Bahasa Kirghiz
| Bahasa Kirghiz | |
|---|---|
| Кыргызча - Кыргыз Тили قىرعىز تئلى - قىرعىزچا Kyrgyzça - Kyrgyz Tili | |
 | |
| Dipakay bak | Jolma Kirghiz |
| Jumlah Panutur | 5,15 juta |
| Wilayah | Asia Tongah |
| Kaluwarga Basa | Turkik • Kipchak • Bahasa Kirghiz |
| Huruf | Sirilik Arab |
| Status | |
| Resmi di |  Kirgizstan
|
| Diatur bak | |
| Status Basa | Lokok tipakay |
| Kode Basa | |
| ISO 639-1 | ky |
| ISO 639-2 | kir |
| ISO 639-3 | kir |
Basa Kirghiz joda da basa rumpun Turki say dituturko Jolma Kirghiz di nagara Kirgizstan di Asia Tongah.[1][2]
Huruf
[dandani | Sunting sumbor]| Transliterasi | Golar Huruf | IPA | Posay | Uncuk | Tongah-tongah | Pangkal | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kiril | Latin | ||||||
| А а | A a | Алиф | [ɑ] | ا
|
ﺎ
|
ا
| |
| Б б | B b | Бе | [b] | ﺏ
|
ﺐ
|
ﺒ
|
ﺑ
|
| П п | P p | Пе | [p] | پ
|
ﭗ
|
ﭙ
|
ﭙ
|
| Т т | T t | Те | [t] | ﺕ
|
ﺖ
|
ﺘ
|
ﺗ
|
| Ж ж | J j | Жим | [dʒ] | ﺝ
|
ﺞ
|
ﺠ
|
ﺟ
|
| Ч ч | Ch ch | Чим | [t͡ʃ] | ﭺ
|
ﭻ
|
ﭽ
|
ﭼ
|
| Х х | H h | Хе | [χ~q] | ﺡ
|
ﺢ
|
ﺤ
|
ﺣ
|
| Д д | D d | Дал | [d] | ﺩ
|
ﺪ
|
ﺩ
| |
| Р р | R r | Ре | [r] | ﺭ
|
ﺮ
|
ﺭ
| |
| З з | Z z | Зайн | [z] | ﺯ
|
ﺰ
|
ﺯ
| |
| С с | S s | Син | [s] | ﺱ
|
ﺲ
|
ﺴ
|
ﺳ
|
| Ш ш | Sh sh | Шин | [ʃ] | ﺵ
|
ﺶ
|
ﺸ
|
ﺷ
|
| Г г | G g | Гайн | [ɢ~ʁ] | ﻉ
|
ﻊ
|
ﻌ
|
ﻋ
|
| Ф ф | F f | Фе | [ɸ] | ﻑ
|
ﻒ
|
ﻔ
|
ﻓ
|
| К к | K k | Каф | [q] | ﻕ
|
ﻖ
|
ﻘ
|
ﻗ
|
| Кь кь | K k | Kе | [k] | ك
|
ـك
|
ـكـ
|
كـ
|
| Гь гь | G g | Ге | [ɡ] | گ
|
ﮓ
|
ﮕ
|
ﮔ
|
| Ң ң | Ng ng | Эң | [ŋ~ɴ] | ڭ
|
ـڭ
|
ـڭـ
|
ڭـ
|
| Л л | L l | Лам | [l~ɫ] | ﻝ
|
ﻞ
|
ﻠ
|
ﻟ
|
| М м | M m | Mим | [m] | ﻡ
|
ﻢ
|
ﻤ
|
ﻣ
|
| Н н | N n | Нун | [n] | ﻥ
|
ﻦ
|
ﻨ
|
ﻧ
|
| О о | O o | O o | [o] | و
|
ﻮ
|
و
| |
| Ө ө | Ö ö | Ө ө | [ø] | ۅ
|
ـۅ
|
ۅ
| |
| У у | U u | У у | [u] | ﯗ
|
ـﯗ
|
ﯗ
| |
| Ү ү | Ü ü | Ү ү | [y] | ۉ
|
ـۉ
|
ۉ
| |
| В в | V v | Ве | [v~w] | ﯞ
|
ـﯞ
|
ﯞ
| |
| Э э | E e | Э э | [e] | ە
