Åland

Åland
Åland; Ahvenanmaa (tiếng Phần Lan)
	Vùng tự trị
	Cờ Huy hiệu
	Vị trí vùng tự trị Åland trên bản đồ Phần Lan
Quốc gia	Phần Lan
Tỉnh lịch sử	Åland
Thủ phủ	Mariehamn; 60°07′B 019°54′Đ / 60,117°B 19,9°Đ
Chính quyền
• Kiểu	Chính quyền tự trị được trao quyền
• Quản lý	Chính phủ Åland (Landskapsregering)
Nghị viện	Nghị viện Åland (Lagting)
Diện tích (2021)
• Tổng cộng	13.324,46 km2 (514,460 mi2)
• Đất liền	1.553,90 km2 (60,000 mi2)
• Mặt nước	29,03 km2 (1,121 mi2)
• Mặt biển	11.741,53 km2 (453,343 mi2)
• Tổng diện tích không tính mặt biển	1.582,93 km2 (61,117 mi2)
Dân số (2023)
• Tổng cộng	30.399; thấp nhất trong cả nước (31−3−2.023)
• Mật độ	19,56/km2 (5,070/mi2)
Múi giờ	UTC+2 (EET)
• Mùa hè (DST)	UTC+3 (EEST)
Mã ISO 3166	FI-01
Tên miền	.ax
Hiệu ca	Ålänningens sång
Động vật biểu tượng	Hoẵng châu Âu
Hồ biểu tượng	Đông và Tây Kyrksundet [fi]
Cá biểu tượng	Cá chó phương Bắc
Hoa biểu tượng	Primula veris
Đá biểu tượng	Đá vôi
Website	www.aland.ax

Quần đảo Åland hay chỉ đơn giản Åland (tiếng Thụy Điển: [ˈǒːland] ( nghe); tiếng Phần Lan: Ahvenanmaa: [ˈɑhʋenɑmˌmɑː]) là một quần đảo thuộc Phần Lan nằm ở cửa vào vịnh Bothnia tại biển Baltic. Đây là một vùng tự trị, phi quân sự và là vùng đơn ngữ tiếng Thụy Điển duy nhất tại Phần Lan. Đây là vùng nhỏ nhất của Phần Lan, chiếm 0,49% diện tích đất và 0,50% dân số.

Åland gồm đảo Fasta Åland, nơi 90% dân số sinh sống^[1] cùng hơn 6.500 đảo ngầm và đảo nhỏ khác về phía đông.^[2] Fasta Åland được tách biệt khỏi Thụy Điển bởi một eo biển rộng 38 kilômét (24 mi) về phía tây. Quần đảo Åland tiếp nối với biển quần đảo thuộc Phần Lan ở phía đông. Biên giới đất liền duy nhất của Åland nằm trên đảo không người Märket mà Phần Lan chia sẻ với Thụy Điển.^[3]

Quyền tự trị

Vị thế tự trị của quần đảo được xác lập theo một quyết định thực hiện bởi Hội Quốc Liên vào năm 1921 sau cuộc khủng hoảng Åland. Điều này được tái xác lập trong hiệp ước đưa Phần Lan vào Liên minh châu Âu. Theo luật, Åland trung lập về chính trị và hoàn toàn được phi quân sự hóa, người dân được miễn cưỡng bách tòng quân vào Lực lượng Phòng vệ Phần Lan. Quần đảo được nghị viện Phần Lan cấp quyền tự trị về gần như tất cả các mặt trong Đạo luật về Quyền tự trị Åland năm 1920, mà sau đó được thay thế bởi pháp chế mới cùng tên vào năm 1951 và 1991. Åland duy trì thế độc ngữ tiếng Thụy Điển theo đạo luật.^[4]

Tên gọi

Tên ban đầu của Åland trong tiếng Bắc Âu cổ là *Ahvaland nghĩa là "Vùng đất của Nước". Trong tiếng Thụy Điển, tên này ban đầu phát triển thành Áland rồi thành Åland, nghĩa là "đất sông". Tên tiếng Phần Lan và tiếng Estonia của quần đảo lần lượt là Ahvenanmaa và Ahvenamaa ("đất cá pecca"), có vẻ như đã lưu giữ cách đọc trong tên tiếng Bắc Âu cổ.^[5]

Có một giả thuyết cho rằng Ahvenanmaa là tên gốc của quần đảo, mà từ đó tiếng Thụy Điển lấy ra cái tên Åland.^[6]

Tên chính thức, Landskapet Åland, có nghĩa là "Vùng Åland"; landskap là từ cùng gốc với "landscape" (phong cảnh) trong tiếng Anh.

