU beschermt meer dan 100 Zuid-Afrikaanse namen zoals Rooibos, de beroemde infusie uit Zuid-Afrika en talrijke wijnnamen zoals Stellenbosch en Paarl
• Zuid-Afrika beschermt meer dan 250 EU-namen verspreid over de categorieën levensmiddelen, wijnen en gedistilleerde dranken

Dit betekent bijvoorbeeld dat een producent in een ander land dan Zuid-Afrika een thee die van een plant uit zijn eigen grondgebied is verwerkt, niet onder de symbolisch belangrijke naam Rooibos op de markt mag brengen. Hetzelfde geldt voor traditionele EU-productnamen.

• specifieke informatie te vinden over de EU-wetgeving inzake intellectuele eigendom en geografische aanduidingen, alsook over het IER-beleid van de EU ten aanzien van de minst ontwikkelde en ontwikkelingslanden;

• algemene informatie over Intellectuele Eigendom en Geografische Aanduidingen

Handel in diensten

• specifieke informatie over de EU-markt voor diensten te vinden
• algemene informatie te vinden over de regels, voorschriften en faciliteiten die van toepassing zijn op de handel in diensten

Overheidsopdrachten

• specifieke informatie vinden over de EU-markt voor overheidsopdrachten
• algemene informatie te vinden over de wetgeving inzake overheidsopdrachten, de regels en de toegang tot verschillende markten

Investeringen

• specifieke informatie vinden over investeringen vanuit het buitenland in de EU
• algemene informatie vinden om uw investering in het buitenland mogelijk te maken 

Andere gebieden

Concurrentie

• de EU heeft de exportsubsidies voor alle producten die naar SADC-EPO-landen worden uitgevoerd, stopgezet
• de EU heeft maatregelen met productie- en handelsverstorende effecten tot een minimum beperkt
• als de lokale industrie wordt bedreigd als gevolg van de sterke stijging van de invoer uit Europa, kunnen in het kader van de EPO's maatregelen worden genomen om industriële sectoren en de opkomende industrie te beschermen

Geschillenbeslechting

In het kader van de SADC-EPO worden geschillen beslecht door middel van overleg of bemiddeling, en uiteindelijk door arbitrage. Na een arbitrageprocedure neemt de partij waartegen de klacht gericht is alle nodige maatregelen om aan de uitspraak te voldoen. Bij niet-naleving heeft de wederpartij recht op schadevergoeding of mag hij alle passende maatregelen treffen, zoals verhoging van de rechten.

Duurzame ontwikkeling

De SADC-EPO is uitdrukkelijk gebaseerd op de "essentiële en fundamentele" elementen van de Overeenkomst van Cotonou, d.w.z. mensenrechten, democratische beginselen, de rechtsstaat en goed bestuur. De overeenkomst bevat dus een aantal van de sterkste bewoordingen over rechten en duurzame ontwikkeling die in EU-overeenkomsten beschikbaar zijn.

• de "niet-uitvoeringsclausule" betekent dat "passende maatregelen" (zoals bepaald in de Overeenkomst van Cotonou) kunnen worden genomen indien een partij haar verplichtingen met betrekking tot de essentiële elementen niet nakomt. Dit kan de opschorting van handelsvoordelen inhouden.
• de gezamenlijke EPO-instellingen zijn belast met het toezicht op en de beoordeling van het effect van de uitvoering van EPO's op de duurzame ontwikkeling van de partijen. Overeenkomstig de Overeenkomst van Cotonou is er een duidelijke rol weggelegd voor het maatschappelijk middenveld en de parlementsleden.

Regionale integratie

De SADC-EPO gaat evenzeer over de handel tussen de SADC-EPO-landen als over de handel met de EU.

• de SADC-EPO-oorsprongsregels ondersteunen de ontwikkeling van nieuwe waardeketens in de regio. De cumulatiebepalingen maken de toepassing mogelijk van kortingstarieven aan de EU-grens voor fruit dat in het ene land van de regio wordt geoogst en vervolgens in een ander land wordt bewaard en ingeblikt. Dit soort flexibele oorsprongsregels komt ten goede aan bedrijven in de agrovoedings-, visserij- en industriële sector.
• de SADC-EPO harmoniseert de tarieven van de douane-unie van zuidelijk Afrika voor invoer van oorsprong uit de EU en verbetert bijgevolg de werking van de douane-unie. Op deze manier versterkt de SADC-EPO de regionale integratie
• elke SADC-EPO-staat heeft ermee ingestemd dat elk voordeel dat hij aan de EU heeft verleend, ook wordt uitgebreid tot de andere SADC-EPO-staten

Capaciteitsopbouw en technische bijstand

De EU verleent technische bijstand in het kader van Aid for Trade. Dit helpt landen om hun douaneprocedures aan te passen en het papierwerk te verminderen. Voor u betekent dit minder gedoe bij het omgaan met de douane.

Nuttige links en documenten

• My Trade Assistant – bekijk de gedetailleerde voorwaarden, regels en vereisten voor uw product
• Zie de volledige tekst van de EPO tussen de EU en de SADC
• Capaciteitsopbouw voor de uitvoering Bijlage X
• Cumulatiebepalingen na 2015 Bijlage IX
• Afwijkingsaanvraag Bijlage VII
• Inlichtingenblad Bijlage VI
• Gemeenschappelijke verklaringen Andorra en San Marino Bijlage XI
• Landen en gebieden overzee Bijlage VIII
• Leveranciersverklaringen Bijlage V