|
ﻪ
|
ە
| |
| Ы ы | I ı | I ı | [ɯ] | ﻯ
|
ﻯ
|
ـىـ
|
ىـ
|
| И и | İ i | İ i | [i] | ئ
|
ئ
|
ـئـ
|
ئـ
|
| Й й | Y y | Эй эй | [j] | ي
|
ي
|
ﻴ
|
ﻳ
|
| - | Кыбачы | ء
|
|||||
Dilom huruf versi samakkungna, urutan «ییی» tipakay untuk ngawakilko ы/и; urutan «ېېې» ngalih tipakay untuk ngawakilko й. Modifikasi hasa kamungkinan balak tiurungko lah peran historis «ېېې» say ngawakilko suara /e/. Walawpun «ېېې» mak kala jadi bagiyan jak ortografi standar Persia atawa Chagatay, ina mangkali lokok uwat preseden sabagay variasi panulisan say ngawakilko /e/ rik peranna di zaman modern dilom bahasa Pashto rik Uyghur munih ngawakilko /e/. Lah sina, Kasym Tynystanov kamungkinan balak nguway kasalahan lah buhati-hati rik milih skema modern say tijajakko dinggak.
Cuntuh Tulisan
[dandani | Sunting sumbor]UDHR pasal 1
[dandani | Sunting sumbor]Бардык адамдар өз беделинде жана укуктарында эркин жана тең укуктуу болуп жаралат. Алардын аң-сезими менен абийири бар жана бири-бирине бир туугандык мамиле кылууга тийиш.
Бардык адамдар өз беделинде жана укуктарында эркин жана тең укуктуу болуп жаралат. Алардын аң-сезими менен абийири бар жана бири-бирине бир туугандык мамиле кылууга тийиш.
Bardьq adamdar ɵz ʙedelinde çana uquqtarьnda erkin çana teꞑ uquqtuu ʙolup çaralat. Alardьn aꞑ-sezimi menen aʙijiri ʙar çana ʙiri-ʙirine ʙir tuuƣandьq mamile qьluuƣa tijiş.
Bardĭq adamdar öz bedelinde çana uquqtarĭnda erkin çana teꞑ uquqtuu bolup çaralat. Alardĭn aꞑ-sezimi menen abijiri bar çana biri-birine bir tuuƣandĭq mamile qĭluuƣa tijiş.
Bardık adamdar öz bedelinde jana ukuktarında erkin jana teŋ ukuktuu bolup jaralat. Alardın aŋ-sezimi menen abiyiri bar jana biri-birine bir tuugandık mamile kıluuga tiyiş.
باردىق ادامدار ۅز بەدەلىندە جانا ۇقۇقتارىندا ەركىن جانا تەڭ ۇقۇقتۇۇ بولۇپ جارالات.۔ الاردىن اڭ-سەزىمى مەنەن ابئيىرى بار جانا بئرى-بئرىنە بئر تۇۇعاندىق مامئلە قىلۇۇعا تئيىش.
