Picasso ve Chomsky’nin barışta kesişen yolları

Barış kavramı, savaşın olmaması durumu gibi eksik ve dar bir tanımlamadan kurtarılıp, adalet ve insan hakları, eşitlik, özgürlük, gelir dağılımı, cinsiyet eşitliği bağlamlarında ele alınması ve savunulması durumunda gerçek anlamına kavuşturulabilir. Böylesi bir tanım esas alındığında günümüzde dünyada ve ülkemizde barıştan söz etmek çok güçtür. Pasifist bir yaklaşım olarak değerlendirilebilse de barışı yalnızca adaletle birlikte ele almak bile önemli bir adım olacaktır. A.J. Muste’ın dediği gibi “pasifist olabilmek için önce devrimci olmak gerekir”.

Rusya – Ukrayna sıcak savaşı, askeri darbelerin şiddet olaylarını körüklediği Afrika’da silahlı grupların neden olduğu ölümlerin tarihin en yüksek düzeyine ulaşması, ülkemiz dahil bireysel silahlanmanın ve kadına şiddetin artması, “kavimler göçüne” dönüşen kitlesel göçler, yukarıda işaret edilen tanım bağlamında barışın savunulmasını insanlığın öncelikli konusu olmasını gerektiriyor.

Neredeyse uçan kuşun karbon ayak izi sürülürken, savaş sanayisinin söz konusu edilmemesinin yanı sıra günümüz öncü teknolojilerinin tahrip edici kaynak sorununun hemen bütün devletleri dünyamızla kavgalı duruma getirmesi çevresel anlamda bir başka şiddet konusudur.

Barış için çaba gösteren kuruluşlardan birisi de Sydney Üniversitesi’nce barış, adalet ve şiddet karşıtlığını yükseltmek amacıyla kurulmuş olan Sydney Barış Vakfıdır. Vakfın en önemli etkinliği her yıl vermekte olduğu Barış Ödülü’dür (Sydney Peace Foundation Peace Prize). Ödülün üç evrensel ölçütü var;  adaletle küresel barışa katkı; evrensel insan haklarına ulaşma taahhüdü; şiddet içermeyen dil ve uygulama. Ödül 2023’te İran kadın hakları aktivisti aktrist Nazanin Boniadi’ye verildi.

Sydney Barış Vakfı’nın kurucusu akademisyen, barış aktivisti ve yazar Prof. Stuart Rees 2011’de Noam Chomsky’ye Vakfın barış ödülünün verilmesiyle ilgili olarak “Pablo Picasso, Noam Chomsky ve arkadaşları: Barış için ilhamlar” başlıklı bir konferans verdi (2012). Konferansında Rees, “Picasso, Chomsky ve arkadaşları gibi ilham verici hümanistler göz önüne alındığında, militarizmi sürdürmek, güç kullanımını teşvik etmek, insan haklarını kötüye kullanmak için gücün tek boyutlu kullanımının politikacıların önceliklerini ve devam eden faaliyetlerini hâlâ etkileyebileceğine ve sözde savunma bütçeleri için büyük meblağlarda para ayırmalarına inanmakta zorlanıyorum. Böyle politikacılar hiç ders almaz mı? Militarizme bağımlılık ondan vazgeçilemeyecek kadar güçlü mü?” diye soruyor. Konuşmasında "kişisel olan politiktir" ilkesini benimseyen Picasso ve Chomsky’nin barış mücadelelerindeki düşünce ve eylem benzerliklerine değinen Rees, aynı zamanda onların ilham aldıkları ve birlikte mücadele ettikleri arkadaş çevresini de tanıtıyor. Chomsky'nin on yaşındayken 1938'de okul gazetesinde yayınlanan ilk makalesinin, faşizm tehdidi ve Barselona'nın düşüşü hakkında olmasıyla bir yıl önce (1937) Picasso’nun Guernica'yı resmetmiş olması ilginçtir. Chomsky, White House’ın ‘Enemies List’inde yer alan tek bilim insanı ve filozoftur.

“Diktatörlerin veya kamu ve özel kurumlardaki zorbaların ve hatta demokratik olarak seçilmiş liderlerin iddialarının aksine, özgürlük barışı çalışmak ve teşvik etmekle geliştirilir; yalnızca şiddete başvurmama ilkesini takdir etmekle, ulusları savaşa hazırlamak ve şiddetle ve özellikle kadınlara karşı şiddetle gizlice işbirliği yapmakla değil.”

“Adaletle barışı teşvik etmede büyük zorluk, şiddeti verili durum kabul eden düşünceden başlayıp, her türlü şiddetsizliği savunmaya geçişle bireylerin düşünme biçimini değiştirmektir.”

“Vatandaşlar, hiçbir güce sahip olmadıkları şeklindeki kaderciliği, kısıtlama olmaksızın düşünme, konuşma ve yazma özgürlüğünün yalnızca sanatçıların ilham kaynağı, bestecilerin ruhu, şairlerin yaşam kaynağı olmadığının, bu olanağın onlara da açık olduğunun farkına vararak değiştirebilirler.”

Bilge baykuşlar barışın hayalini kurar. / Akil insanlar bunu sağlar.  Stella Cornelius (Avusturalya, Chatswood, Sydney parkındaki anıtında yer alan plaketten.)

Eylül barış ayıdır…