Celti

Li Celti àppiru n'urìggini innueurupea. Agghicaru nta l'Auropa n tanti unnati, ammeri lu 3500 e lu 1500 a.C., muvènnusi dê riggioni cintrali di l’Asia e attravirsannu lu Caucasu e lu Mediu Urienti.
Li primi signali di unni, ntra li primi riggioni aurupei, si sviluppò la cultura cèltica furu l’ària di Golasicca (Italia nord-uccidintali) ntô XII-X sèculu a.C., l’ària minirària di Hallstatt (vicinu a la citati di Hallein, nta l’Austria miridiunali) unni si sviluppò na cultura particulari ammeri a lu VIII sèculu a.C., e lu situ di La Tène (ntâ Svìzzira), unni s'àppi la cchiù àuta sprissioni artìstica, suciali e spirituali ntô VI-V seculu a.C.
Di docu, li tribbù cèltichi si spanneru nta tuttu lu tirritòriu di l'Austria e dâ Svìzzira, ntâ Girmania sud-urientali, ntâ Francia, ntô Belgiu, ntâ l'Italia sittintriunali e tanticchia di l’ària centru-urientali, a sittintriuni dâ Spagna, Unghirìa, Ripùbbrica Ceca, Sluvacchia, Bulgarìa, Serbia, Ìsuli Britànnichi, Irlanda e ô centru dâ Turchìa.

Èranu ntra d'iddi junciuti dî stissi urìggini èttinichi e culturali, di na stissa ràdica linguìstica innueurupea e dâ riliggioni, ma puliticamenti furu sempri spartuti n assai gruppi di pupulazzioni e ntra chissi s'arricanùsciunu li Britanni, li Galli, li Pannoni, li Celtiberi e li Galati.

Accuminzannu dû II sèculu a.C., furu suggetti a na sempri cchiù forti prissioni pulìtica, militari e culturali fatta di àutri gruppi innueurupei, comu a li pupulazzioni Girmànichi dû nord e li Rumani dû sud: alleggiu alleggiu furu suttamisi e assurbuti, e già ntâ tarda antichitati l'usu dê lingui soi accuminzaru a calari, arristannu cunfinati sulu a l'ìsuli britànnichi.