Ny Celtiee
Cree-halloo Hallstatt, 'sy çheyoo cheead-bleeaney RC Sheeyney magh smoo ny Celtiee, 'sy trass cheead-bleeaney RC Ard Lusitania 'syn Ibeir raad nagh vel fenish yeeragh ayn dy haishbyney dy row ny Celtiee ayn Ny "Shey Ashoonyn Celtiagh" as loayreyderyn dy hengaghyn Celtiagh foast ayn 'syn Eash Noa-emshiragh Leah Ardjyn raad ta çhengaghyn Celtiagh goll er loayrt dy reamyssagh jiu
Ta Celtiee ny fockle noa-emshiragh t'er ny ymmyd son dy yannoo cur sheese er un sleih Oarpagh as çhengey Cheltiagh goll er loayrt oc, ny va goll er loayrt oc derrey kuse dy vleeantyn er dy henney.[1][2] Ta'n enmys ymmydit son dy yannoo cur sheese ny smoo reamyssagh er sluight noa-emshiragh ny pobbylyn shen, as er adsyn ta goaill paart ayns cultoor Celtiagh.
Va ny Celtiee henndeeagh nyn bossan neuchasley dy heshaghtyn eggyssagh ayns yn Oarpey Yiarn-eashagh. Ghow cultoor Proto-Cheltiagh toshiaght 'syn Eash Yiarn Leah (1200 RC - 400 BNJ) 'syn Oarpey Veanagh (eash Hallstatt - ennym y voayl noa-emshiragh 'syn Austeyr). 'Syn Eash Yiarn yeianagh (eash La Tène), va ny Celtiee er ny sheeyney magh harrish thallooyn reamyssagh: sheear dys Nerin as Lieh-innys ny h-Ibeir, shiar dys Galatia (yn Aishey Veg veanagh) as twoaie dys Nalbin.[3]
She'n feanish yeeragh s'leah jeh çhengey Cheltiagh ayn na ny cowraghyn grainnit Lepontagh, ta goaill toshiaght veih'n 6oo cheead-bleeaney RC. Cha nel feanish ayn er ny çhengaghyn Celtiagh mooarheeragh agh ayns cowraghyn grainnit as buill-enmyn. Ta feanish ayn jeh'n Cheltish ellanagh veih'n chiarroo cheead-bleeaney BNJ ayns cowraghyn grainnit ogham. Ta'n tradishoon lettyragh goaill toshiaght 'sy Çhenn Yernish veih'n hoghtoo cheead-bleeaney BNJ. Ta teksyn colhiantynagh dy lettyraght Yernish leah, lheid as Táin Bó Cúailgne, er mayrn ayns aavaghtyn y 12oo cheead-bleeaney.
'Sy chied cheead-bleeaney BNJ leah, eaisht bishaghey yn Impiraght Romanagh as Eash Arraghee ny Germaanee, haink er y chultoor Celtiagh dy ve lhiettalit dys ny h-Ellanyn Goaldagh (Celtiagh ellanagh), as haink jerrey lesh ny çhengaghyn Celtiagh mooarheeragh myr çhengaghyn reamyssagh 'sy çheyoo cheead-bleeaney. Ta'n ennym "yn Oarpey Cheltiagh" çheet jiu er ny thallooyn ta cruinnlaghey Mooir Vannin (Mannin, Nerin, Nalbin, Bretyn, as, ny keayrtyn, Sostyn), myrane lesh y Chorn as y Vritaan er dagh çheu jeh Mooir yn Eeaght. Ta'n Ghaleesh as yn Astoor 'sy Spaainey Hwoaie coontit mastit ny thallooyn Celtiagh ny keayrtyn, ga nagh vel çhengey Cheltiagh vio ayndaue.
Jeeagh er neesht
[reagh | edit source]Imraaghyn
[reagh | edit source]- ↑ Pawl ap Rhosier (Averil 2003). Quoi ny Celtiee?. Feddynit er 2 Toshiaght Arree 2010.
- ↑ Koch, John (2005). Celtic Culture : A Historical Encyclopedia (ayns Baarle). ABL-CIO. dgn. xx. ISBN 978-1851094400. Feddynit magh er 2009-09-18.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(cooney)CS1 maint: çhengey gyn enney (link) - ↑ Britannica (Turkey) People and Culture
| Shenn Cheltiee as Studeyrys Celtiagh |
|  | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Celtiee Yeianagh as Aavioghey Celtiagh | ||||||||||||||||
| Çhengaghyn |
| |||||||||||||||
| Feaillaghyn Celtiagh | ||||||||||||||||
| Rollaghyn | ||||||||||||||||