Аландскія астравы

Фінляндыя

Аландскія астравы
Landskapet Åland

Сцяг Аландскіх астравоў Герб Аландскіх астравоў
Дэвіз: «Астравы міру»
Гімн: «Ålänningens sång»
Заснавана	7 мая 1920
Афіцыйная мова	Шведская
Сталіца	Марыехамн
Найбуйнейшыя гарады	Марыехамн
Форма кіравання	Аўтаномная парламенцкая рэспубліка
Губернатар Лантрад	Петэр Ліндбек Каміла Гунэл
Плошча • Усяго	1579.79 км²
Насельніцтва • Ацэнка (2011) • Шчыльнасць	28355 чал. 18,14 чал./км²
ВУП (ППЗ)   • Разам (2007)   • На душу насельніцтва	$1,563 млрд $55.829
ІРЧП (2007)	0,967 (вельмі высокі) (-ы)
Этнахаронім	Аландцы
Валюта	Еўра (€) (EUR)
Авіякампанія	Air Åland
Інтэрнэт-дамены	.ax, .eu
Код ISO (Alpha-2)	AX
Код ISO (Alpha-3)	ALA
Тэлефонны код	+358
Часавыя паясы	+2

Ала́ндскія астравы (шведск.: Åland, фінск.: Ahvenanmaa) — архіпелаг, які складаецца з 6700 астравоў, паўаўтаномная шведскамоўная вобласць Фінляндыі, якая знаходзіцца паміж Швецыяй і мацерыковай Фінляндыяй, з насельніцтвам 29 000 чалавек. У складзе Фінляндыі астравы маюць шырокую аўтаномію. Знаходзяцца ў Балтыйскім моры каля Батнічнага заліва. Асаблівы статус астравоў гарантуецца міжнароднай супольнасцю паводле Аландскай канвенцыі 1921 г. Тэрыторыя астравоў з’яўляецца дэмілітарызаванай зонай, тут забаронены нават пралёт самалётаў ваенна-паветраных сіл.

Тэрыторыя — 1579,79 км². Насельніцтва (2011 г.) — 28 355 чал. Адзіны горад і сталіца — Марыехамн.

Геаграфія і прырода

Тапаграфічная карта

Аландскі архіпелаг месціцца на поўдні Батнічнага заліва паміж Фінляндыяй і Швецыяй. Налічвае каля 20 тысяч астравоў. Толькі 6700 з іх маюць назву. Заселеныя каля 100 астравоў. Астатнія астравы ўяўляюць сабою дробныя камяністыя шхеры. Найбуйнейшы востраў Аланд займае плошчу 685 км².

Геалагічная аснова складаецца з пратэразойскіх гранітаў. Каля 20 тысяч гадоў таму ледавік зруйнаваў горную гранітную граду на месцы астравоў і рассеяў валуны па тэрыторыі на поўдзень. У ледавіковую эпоху частка паверхні была запоўнена асадкавымі пародамі.

Тэрыторыя астравоў прадстаўлена пераважна камяністымі раўнінамі і скальнымі ўзвышшамі. Пласт глебы вельмі тонкі. У многіх месцах бачны карставыя агаленні.

Клімат субкантынентальны ўмераны. Сярэднегадавая тэмпература складае 5,4 °C. Узімку сярэдняя дзённая тэмпература каля −0,3 °C, але ўначы падае да −5,3 °C. Улетку сярэдняя тэмпература +10,7 °C — +19,3 °C. Сярэднегадавая колькасць ападкаў — 558 мм.

Для прыроды Аландскіх астравоў характэрна спалучэнне лясных масіваў з шырокімі лугамі. Пераважаюць шырокалісцевыя лясы з такімі дрэвамі, як дуб, ясень, бяроза, клён, асіна. У лугавых зонах дамінуюць кветкавыя расліны, у тым ліку некалькі відаў архідэй. Улетку на астравах шмат птушак. Для аховы дзікай прыроды арганізавана 40 запаведнікаў.

• 
  Аландскі граніт
• 
  Лес на астравах
• 
  Лугавая зона
• 
  Прырода ўзімку

Гісторыя

У XVIII стагоддзі праз Аландскія астравы праходзіў важны шлях з Санкт-Пецярбургу ў Стакгольм. 18 сакавіка 1809 года, падчас Фінскай вайны расійскія войскі акупавалі астравы і далучылі іх, разам з Фінляндыяй, да Расійскай імперыі.

У 1856 годзе Парыжскі мірны дагавор надаў астравам асаблівы статус дэмілітарызаванай зоны, які захоўваецца да нашых дзён. Аландская канвенцыя 1921 гарантавала іх нейтралітэт.

Палітыка

Згодна з Актам аб самакіраванні Аландскіх астравоў ад 28 снежня 1951, з’яўляюцца парламенцкай рэспублікай у рамках аўтаноміі ў складзе Фінляндыі. Астравы маюць уласны парламент (Лагтынг), які складаецца з 30 дэпутатаў, абраных праз агульныя тайныя выбары. Яму падпарадкоўваецца ўрад (Ландскапсрэгерынг), які ў сваю чаргу складаецца з міністраў адукацыі, культуры, фінансаў, сацыяльных спраў і навакольнага асяроддзя, адміністрацыі і ўзаемадзеяння з Еўрапейскім Саюзам, прамысловасці і гандлю, і сувязі, які ўзначальваецца Лантрадам (прэм’ер-міністрам).

Эканоміка

Насельніцтва займаецца ў асноўным рыбнай лоўляй, жывёлагадоўляй і сельскай гаспадаркай.

Літаратура

• Аландские острова // Географический энциклопедический словарь: Географические названия / Гл. ред А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др.. — М.: Сов. энциклопедия, 1983. — С. 19. — 538 с. — 100 000 экз. (руск.)
• Аландские острова (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
• Травкин Н. И. Планета Футбол: Путеводитель по странам и континентам. — М.: Терра-Спорт, Олимпия Пресс, 2002. — 600 с. + 64 с. вкл.: ил. — (История футбола). (руск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аландскія астравы