𐰉𐰀𐰺𐰒𐰃𐰶 𐰀𐰒𐰀𐰢𐰒𐰀𐰺 𐰇𐰕 𐰋𐰅𐰓𐰅𐰠𐰄𐰧𐰅 𐰳𐰀𐰣𐰀 𐰆𐰸𐰆𐰸𐱄𐰀𐰺𐰃𐰧𐰀 𐰅𐰼𐰚𐰄𐰤 𐰳𐰀𐰣𐰀 𐱅𐰅𐰭 𐰆𐰸𐰆𐰸𐱇𐰆𐰆 𐰉𐰆𐰞𐰆𐰯 𐰳𐰀𐰺𐰀𐰞𐰀𐱄٠ 𐰀𐰞𐰀𐰺𐰒𐰃𐰣 𐰀𐰭־𐰾𐰅𐰕𐰄𐰢𐰄 𐰢𐰅𐰤𐰅𐰤 𐰀𐰋𐰄𐰘𐰄𐰼𐰄 𐰉𐰀𐰺 𐰳𐰀𐰣𐰀 𐰋𐰄𐰼𐰄־𐰋𐰄𐰼𐰄𐰤𐰅 𐰋𐰄𐰼 𐱇𐰆𐰆𐰍𐰀𐰧𐰃𐰶 𐰢𐰀𐰢𐰄𐰠𐰅 𐰶𐰃𐰞𐰆𐰆𐰍𐰀 𐱅𐰄𐰘𐰄𐱁٠
ᠪᠠᠷᠳ᠋ ᠍ ᠤᠺ ᠠᠳᠮᠠᠳᠠᠷ ᠥᠽ ᠪᠧᠳᠧᠯᠢᠨᠳᠧ ᠵᠠᠨᠠ ᠤᠺᠦᠶᠢᠺᠲ᠋ᠠᠷ ᠤᠨ ᠳᠤ ᠡᠷᠺᠢᠨ ᠵᠠᠨᠠ ᠲᠧᠨ ᠤᠺᠦᠶᠢᠺᠲᠤ ᠪᠣᠯᠤᠫ ᠵᠢᠷᠠᠯ ᠳᠤ᠃ ᠠᠯᠠᠷᠳ᠋ ᠍ ᠤᠨ ᠠᠨ ᠰᠧᠽᠢᠮᠢ ᠮᠧᠨᠧᠨ ᠠᠪ ᠦᠢᠷᠢ ᠪᠠᠷᠰ ᠵᠠᠨᠠ ᠪᠢᠷᠢ ᠪᠢᠷᠢᠨᠧ ᠪᠢᠷ ᠲᠤᠤᠭᠠᠨᠳ ᠤᠺ ᠮᠠᠮᠢᠯᠧ ᠺ ᠤᠯᠤᠤᠭᠠ ᠲ ᠦᠡᠰᠢ᠃
ᠪᠠᠷᠳ᠋ ᠍ ᠤᠺ ᠠᠳᠮᠠᠳᠠᠷ ᠥᠽ ᠪᠧᠳᠧᠯᠢᠨᠳᠧ ᠵᠠᠨᠠ ᠤᠺᠦᠶᠢᠺᠲ᠋ᠠᠷ ᠤᠨ ᠳᠤ ᠡᠷᠺᠢᠨ ᠵᠠᠨᠠ ᠲᠧᠨ ᠤᠺᠦᠶᠢᠺᠲᠤ ᠪᠣᠯᠤᠫ ᠵᠢᠷᠠᠯ ᠳᠤ᠃ ᠠᠯᠠᠷᠳ᠋ ᠍ ᠤᠨ ᠠᠨ ᠰᠧᠽᠢᠮᠢ ᠮᠧᠨᠧᠨ ᠠᠪ ᠦᠢᠷᠢ ᠪᠠᠷᠰ ᠵᠠᠨᠠ ᠪᠢᠷᠢ ᠪᠢᠷᠢᠨᠧ ᠪᠢᠷ ᠲᠤᠤᠭᠠᠨᠳ ᠤᠺ ᠮᠠᠮᠢᠯᠧ ᠺ ᠤᠯᠤᠤᠭᠠ ᠲ ᠦᠡᠰᠢ᠃
Kaunyin jolma tilahirko mardeka rik uwat pi'il rik hak-hak sai goh-goh. Tiyan tiunjuk akal pikiran rik hati nurani mari tiyan dapok nyampur rik sai barihna dilom semangat bukolpah.
Liyak Munih
[dandani | Sunting sumbor]- Rumpun Bahasa Turkik
- Rumpun Bahasa Kipchak
- Bahasa Kazakh
- Bahasa Karakalpak
- Bahasa Tatar
- Bahasa Bashkir
Rujukan
[dandani | Sunting sumbor]- ↑ Kanat Altynbayev Kyrgyzstan considers switch to Latin alphabet from Cyrillic Caravanserai dilom Bahasa Inggris British
- ↑ Кызласов И. Л., Рунические письменности евразийских степей (Kyzlasov I.L. Runic scripts of Eurasian steppes), Восточная литература (Eastern Literature), Moscow, 1994, pp. 80 on, ISBN 978-5-02-017741-3, with further bibliography.