Tham khảo

^ "The Aland Islands". osterholm.info.
^ Scheffel, Richard L.; Wernet, Susan J. biên tập (1980). Natural Wonders of the World. United States of America: Reader's Digest Association, Inc. tr. 3. ISBN 0-89577-087-3.
^ An account of the border on Märket and how it was redrawn in 1985 appears in Hidden Europe Magazine, 11 (November 2006) pp. 26–29, ISSN 1860-6318.
^ “Act on the Autonomy of Åland” (PDF). Finlex. 1991. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2017.
^ Virrankoski, Pentti (2001). Suomen historia. Ensimmäinen osa. SKS. ISBN 951-746-321-9. p. 59.
^ Lars Hulden (2001) Finlandssvenska bebyggelsenamn; Svenska litteratursällskapet i Finland. ISBN 951-583-071-0.

Liên kết ngoài

Wikimedia Atlas của Åland

Åland - Trang chính thức (chủ yếu bằng tiếng Thụy Điển)
Tóm tắt về Åland Lưu trữ 2008-10-24 tại Wayback Machine
Chính quyền Åland (tiếng Thụy Điển)
Nghị viện Åland Lưu trữ 2007-09-28 tại Wayback Machine
Đạo luật Tự trị Åland Lưu trữ 2007-07-04 tại Wayback Machine
B7 Baltic Islands Network Lưu trữ 2008-02-13 tại Wayback Machine
The autonomous regime of Åland Lưu trữ 2004-10-09 tại Wayback Machine
Åland Official Tourist Gateway
Ålandsbanken Lưu trữ 2008-10-12 tại Wayback Machine
Posten Åland - the Post Office of Åland
Ålandstidningen - Local Newspaper

[1] "The Aland Islands". osterholm.info.

[readersnatural-2] Scheffel, Richard L.; Wernet, Susan J. biên tập (1980). Natural Wonders of the World. United States of America: Reader's Digest Association, Inc. tr. 3. ISBN 0-89577-087-3.

[3] An account of the border on Märket and how it was redrawn in 1985 appears in Hidden Europe Magazine, 11 (November 2006) pp. 26–29, ISSN 1860-6318.

[FINLEX-4] “Act on the Autonomy of Åland” (PDF). Finlex. 1991. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2017.

[5] Virrankoski, Pentti (2001). Suomen historia. Ensimmäinen osa. SKS. ISBN 951-746-321-9. p. 59.

[Hulden-6] Lars Hulden (2001) Finlandssvenska bebyggelsenamn; Svenska litteratursällskapet i Finland. ISBN 951-583-071-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

x t s Hội đồng Bắc Âu
Thành viên	Đan Mạch Iceland Na Uy Phần Lan Thụy Điển
Thành viên liên kết	Quần đảo Åland Quần đảo Faroe Greenland
Quan sát viên / văn phòng	Sápmi Estonia Latvia Litva Schleswig-Holstein

x t s Lãnh thổ không có chủ quyền của châu Âu
Lãnh thổ phụ thuộc và khu vực tự trị	Açores (Bồ Đào Nha) · Adjara (Gruzia) · Akrotiri và Dhekelia (Anh) · Åland (Phần Lan) · Ceuta¹ (Tây Ban Nha) · Gagauzia (Moldova) · Gibraltar (Anh) · Greenland¹ (Đan Mạch) · Guernsey (Anh) · Jersey (Anh) · Bán đảo Krym (Ukraina) · Madeira¹ (Bồ Đào Nha) · Đảo Man (Anh) · Melilla¹ (Tây Ban Nha) · Nakhchivan¹ (Azerbaijan) · Núi Athos (Hy Lạp) · Quần đảo Canary¹ (Tây Ban Nha) · Quần đảo Faroe (Đan Mạch) · Vojvodina (Serbia)
Cộng hòa và lãnh thổ chưa được công nhận	Abkhazia (Gruzia) · Bắc Síp (Cộng hòa Síp)² · Nagorno-Karabakh (Azerbaijan)¹ · Nam Ossetia (Gruzia) · Transnistria (Moldova)
Do Liên hiệp quốc quản lý	Kosovo (Serbia)
¹ Hoàn toàn ở lục địa khác nhưng có quan hệ chính trị-xã hội với châu Âu. ² Chỉ có Thổ Nhĩ Kỳ công nhận.